شاخص های بهداشتی - درمانی

بهبود وضعیت بهداشت و سلامت شهروندان یکی از نشانه های ارتقا و توسعة انسانی در هر جامعه ای می باشد و به عنوان مسئله ای ضروری و مهم مدّ نظر برنامه ریزان است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی است، با هدف بررسی و تحلیل فضایی شهرستان های استان ایلام از لحاظ برخورداری از شاخص های بهداشتی - درمانی صورت گرفته و داده های مورد نیاز آن از سالنامه آماری 1391 استان ایلام به دست آمده است. در راستای انجام این تحقیق، شاخص های بهداشتی - درمانی با بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی و با استفاده از 20 شاخص که به 4 عامل برتر کاهش یافتند، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که محرومیتی کلی در سطح استان از نظر برخورداری از شاخص های بهداشتی - درمانی وجود دارد و توزیع امکانات موجود نیز چندان متناسب با توان و نیاز جمعیتی شهرستان ها صورت نگرفته است. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی، اکثر شهرستان های استان (مهران، دره شهر، دهلران و شیروان - چرداول) از لحاظ شاخص های مورد مطالعه، محروم یا نیمه برخوردار هستند و ایوان، ایلام و آبدانان از لحاظ بهره مندی از شاخص های بهداشتی – درمانی، در ردیف برخوردارترین و مهران و دره شهر در ردیف محروم ترین شهرستان ها قرار دارند

امروزه مهم ترین عامل پیشرفت هر جامعه ای، نیروی انسانی سالم می باشد، افزایش سطح شاخص های سلامت در هر جامعه ای از اولویت دولت ها محسوب می شود. پژوهش حاضر به بررسی میزان برخورداری شهرستان های استان اردبیل از شاخص های بهداشتی - درمانی می پردازد. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی، اسنادی و تحلیلی است که در آن 40 شاخص بهداشتی - درمانی با استفاده از مدل تاپسیس مورد ارزیابی قرارگرفته اند. در میان شاخص ها، شاخص های تعداد روستاهای تحت پوشش و تعداد پیراپزشکان با وزن 0269/0 بااهمیت ترین شاخص ها هستند. جامعه آماری تحقیق شامل 10 شهرستان استان اردبیل در سال 1395 می باشد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میزان برخورداری شهرستان های استان از شاخص های بهداشتی - درمانی یکسان نبوده و اختلاف زیادی با یکدیگر دارند و اغلب آن ها ازنظر شاخص های بهداشتی - درمانی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. در این میان شهرستان اردبیل برخوردارترین شهرستان و شهرستان سرعین محروم ترین شهرستان می باشد. همچنین نتیجه همبستگی پیرسون در بررسی رابطه بین جمعیت و برخورداری شهرستان ها، از همبستگی بالایی در رابطه بین این دو عامل حکایت دارد. نتیجه همبستگی پیرسون در بررسی رابطه بین فاصله از مرز بین المللی و میزان برخورداری نیز حاکی از همبستگی نسبتاً بالایی در رابطه بین این دو عامل می باشد. بنابراین در راستای کاهش شکاف توسعه میان شهرستان های استان، شهرستان های محروم باید در اولویت توسعه قرار گیرند.

خدمات بهداشتی-درمانی در سطح شهرستان ها با سلامت بهداشت و روان شهروندان ارتباط مستقیم دارد. بهبود وضعیت خدمات بهداشتی-درمانی شهروندان یکی از نشانه های ارتقاء و توسعه انسانی است. ارزیابی سطوح توسعه یافتگی با استفاده از روش های کمی از سوی منجر به شناخت میزان نابرابری بین مناطق می گردد و از سوی دیگر تلاشی در زمینه کاهش و رفع نابرابری های موجود می باشد. پژوهش حاضر با هدف بهره گیری از شاخص های مدنظر، به دنبال سنجش وضع توزیع و توسعه خدمات بهداشتی -درمانی در شهرستان های این استان و مشخص کردن میزان اختلاف توسعه در بین آنها و نیز متوجه ساختن مسئولان به توجه بیشتر به شهرستان های محروم و توسعه نیافته است. روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی است داده های تحقیق شامل 15شاخص خدمات بهداشتی-درمانی از آخرین سرشماری(1390) اخذ گردید. در این پژوهش با استفاده از مدل Topsis و Vikor به الویت بندی شهرستان های استان خراسان رضوی بر اساس شاخص های توسعه خدمات-بهداشتی در چهار سطح (فرابرخوردار، برخوردار، نیمه برخوردار، فروبرخوردا) پرداخته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که شهرستان مشهد به عنوان مرکز اداری سیاسی و اقتصادی استان، برخوردارترین شهرستان از لحاظ شاخص های توسعه یافتگی خدمات بهداشتی-درمانی بوده و اختلاف چشمگیری با سایر شهرستانهای استان دارد. در سطح دوم توسعه یافتگی شهرستانهای نیشابور و سبزوار قرار دارند و بقیه شهرستانها در سطح نیمه برخوردار و فروبرخوردار جای دارند. یافته های پژوهش حاکی از این است که محرومیت کلی در سطح کل استان از نظر برخورداری از شاخص های خدمات بهداشتی-درمانی حاکم است و توزیع خدمات بهداشتی-درمانی موجود نیز چندان متناسب با نیازهای جمعیتی شهرستان ها انجام نشده است.