مناظره انتخاباتی

درجریان انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم سه مناظره انتخاباتی تلویزیونی در حوزه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از سوی رسانه ملی برگزار شد.در هریک از این مناظرات هر شش نامزد انتخاباتی دو جناح اصلی اصولگرا و اصلاح طلب به بیان دیدگاه های خود به صورت همزمان پرداختند.در نوشتار حاضر با استفاده از نظریه استعاره مفهومی به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که مهمترین نشانه های زبانی  این مناظرات کدام است و چه پیامی از آنها به عرصه گفتمانی کشور منتقل می شود. بررسی تطبیقی مناظرات تلویزیونی انتخاباتی4 نامزد اصلی(روحانی،جهانگیری، قالیباف،رئیسی)براساس شش مدل استعاری مدلسازی وتبیین، بازمفهوم سازی، عاطفی سازی نظرگاه، پرورش صمیمت، مقوله سازی و طنزآفرینی و مطایبه در متن انتخاباتی نظام سیاسی کشورنشان داده است که منازعات شدید ایدئولوژیک و گفتمانی در درون ساختارنظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و در مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری سال 96 اغلب به شکل استعاره های مفهومی بیان شده است.

تجربه برگزاری مناظره های انتخاباتی حاکی از آن است که این مناظره ها بجای آنکه فضایی برای دیالوگ و گفتگو نسبت به موضوعات مهم برای جامعه باشد، فضایی بوده که نامزدها به تخریب و تهاجم نسبت به رقبا بپردازند. در این پژوهش پس از دسته بندی انواع تعامل ها و کنش های بین مناظره کنندگان، شرایط علی و زمینه ای برای انتخاب راهبردهای  متفاوت برای کنش، شناسایی شده و الگوی پارادایمی برای مدیریت مناظره ها پیشنهادشده است. روش تحقیق این پژوهش نظریه مبنایی یا گراندد تئوری است و داده ها از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با 14 نفر از کسانی به دست آمده که صاحب نظر بوده و یا  در فرآیند طراحی، تهیه و تولید مناظره ها نقش داشته اند. یافته های این مقاله حاکی از آن است که هرچند ویژگی های شخصی و شخصیت مناظره کنندگان در انتخاب رویکرد ادعا و اقناع یا کنش حمله و دفاع تأثیرگذار است، اما تغییر و باز شدن ناگهانی فضای سیاسی در دوران انتخابات، کوتاه بودن زمان تبلیغات انتخاباتی، پیش فرض عدم بی طرفی برگزارکننده مناظره تلویزیونی نزد برخی از نامزدها و بینندگان، چینش نامناسب ساختار و قواعد مناظره عواملی است که باعث شده مناظره کنندگان بجای دیالوگ و گفتگو به تنش و درگیری گرایش یابند. برای مدیریت مناسب، مناظره ها باید به یک رویداد رسانه ای قالب و قواعد مشخص تبدیل شوند .

تجربه برگزاری مناظره های انتخاباتی در سالهای 88، 92 و 96 حاکی از آن است که این مناظره ها بجای آنکه فضایی برای دیالوگ و گفتگو نسبت به موضوعات مهم برای جامعه باشد، فضایی بوده که نامزدها به تخریب و تهاجم نسبت به رقبا بپردازند. هدف اصلی این مقاله شناسایی مدل مفهومی برای توصیف نحوه تعامل و مواجه مناظره کنندگان است تا بتوان مولفه های اثر گذار بر نحوه انتخاب راهبرد تعامل با رقبا، را تبیین نمود. در این پژوهش از روش نظریه مبنایی یا گراندد تئوری استفاده شده و داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 14 نفر از کسانی بدست آمده که صاحبنظر بوده و یا در فرآیند طراحی، تهیه و تولید مناظره ها نقش داشته اند. یافته های پژوهش حاکی است که هرچند ویژگیهای شخصی و شخصیت مناظره کنندگان در انتخاب رویکرد استدلال و اقناع یا کنش حمله و دفاع تاثیرگذار است، اما تغییر و بازشدن ناگهانی فضای سیاسی در دوران انتخابات، کوتاه بودن زمان تبلیغات انتخاباتی، سیاستهای رسانه در طراحی مناظره، عدم وجود سازوکارهای راستی آزمایی ادعاها، چینش نامناسب ساختار و قواعد مناظره از عواملی است که باعث شده مناظره کنندگان، از این فرصت برای حمله به رقبا و بالا بردن سطح تنش در برنامه استفاده نمایند.