چوپان

در معماری ایران بوکن کاربردهای متعددی دارد. جغرافیا و محیط تعیین کننده شکل ساختاری بوکن است. در استان کویری یزد نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، بوکن ها به چند دسته تقسیم می شوند. هرکدام از این نوع بوکن ها بر اساس ساختار کاربردی آن در دل زمین تعبیه می شوند. بوکن های چوپانی با توجه به موقتی بودن و فقط نگهداری از دام ساختار خاص خود را دارند. شاید چوپان به مدت چند ماه از آن بهره نبرد و بعد با توجه به نبود علوفه در دشت به مکان دیگر مهاجرت کند. بوکن های انسانی که شاید قدمت آن به پیش از تاریخ هم برسد معمولاً در حاشیه رودخانه های فصلی حفر شده اند. این نوع بوکن ها با توجه به این که محل استقرار بشر بوده از ساختار معماری بهتری برخوردار هستند. در این مقاله به سبب این که رویکرد ما بوکن های مقنی ها می باشد به بررسی بیشتری در این حوزه پرداخته شده است. اگرچه از نظر کالبدی و کارکردی بوکن های مقنی ها را می توان گونه ای از بوکن های سکونتی محسوب نمود ولی به واسطه موقتی بودن سکونت در این فضاها یک سری اقتضائات و ویژگی های معماری خاص خود را دارند که در این مقاله بدان پرداخته می شود.ناگفته نماند برخی از قنات های روستایی یا قنات هایی که طول کوره آن خیلی بلند نیست بوکن دائمی دارند و همواره مقنی ها برای استفاده و پیشکارکنی از آنها بهره می بردند. بوکن های چوپانی و بوکن های مقنی ها از جمله شاخص ترین بوکن هایی موردی شهرستان اردکان یزد هستند که در این مقاله به اقتضا بدان پرداخته می شود.

ارزش اقتصادی و اجتماعی مراتع از جنبه های مختلف و مدیریت مراتع در روستاها یکی از عوامل تداوم و بقای حرفه دامداری سنتی است. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و زیست محیطی مؤثر بر فعالیت های دامداران در جوامع روستایی ندوشن شهرستان اشکذر استان یزد اﻧﺠﺎم شده است. اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ روش ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ و با ابزار پرسشنامه اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، دامداران روستاهای واقع در سامان های عرفی مراتع ندوشن ﺑﻮدﻧﺪ. نتایج نشان داد که گویه مهاجرت روستاییان به شهر و خروج نیروی کار از روستا به عنوان اولین عامل تأثیرگذار با میانگین (87/7) و گویه گرایش نیروی کار جوان به مشاغل غیرکشاورزی به عنوان دومین عامل تأثیرگذار با میانگین (39/6)، در عامل اقتصادی نیز گویه بهره وری کمتر دامداری سنتی در مقایسه با سایر فعالیت های اقتصادی به ویژه در بخش های غیر کشاورزی به عنوان اولین عامل تأثیرگذار با میانگین (48/9) و گویه بالا بودن دستمزد چوپان و اجاره بهای مرتع به عنوان دومین عامل تأثیرگذار با میانگین (35/9) بود. در عامل مدیریتی گویه کمبود علوفه ناشی از چرای بیش از ظرفیت چرا  به عنوان اولین عامل تأثیرگذار با میانگین (02/9) و گویه بی توجهی به بیمه روستائیان به عنوان دومین عامل تأثیرگذار با میانگین (43/8) و در عامل زیست محیطی گویه خشکسالی و کمبود علوفه به عنوان اولین عامل تأثیرگذار با میانگین (19/5) و گویه کمبود علوفه ناشی از تغییرات اقلیمی (سرمازدگی، گرمازدگی، آفات و امراض) به عنوان دومین عامل تأثیرگذار با میانگین (92/3) بود.

امروزه افزایش سطح رقابت، سازمان ها را به سمت استفاده از ظرفیت های علمی و عملی بازاریابی سوق داده است. جذب و نگاه داری مشتریان باعث شده است که در حال حاضر سازمان ها بودجه های سنگینی را در زمینه فعالیت های ترویجی خویش هزینه نمایند که اثربخشی بهینه آن از دغدغه های مدیران است. به همین دلیل شناسایی رفتار مصرف کننده جهت بهبود فرآیندها از اولویت های عملکردی است. یکی از مهم ترین شاخصه های رفتار مصرف کننده الگوی درگیری مصرف کننده در فرآیند خرید و تبعات آن به روی تصمیم گیری و رفتار پس از خرید وی است.از سوی دیگر، ارزش نهفته در یک برند اغلب مربوط به ذهنیت و برداشت ویژه از یک مضمون کاربردی است که مشتری را جذب می کند؛ در این تحقیق قدرت اجتماعی برند را به عنوان ذهنیت و برداشتی که مشتریان در فرآیند تصمیم به خرید می توانند در مورد ویژگی های برند داشته باشند، در نظر گرفته ایم و با برگزیدن نوع شناسی فرنچ و ریون از نفوذ اجتماعی، پنج پایگاه قدرت اجتماعی برند را شناسایی کرده ایم که متناظر با پایگاه های قدرت اولیه شان هستند. همچنین، با فرض اینکه برندها قدرت برآورده ساختن نیازهای اجتماعی مختلف مشتریان را دارند، بازارها می توانند بخش بخش شوند و بخش های هدف می-توانند بر اساس این نیازها مشخص گردند؛ با استناد به تئوری رهبری وضعی هرسی و بلانچارد ، سطوح آمادگی کارکنان (پیرو) را به سطوح آمادگی ذهنی مشتریان تعمیم دادیم تا شاخصی جدید برای بخش بندی بازار مهیا شود و به این ترتیب قادر باشیم متناسب با هر یک از سطوح، در استراتژی های موضع گیری خود در بازار بر یکی از ابعاد قدرت اجتماعی برند متمرکز شویم.

بی شک مهم ترین وظیفه در دامداری سنتی بر عهده چوپان است،زیرا بدون چوپان دامداری سنتی امکان ندارد. در سال های اخیر چوپان و به ویژه چوپان خوب نایاب شده است و به همین علت دامداری با مشکلاتی اساسی روبروست. نگارنده دامدارانی را می شناسد که به علت کمبود چوپان، دامداری را رها کرده اند. کسانی که با دامداری سروکار ندارند تصور می کنند که هرکس می تواند کار چوپان را بر عهده بگیرد و یا هر دامداری چوپان است؛ درحالی که ممکن است کسی جزو عشایر باشد و ۵۰ سال هم دامداری کرده باشد ولی «چوپانی» نداند؛چرا که چوپانی کاری ست تخصصی. وقتی چوپان ناوارد گله را هدایت کند، گوسفندمرگی،گرگ زدگی،کاهش کیفی و کمی شیر،روغن،پشم و پوست،گوشت و تخریب مرتع حتمی است.در دامداری سنتی چوپان نقش اجتماعی مهمی بر عهده دارد؛او واسطه العقد افراد محله (ملّه- مال-بینه) است. به طور سنتی چوپان یک ساله گرفته می شود. درست در موقع تشکیل گله و محله چوپان استخدام می شود و همه افراد محله می بایست مزد چوپان را به نسبت تعداد دام هایشان بپردازند. در این مقاله سعی شده است به مهم ترین تحول ایجادشده در روابط بین چوپان و مالکان گوسفندان، که پولی شدن مزد چوپان است، پرداخته شود .