ثبات اجتماعی

این مقاله به ارزیابی انتقادی از کتاب موج دوم تجدد آمرانه در ایران اثر سعید لیلاز پرداخته است. این اثر یک کتاب علمی و نتیجه پژوهش و تتبع نویسنده واز معدود کتاب های تاریخ معاصر اقتصادی است که به تحلیل برنامه های اقتصادی قبل از انقلاب اسلامی می پردازد . از نظر شکلی صفحه آرایی کتاب ساده، حجم چهار فصلی آن نسبتا زیاد و فصل چهارم آن تکرار مطالب سه فصل قبل می نماید . از نظر محتوی در مجموع کتاب در تحلیل برنامه های سوم تا پنجم موفق عمل کرده و مطالب خوبی را برای دانش پژوهان در این زمینه فراهم ساخته است اما در کنار آمار و ارقام کلان اقتصادی کمتر به زندگی مردم توجه کرده است .همچنین وضعیت دستگاه حاکمه و فساد فراگیر در آن و نیز استبداد رژیم و سرکوب مخالفان و فضای بسته سیاسی و امنیتی کردن فضای دانشگاهها و برخورد با روشنفکران ، اختناق ساواک و نیز وابستگی و بلکه نوکری شاه برای امریکایی ها ، برقراری رابطه دوستانه با اسرائیل و نیز مقابله آشکار با روحانیت و اعتقادات مذهبی مردم و ترویج بی بند و باری و امثال آن که همه در به بن بست رسیدن ساختار سیاسی و نظام حاکم موثر بوده اند برای اثبات فرضیه محقق که اجرای برنامه های اقتصادی به شیوه آمرانه موجب به بن بست رسیدن سیاسی رژیم شده است کنار گذاشته شده اندواز این جهت می تواند کاستی هایی متوجه کتاب باشد

عناصر مهم امنیت و مدیریت آن مرکب از حوزه های جغرافیا و قدرت و سیاست می باشد. به عبارتی، متغیرها و عوامل جغرافیایی با متغیرها و عوامل قدرت و تدابیر بازیگران سیاسی در چارچوب اجزا سیستم با یکدیگر مشارکت و تعامل داشته، خروجی آن بقا و تامین بهینه نیازهای مالی و معنوی یا جسمی و روحی انسان از جمله خود امنیت است. بر این اساس، امنیت از مفهوم ژئوپلتیکی برخوردار می گردد. مفهوم امنیت در مقیاس ملی دچار تحول شده است. در گذشته امنیت از منظر تهدید نظامی معنی دار بود که سر چشمه آن نیز خارج از مرزها دیده می شد و برای مقابله با آن ساز کار نظامی پیشنهاد می گردید. ولی امروزه امنیت ملی علاوه بر بعد نظامی، دارای ابعاد دیگری از جمله اقتصادی و زیست محیطی می باشد و سرچشمه و منبع تولید نیز خارج از مرزها و داخل مرزها دیده می شود و راه کار مقابله با آن نیز به صورت ترکیبی پیشنهاد می گردد. از سویی برخی امنیت را مفهومی ادراکی و ذهنی از سوی سیاست مداران کشور می دانند که بر اساس عوامل تهدید و میزان اهمیت آنها و همچنین سطح ارزش منافع تهدید شده و نیز میزان توانایی ملی برای واکنش مناسب در برابر تهدید مزبور شکل می گیرد. امنیت ملی متاثر از عوامل مختلفی است که خاستگاه آنها سه حوزه جغرافیا، سیاست و قدرت می باشد. عوامل تولید کننده یا برعکس تهدید کننده امنیت عمدتا عبارت است از: روحیه نیروهای ارتش، سطح علمی و نبوغ دانشمندان و ویژگی های رهبران سیاسی، مشخصات و موقعیت ژئوپلتیکی و جغرافیایی کشورهای قدرت اقتصادی، استقلال یا وابستگی کشور به خارج از مرزها، وضع جمعیتی کشور و کشورهای همسایه، میزان ثبات سیاسی و اجتماعی، تکنولوژی و وضع نیروهای نظامی رقبا و دشمنان کشور و وضعیت دیپلماسی، سیاست جهانی در خصوص مدیریت و خلع سلاح، سازه های امنیت جمعی، وضعیت توازن قوی و استراتژی ملی.

پژوهش حاضر مبتنی بر روش «تفسیر موضوعی قرآن کریم»، به دنبال شناسایی عواملی که از منظر قرآن کریم، نظم و ثبات اجتماعی را تهدید می کنند، است. از این رو ابتدا به بررسی محور ثبات زا در قرآن کریم پرداخته شده تا به این وسیله بتوان، عوامل مقابله کننده آن را به عنوان عوامل برهم زننده نظم و ثبات اجتماعی مورد شناسایی قرارداد. قرآن کریم عنصر «حق» را به دلیل ریشه دار بودن در توحید، فطری بودن و معیار حقیقی داوری در اختلاف، به عنوان محور ثبات زا معرفی می نماید. از منظر قرآن کریم، وجود این محور ثبات زا موجب می شود که اختلافات، ناامنی و آشوب خاتمه یابد و حیاتی توأم با نظمی انسانی به ارمغان آید. از آنجایی که سؤال اصلی پژوهش حاضر، «چه عواملی موجب برهم زدن نظم و ثبات اجتماعی می شوند؟» است و محور ثبات زا مدنظر قرآن «حق» است، به برررسی عوامل مقابله کننده با «حق» پرداخته شده و عواملی چون حاکمان طاغوتی، بزرگان و اشراف مشرکین و شیطان رجیم به عنوان برهم زنندگان نظم و ثبات اجتماعی مورد شناسایی قرار گرفتند که با تمسک به گستره وسیعی از روش ها سعی دارند تلاش های انبیاء الهی جهت استقرار حق را با چالش روبرو نمایند.