قشر اجتماعی

زمینه و هدف: آگاهی از وضعیت سرمایه اجتماعی ناجا از دیدگاه قشرهای مختلف جامعه یکی از الزامات طراحی سند چشم انداز است، این پژوهش با هدف اصلی بررسی سرمایه اجتماعی ناجا از دیدگاه اقوام، اقشار و پیروان مذاهب در شهر تهران انجام شده است.   روش شناسی: نوع پژوهش توصیفی پیمایشی، از نظر هدف کاربردی، از نظر زمانی مقطعی و پهنان گر بوده است. داده های پژوهش توسط پرسش نامه جمع آوری شده، اعتبار صوری توسط اساتید مجرب و میزان پایایی، توسط آزمون آلفاء کرونباخ به میزان (889/0) تأیید شده است. جامعه آماری تمامی شهروندان 18 سال به بالا شهر تهران و نمونه آماری با حجم تعداد 1536 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم به دست آمده است. سرمایه اجتماعی بر اساس 4 بعد (اعتماد، بهره مندی از خدمات، ارتباط و همکاری و همیاری) سنجش شده است. یافته ها: بُعد اعتماد به ناجا در حد بالاتر از متوسط و ابعاد بهره مندی، ارتباط و همکاری کمتر از حد متوسط به دست آمده است. سرمایه اجتماعی ناجا در میان اقوام، اقشار و پیروان مذاهب تفاوت معناداری ندارد، ولی سرمایه اجتماعی ناجا تحت تأثیر معنادار متغیرهای تأهل و وضعیت اشتغال است.   نتیجه گیری: ناجا در تمامی ابعاد سرمایه اجتماعی بدون هیچ گونه تفاوتی درمیان قشرهای اجتماعی به انجام وظایف می پردازد. سرمایه اجتماعی مجردین از متأهلین کمتر بوده است، ناجا باید سعی کند با اصلاح فرآیندها و رفتار اجتماعی خود ارتباط، اعتماد و همکاری درستی برای بهرمندی افراد مجرد از خدمات پلیسی را فراهم کند. سرمایه اجتماعی شاغلین دولتی از غیر دولتی بیشتر است، به این معناست که ناجا با سازمان ها و نهادهای دولتی و رسمی ارتباط بیشتری دارد.

بر اساس منابع تاریخی، خاندان جوینی مشاغل آباء و اجدادی خود را به کفایت بر عهده می گرفتند. این خاندان از سلسله مردان برجسته ای تشکیل می شوند که برای سه تا چهار نسل به عنوان شخصیت هایی شناخته شده در خدمت سازمان های دیوانی ایران قرار داشتند و به دور از دغدغه های حکومت گران که غالباً نیز غیر ایرانی بودند و همانطور که نگارنده در این مقاله اشاره کرده است، مسوولیت خود را انجام می دادند. خاندان جوینی به حقیقت نمونه ای از قشر اجتماعی خاص دیوانی ایران هستند که چنانچه در این مقاله می بینیم در عرصه روزگار و تاریخ ایران نامی ماندگار از خود برجای نهاده اند. تحقیق درباره خاندانی که نقش پراهمیتی در حیات دیوانی ایران آن هم در بحرانی ترین روزگاران حیات اجتماعی داشتند، مسأله ای بسیار مهم و اساسی است و همچنین نحوه پایداری و استقامت مستمر این خاندان در برابر زورگویی ها و خشونت های قوم جاهل و ویرانگری نظیر مغولان نکته مهمی است که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.

قشر و طبقه اجتماعی به عنوان جنبه ای از هویت فردی و اجتماعی افراد، نقش مهمی در میزان و نوع دینداری آنان دارد به نحوی که شرایط اقتصادی−اجتماعیِ خاص افراد و گروه ها کم و بیش آنها را به سوی سبک های خاص دینداری سوق می دهد؛ اما در مطالعات اخیرِ جامعه شناسی دین تا حد زیادی از توجه به قشر و طبقه اجتماعی غفلت شده است. ازاین رو در مقاله حاضر کوشش شده تا ضمن توجّه به مقوله قشر و طبقه اجتماعی، به سنخ شناسی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی گوناگون در شهرکرد پرداخته شود. این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تفسیری و با الهام از رویکرد سنخ آرمانی ماکس وبر انجام شده است. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساخت یافته با 57 نفر از قشرهای مختلف مردم است که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. داده ها براساس تکنیک تحلیل مضمون، ابتدا جمله به جمله کدگذاری و سپس مضامین فرعی و اصلی استخراج و تحلیل شده است. یافته ها، بیانگر نوعی تمایز در نگرش نسبت به مبانی باور دینی، عواطف و احساسات دینی (تجربه دینی) و همچنین رفتارها و کنش های دینیِ قشرها و طبقات اجتماعی سه گانه است؛ به نحوی که می توان از سه سنخ آرمانی دینداری با ویژگی ها و مختصات معین دینی سخن به میان آورد: «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی پایین» که شامل انواع دینداری «مناسکی»، «عاطفی»، «توسلی»، «تکلیفی»، «فقهی−تقلیدی»، «موروثی»، «تقدیرگرا» و «خرافه گرا» است؛ «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی متوسط» که شامل انواع دینداری «عقلانی»، «نوگرا»، «متعادل»، «رسمی» و «شریعت مدارانه»، است؛ و «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی بالا» که شامل انواع دینداری «اخلاق گرا»، «سلیقه ای» و «شخصی» است.