سلامان

سلامان و ابسال قصه ای رمزی است که در قرن سوم هجری به دست حنین بن اسحاق از یونانی به عربی ترجمه شد. در روایت حنین بن اسحاق، سلامان، شاهزاده یونانی که گرفتار عشق دایه خود ابسال شده بود، به سبب ملامت شاه و اطرافیان به همراه ابسال به جزیره ای دور دست گریخت و پس از آن که شاه سلامان را به ترک ابسال وادار کرد، سلامان دست در دست ابسال در دل دریا فرو رفت، اما به فرمان پادشاه سلامان زنده ماند و دریا ابسال را در کام خود فرو برد. سلامان که پس از مرگ ابسال بشدت بی قرار و آشفته شده بود، به تدبیر مشاور حکیم شاه و با تعالیم او از عشق ابسال رهایی یافت و شایسته پادشاهی شد. تاویل رمزهای این قصه از همان آغاز ذهن اندیش مندانی، همچون ابن سینا، فخر رازی، خواجه نصیر طوسی، جامی و. . . را به خود مشغول ساخت و هریک به تحلیل برخی از رمزهای آن پرداختند. ما در این مقاله برآنیم که با توجه به کهن الگوهای مطرح شده در روانشناسی یونگ، تحلیلی متفاوت از این قصه ارایه دهیم. کارل گوستاو یونگ، بنیانگذار روانشناسی تحلیلی بود که دیدگاه های روانشناسانه خود را با اندیشه های هرمسی، گنوسی و باورهای هندی پیوند زد. از آنجا که اصل داستان سلامان و ابسال یونانی است و احتمال تاثیر اندیشه های هندی نیز در آن وجود دارد، کهن الگوهای یونگ در تحلیل رمزهای این قصه بسیار راه گشاست.

سفر یکی از مهم ترین ابزار شناخت فرهنگ و ادبیات ملل مختلف است که یکی از ابعاد ناب تجربه ی بشری است. جامی از شاعران قرن نهم هجری است و هفت اورنگ از مهم ترین مجموعه های اوست. از آنجایی که یکی از روش های انتقال افکار جامی در سفرها بیان شده است و سفر در آثار جامی بررسی نشده است ما بر آن شدیم تا سفر را در چهار مثنوی سلسله الذهب، مثنوی سلامان، تحفه الاحرار وسبحه الاحرار بررسی کنیم. ما در این پژوهش سفرهای چهار مثنوی را استخراج و شرایط و آداب آن ها را بررسی کردیم. انواع سفر در سفرهای بررسی شده متنوع می باشد ازجمله: به قصد زیارت اماکن مذهبی، به قصد به دست آوردن غنیمت، دیدار پادشاه، سفر سیاسی و گشت و گذار است. جامی سفر را در قالب حکایت یا در میان حکایات خود جا داده است. جامی به شرایط وآداب سفر توجه چندانی ندارد به به برخی از شرایط سفراشاره نمی کند زیرا هدف او از طرح سفر پند و اندرز یا نتیجه ی اخلاقی است. شخصیت های سفر او انسان و حیوانات هستند. انگیزه سفر در سفرها متنوع است و در برخی سفرها با نتیجه سفر همخوان نیست که نشان از هدف اصلی جامی که پند و اندرز است می باشد.