گلچین گرایی

مناطق را می توان به شکل عینی با استفاده از داده های مربوط به نزدیکی جغرافیایی و تعاملات متقابل سیاسی - اقتصادی، ویژگی های کنشگران، ارزش ها و تجربیات مشترک مشخص کرد. در این میان، هرچند سه موج نظریه پردازی در مورد شکل گیری مناطق و گرایش منطقه ای دولت ها در نظام بین المللی ظهورکرده، ولی تاکنون اگر نگوییم هیچ، نادر دانش پژوهی در رشته مطالعات منطقه ای به طور آگاهانه و مستقیم به مطالعه ی نظری رفتار مناطق پرداخته است. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی -تحلیلی و بازخوانی انباشته های نظری در رشته های روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای، می کوشد یک مدل نظری ارائه دهد که بتواند هم روابط میان مناطق و هم تفاوت در رفتار مناطق در قبال یکدیگر در برهه های مختلف را تبیین کند. در این راستا، این پژوهش در پرتو درس های برآمده از ارزیابی آسیب شناسانه ی نظریه های کلان درباب رفتار منطقه ای و با توجه به پیشبرد هدف هنجاری در ضرورت پرداختن یک نظریه ی گلچینی، نتیجه می گیرد که در بافت های زمانی و مکانی مختلف، مناطق متفاوت، برحسب تأثیرپذیری از هریک از الزامات قدرت، منفعت و هویت، در سه سطح درون منطقه ای، بینامنطقه ای و فرامنطقه ای رفتارهای متفاوتی را از خود در قبال یکدیگر بروز می دهند.

با وجود این که بحران های بین المللی یکی از سرفصل های اصلی مطالعاتی رشته روابط بین الملل است؛ اما به نظر می رسد که تبیین آن در دیسیپلین روابط بین المل دچار چالش جدی و اساسی می باشد. بنیان این چالش نیز به نسبت بین نظریه های روابط بین المل و بحران های بین المللی بر می گردد. اساسی ترین پرسشی که در این میان مطرح می باشد این است که آیا انتظار از نظریه های روابط بین الملل با توجه به گزیده گویی و مبانی فرانظری آنها که تنها نوع خاصی از دانش را معتبر می دانند؛ برای توضیح بحران های بین المللی که متغیرهای زیادی در سطوح مختلف در ایجاد و تشدید آنها دخالت دارد انتظار به جایی است؟ این مقاله تلاش می کند به این پرسش کلیدی پاسخ دهد و فرضیه اصلی نیز در پاسخ به این سئوال این است که به دلیل پیچیدگی بحران های بین الملی و دخالت تعداد زیادی از متغیرها و بازیگران در سطوح فردی ، دولتی ، منطقه ای ،ساختاری و نهادی ، اکتفا به یک نظریه واحد برای تبیین آنها درک ناقص و ضعیفی از علل ایجاد و گسترش و شیوه های مدیریت این بحران ها ارائه می کند؛ به همین دلیل با استفاده از رهیافت گلچین گرایی بهتر می توان به تبیین بحران های بین المللی پرداخت.