اشتغال دانش آموختگان

هدف: بررسی وضعیت اشتغال دانش آموختگان رشته مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموختگان رشته مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی طی سالهای 94-1390 به تعداد 338 نفر(191 کارشناس و 147 کارشناس ارشد) بودند. نمونه در دسترس طبقه ای، به ترتیب 123 و 108 نفر و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. یافته ها: 4/53 درصد از دانش آموختگان بیکارند. اشتغال اکثر شاغلان از طریق شرکت در آزمون استخدامی و در سازمانهای خصوصی از نوع خدماتی بوده است. میزان رضایت شغلی و ارتباط شغل با رشته تحصیلی اکثر شاغلان، متوسط بوده است. تأثیر برند دانشگاه علامه طباطبایی بر اشتغال در حد متوسط متمایل به زیاد بوده است. از 53 عنوان درس تخصصی و اصلی مدیریت آموزشی در مقاطع کارشناسی و ارشد، تنها 7 درس برای شاغلان کاربرد داشته و از طرفی ، بیشتر نیازهای آموزشی آنان برای انجام بهینه شغل، شامل مهارت آموزی، کارهای رایانه ای و نرم افزاری، دوره های آموزشی شغلی، زبان، مهارتهای نیازسنجی آموزشی و آشنایی با کارهای اداری است. نتیجه گیری: در ایران، بین نیاز جامعه به نیروی کار دانا و ماهر با کیفیتِ خروجی های دانشگاهی فاصله قابل توجهی وجود دارد. بنا به یافته های پژوهش، ضرورت تحول و دگرگون سازی محتوای آموزشی و برنامه درسی در رشته مدیریت آموزشی کاملاً احساس می شود. همچنین لازم است دو درس کار عملی در سازمانهای آموزشی با جدّیت و بهره وری بیشتر اجرا شود تا مهارت لازم برای دانشجو تا حدودی حاصل شود.

در سال های اخیر، به رغم انجام پژوهش های فراوان در مورد اشتغال دانش آموختگان در کشور، همچنان ابعادی از این موضوع ناشناخته مانده و براین اساس، انجام فراتحلیل کیفی در این زمینه می تواند ضمن مشخص کردن ویژگی های روش شناختی و محتوایی این پژوهش ها، خلأهای پژوهشی موجود در این حوزه را شناسایی کند؛ بنابراین، در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل کیفی، 92 پژوهش انجام شده در این حوزه در بازه زمانی (1397-1357)، در قالب پایان نامه و مقاله های پژوهشی، با جست وجوی دو کلیدواژه «اشتغال و دانش آموختگان» در دو منبع علمی «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات علمی ایران (ایران داک)» و «پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» واکاوی شده اند. در بررسی پژوهش های موجود طی چند دهه اخیر، پرداختن به مسئله اشتغال دانش آموختگان با تأکید بر چند موضوع مشخص، مانند وضعیت اشتغال و بیکاری دانش آموختگان، ضرورت توجه به کیفیت آموزش عالی و برنامه درسی موجود در دانشگاه و توجه به موضوع کارآفرینی دانش آموختگان بوده است. با توجه به نتایج پژوهش های انجام شده در این حوزه، تکرار پژوهش در این موضوعات و فقدان یک مطالعه جامع در حوزه اشتغال دانش آموختگان را می توان به عواملی مانند سهم نامتناسب رشته های تحصیلی، عدم تعادل در استفاده از رویکردهای روشی، خلأ تحلیل های نظری هماهنگ با شرایط جامعه ایران، کم رنگ بودن موضوع جنسیت، عدم تمرکز بر مسائل و چالش های درون سازمانی دانش آموختگان شاغل، توجه ناکافی به موضوعاتی مانند مهارت افزایی و فعالیت در بخش تعاون، و فقدان پژوهش های مبتنی بر آینده پژوهی نسبت داد.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی سرنوشت شغلی بخشی از زنان جامعه استعدادهای برتر و ارائه تصویری از شرایط و فضای موجود اشتغال در بین بانوان نخبه بود. روش: تحقیق حاضر از گروه تحقیقات پیگیری و با توجه به تمرکز آن بر وضع موجود، پیمایشی است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته و جامعه آماری آن، «دختران پذیرفته شده در دانشگاه صنعتی شریف در سال 1383» بود. یافته ها: کمی بیش از 57 درصد بانوان این نمونه شاغل بوده اند. عمده ترین عوامل اشاره شده برای عدم اشتغال بقیه این جامعه؛ تأهل، وجود فرزندان و نیز عدم تناسب مشاغل مرتبط با رشته، با شرایط خاص بانوان بود. رابطه بین دو متغیّر «تأهل» و «وضعیت اشتغال»، همچنین رابطه بین «وجود گزینه های اشتغال مناسب برای بانوان» و «رشته تحصیلی» معنادار بود. نتیجه گیری: فضاهای شغلی موجود به طور عموم با نقشهای چندگانه بانوان در تعارض اند. چشم انداز شغلی بسیاری از رشته ها برای بانوان نامناسب است و بسیاری از دختران، به خصوص دختران نخبه، به علت نداشتن اطلاعات کافی از چشم انداز رشته ها، بهترین سالهای عمر خود را در رشته ای سرمایه گذاری می کنند که در آینده امکان بهره وری مناسب برای فرد و جامعه در آن بسیار کم است. لذا لازم است برای استفاده بهینه از سرمایه توانایی های بانوان نخبه در خانواده و نیز جامعه، آمایش جنسیتی و مدیریت جنسیتی در مدل پذیرش برخی رشته های دانشگاهی لحاظ شود.

