ساکنین

در طراحی معماری روستایی کیفیت زندگی ساکنین از اولویت مهم و اساسی به شمار می آید. به دلیل تأثیر-گذاری معماری روستایی در سایر ابعاد زندگی روستاییان، بررسی و ارزیابی طراحی معماری روستایی از-اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی امکان وجود رابطه ی طراحی معماری روستایی در ارتقاء حس تعلق مکانی ساکنین روستای قصلان،واقع در شهرستان قروه به انجام رسیده است. روش شناسی این پژوهش توصیفی تحلیلی است و داده های آن از طریق روش پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسش نامه بسته و انجام مصاحبه کیفی از 305نفر ازساکنین روستای قصلان جمع آوری شد. نتایج پژوهش نشان می دهداز میان مؤلفه های طراحی معماری روستایی درروستای نمونه، شاخص اقتصادی و مدت سکونت درروستا بر حس تعلق مکانی روستاییان بیشترین تأثیررا داشته است. همچنین نتایج بیان می کنند که شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی درروستای مطالعه شده تفاوت معناداری بایکدیگر دارند.

دلبستگی به مکان، خلاصه ای منبعث از ادراک انسان از ابعاد کالبدی، ذهنی و رویدادهای مکان است. با این حس فضا به مکانی با ویژگی های حسی و رفتاری خاص برای انسان بدل می شود. در میان فضاهای مختلف، فضای باز با کارکردها، معانی و ویژگی های کالبدی خود می تواند نقش مهمی در کیفیت بخشیدن به فضاهای سکونت در شهرهای امروز داشته باشد. در نتیجه توجه طراحان به عوامل مؤثر در دلبستگی افراد به فضاهای باز در مجتمع های مسکونی می تواند نقش مؤثری در زیست پذیری این فضاها ایفا نماید. با توجه به اهمیت مفهوم دلبستگی به مکان در کیفیت بخشی به محیط، این تحقیق ابتدا به بررسی مفهوم دلبستگی و ابعاد آن، و سپس به تبیین شاخص های دلبستگی به مکان به شناسایی عوامل مؤثر بر احساس دلبستگی و سنجش آنها در بین متخصصان حوزه معماری و شهرسازی می پردازد. در واقع هدف این تحقیق، ارائه مدل دلبستگی به مکان و سنجش و تحلیل عوامل مؤثر بر میزان دلبستگی به فضاهای باز مسکونی در بین متخصصین می باشد. مقاله حاضر دارای روش توصیفی و تحلیلی می باشد و برای گردآوری اطلاعات از ابزارهای کتابخانه ای و پرسشنامه بهره گرفته شده است و از لحاظ هدف، کاربردی است. جامعه آماری آن را متخصصان حوزه معماری و شهرسازی و علوم تربیتی و روانشناسی تشکیل می دهند و نمونه ها به شیوه تصادفی انتخاب شده اند. سپس با استفاده از مؤلفه های مؤثر بر حس دلبستگی ، شاخص های پرسشنامه تجزیه و تحلیل شده است. پرسشنامه های جمع آوری شده، در محیط نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این راستا از آزمون آماری تی تک نمونه ای و فریدمن استفاده شده است. نهایتا 34 شاخص در قالب 8 مؤلفه مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد مؤلفه حس وابستگی ، حمایت اجتماعی و ارتباط عاطفی قوی با مکان به ترتیب مهم ترین مؤلفه های کالبدی مؤثر بر احساس دلبستگی در فضای باز مجتمع مسکونی هستند و فضاهای فاقد ایمنی و تاریک مهم ترین عامل ها برای عدم دلبستگی به مکان در میان ساکنان خواهند بود.

طراحی مناسب روستاهای هدف گردشگری می تواند منجر به ایجاد بستری مناسب جهت حضور ساکنین و گردشگران شود. شناخت ماهیت مناظر روستایی و چگونگی تأثیرگذاری عوامل انسانی بر حفظ بقاء آن ها، ازجمله اهداف مهم برنامه ریزی و طراحی محیطی محسوب می شوند. روش تحقیق این پژوهش کمی-پیمایشی بوده و جامعه آماری 572 نفر از ساکنین و گردشگران شهر ماسوله می باشد. جهت ارزیابی اثرات بین متغیرهای دلبستگی به مکان (کالبدی، اجتماعی، فردی و مکانی)، رضایتمندی (اجتماعی، عملکردی و بافت) و منظر روستایی (مورفولوژی، عناصر اقلیمی و عوامل انسانی)، از روش مدلسازی معادلات ساختاری و جهت بررسی تفاوت بین ساکنین و گردشگران از آزمون دو جمله ای من ویتنی استفاده گردید. نتایج نشان داد که از دیدگاه ساکنین (مؤلفه مکانی) و گردشگران (مؤلفه اجتماعی)، دلبستگی به مکان منجر به افزایش رضایتمندی شده و مؤلفه عملکردی رضایتمندی نیز منجر به ارتقاء منظر روستایی در ماسوله می گردد. با این تفاوت که از دید ساکنین «مؤلفه مکانی» دلبستگی مکان، و از دید گردشگران «مؤلفه کالبدی» دلبستگی مکان دارای بیشترین تأثیر بر ارتقاء منظر روستایی می باشد.اهداف پژوهش:شناسایی تفاوت بین ساکنین و گردشگران از بابت تأثیرگذاری دلبستگی مکان بر حس رضایتمندی جهت ارتقای منظر روستایی.ارزیابی اثرات بین متغیرهای دلبستگی به مکان (کالبدی، اجتماعی، فردی و مکانی)، رضایتمندی (اجتماعی، عملکردی و بافت) و منظر روستایی.سؤالات پژوهش:میان ساکنان و گردشگران شهر ماسوله از نظر تأثیرگذاری دلبستگی مکان بر حس رضایتمندی جهت ارتقای منظر روستایی چه تفاوتی وجود دارد؟میان متغیرهای دلبستگی به مکان، رضایتمندی و منظر روستایی چه تأثیراتی وجود دارد؟