تحولات بین المللی

پادشاهان قاجار به دلیل دیدگاه عشیره ای و قبیله ای ، به تحولات بین المللی اهمیت نمی دادند.قدرتهای اروپایی به ویژه انگلیس با سوء استفاده از ناآگاهی دولت قاجار از تحولات جهانی، خواهان گسترش قلمرو خود در ایران و نفوذ در میان دولتمردان قاجار و تحمیل قراردادهای استعماری بودند.

اشغال و تقسیم ایران از سوی روسیه و انگلستان و فشارهای هم زمان متحدین برای ورود به جنگ  جهانی اول، چالشی بزرگ برای تصمیم گیری کارگزاران ایرانی در خصوص تأمین حداقل منافع ملی محسوب می شد. باوجود اشغال، قحطی، چند دستگی در تصمیم گیری کشور و فشارهای بین المللی، چه عواملی در حفظ تمامیت ارضی ایران پس از پایان جنگ کارساز بوده است؟ اهمیت ساختار بین المللی و نقش آفرینی کارگزاران ایران، کدام یک بیشترین تأثیر را در حفظ کشور از فروپاشی داشته است. پرسش اصلی پژوهش این است که چه عاملی به حفظ تمامیت ارضی ایران کمک کرده و از فروپاشی آن جلوگیری نموده است. فرضیه تحقیق این بوده که نقش برجسته کارگزاران و عملکرد نخبگان سیاسی در دیپلماسی، موجب حفظ منافع ملی ایران شده است. به این ترتیب، مقاله پیش رو به بررسی اهمیت سیاست گذاران داخلی در حفظ تمامیت ارضی کشور با اتخاذ اصل بی طرفی می پردازد.

توافق هسته ای بین ایران و شش قدرت برتر جهانی این قابلیت را دارد که تأثیرهای عمیقی بر چشم انداز تحولات در خاورمیانه بگذارد. ایران با دولت های عربی خلیج فارس به ویژه عربستان در رقابت تنگاتنگی در سراسر منطقه خاورمیانه است. هرچند کشورهای حوزه خلیج فارس و ترکیه با احتیاط از این توافق استقبال کردند، اما با این حال همچنان نگران نفوذ بیشتر ایران در عرصه منطقه ای هستند. در جهان غرب این امید وجود دارد که این توافق بتواند به روابط دیپلماتیک سیاسی و اقتصادی منجر شود؛ اما درعین حال پتانسیل بالقوه ای برای تشدید رقابت در میان بازیگران مختلف در خاورمیانه وجود دارد. اکنون پرسش این است که در پی این توافق، منطقه خاورمیانه و تحولات آن به چه سمتی خواهد رفت؟ و برجام تا چه اندازه در آینده مناسبات ایران با منطقه نقش خواهد داشت و نسبت آن با دیگر عوامل چگونه است؟ هدف این پژوهش بررسی تأثیر توافق هسته ای با تمرکز بر سیاست خارجی ایران در قبال رویدادهای خاورمیانه است. فرضیه مقاله این است که توافق هسته ای می تواند باعث تغییرو تحول در سیاست داخلی و خارجی ایران برای همکاری و مصالحه بیشتر در منطقه خاورمیانه شود.