هدف اصلی این پژوهش بررسی و طرح نظرات زنان و مردان دانش آموخته شاغل و چگونگی برساخت جنسیت در فضای کسب وکار است. این پژوهش ضمن اجتناب از نگاه تک بعدی و جزیره ای در تحلیل موضوع اشتغال و جنسیت، از روش نظریه داده محور استفاده نموده است. داده های کیفی با کمک ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و با روش نمونه گیری هدفمند از 22 نفر از زنان و مردان دانش آموخته شاغل در شهر تهران و با نرم افزار MAXQDA و روش نظریه داده محور تفسیر شده است. مدل پارادایمی حاصل از تفسیر نظرات جامعه هدف این پژوهش نشانگر آن است که در تعامل با مجموعه ای از شرایط همچون شرایط علّی (مناسبات جنسیتی حاکم بر فضای کار، باورهای جنسیتی و قواعد ساخت دهنده)، شرایط زمینه ای (چالش های فضای کار، ماهیت فضای کار و حمایت شبکه های ارتباطی)، شرایط مداخله گر (آشنایی با جایگاه حرفه ای، کیفیت شغلی و پارادوکس دانشگاه و بازار کار)، و پدیده هسته (ساخت جنسیتی اشتغال) معنا می یابد. زنان شاغل وقتی در شرایط دسترسی نابرابر به فرصت ها و منابع قرار می گیرند، با استراتژی کنشگری فعال خود می توانند نحوه دسترسی به منابع را تغییر دهند؛ اما این به معنای آزادی مطلق نیست و ساختار حاکم بر فضای کار با قواعد و منابعی مانند مناسبات جنسیتی، باورهای جنسیتی، قواعد ساخت دهنده، فقدان حمایت شبکه های ارتباطی، فضای کار آمرانه، چالش های محیط کار و تناقض بین خروجی دانشگاه و  نیازهای بازار کار، کنش آنها را تغییر داده و با محدود کردن زنان، الزام آور بودن خود را نشان می دهد. مردان همچون زنان به وجود نوعی سلطه مردانه در کار، وجود قوانین تبعیض آمیز، چالش های فضای کار، و پارادوکس دانشگاه و بازار کار در به حاشیه راندن زنان اذعان داشتند. بر مبنای این نتایج و نگاه چندمتغیره به برساخت جنسیت در فضای کار، دست یافتن زنان به امکان مشارکت بیشتر و سوق یافتن فضای کار به سمت بی سالاری جنسیتی، در تعامل با بازاندیشی در سیاست گذاری های اشتغال، اصلاح نگرش مدیران، و برقراری توازن قدرت در خانواده امکان پذیر خواهد شد.

     توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق توسعه انسانی محقق می گردد و منابع انسانی از مهم ترین عوامل توسعه  در هر جامعه ای محسوب می شوند. از آنجایی که نظام آموزش عالی به عنوان یک بخش زیربنایی جامعه، رابطه ی تنگاتنگی با بازار کار و برنامه های توسعه  اقتصادی- اجتماعی دارد، هر کشوری برای توسعه و تربیت نیروی انسانی متخصص و توانمند، به کارآمد کردن نظام آموزش عالی خود نیازمند است تا  به توسعه پایدار و متوازن دست یابد.  اما در ایران به رغم گسترش کمّی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در دهه های اخیر ، مسایل مرتبط با بیکاری و فقدان مهارت های عملی قشر جوان افزایش یافته است. بر اساس نظر مرکز آمار ایران، جمعیت بیکار دارای تحصیلات دانشگاهی در سال 85، 373513 نفر و در سال 90، 768051 نفر بوده است. مقاله ی حاضر درصدد است تا  با هدف ارایه پیشنهادات مناسب، کارآمدی آموزش عالی برای اشتغال جوانان را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. روش تحقیق مقاله  توصیفی- تحلیلی و از نظر جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی می باشد. نتایج حاکی از این است که ناهماهنگی سیاست ها، برنامه ها و محتوای آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها با نیازهای جامعه و بازار کار از جمله موانع عمده و اختلال اصلی در اشتغال جوانان است و باید به آن توجه ویژه ای مبذول گردد.