سیاست اطلاعاتی

بیست و پنج سال پیش که برنامه کتابداری در ایران پی ریخته شد و به هر کتابخانه ، به عنوان واحدی مستقل – که باید از دوره کتاب بانی به دوره کتاب رسانی منتقل شود- می نگریستیم ، با این دید به اصطلاح خرد کتابدار / مدیرانی درونگرا ، تکنیک مدار و ماهر در کار با ابزارها ، تربیت کردیم . در آن شرایط ، یک کتابخانه مستقل از مراجعان و مستقل از سایر کتابخانه ها ، یا به جلو می رفت ، یا به قهقرا می افتاد و یا بدون تحرک باقی می ماند . این وضعیت ، با شرایطی که اطلاع رسانی برای دستیابی به توسعه می طلبد سازگار نیست . در اطلاع رسانی برای توسعه ، دید کلان و حرکت یکپارچه همه مراکز در جهت رفع نیازهای علمی و تحقیقاتی همه آحاد جامعه مورد نظر است . عبارت حرکت یکپارچه و رفع نیازهای همه مفهوم مشارکت همه در تصمیمات و مسئولیت همه در اجرا را در بطن خود دارد . پنج اصلی که گذر سالم از مرحله کتلب رسانی به مرحله اطلاع رسانی موثر در توسعه را میسر می سازد عبارتند از : 1) توجه جدی به دانش مدیریت به عنوان نرم افزار پیشرفت ؛ 2) وجود سیاست علمی و سیاست اطلاع رسانی میتنی بر موازین و قوانین ؛ 3) مشارکت جدی و فعال در تصمیمات و تعهد به مسئولیت حاصل از مشارکت در تصمیمات ؛ 4) برقراری مدیریت مردم مدار و برقراری ثبات در مدیریت و امکانات ؛ 5) اداره مدبرانه مقاومت در برابر تغییر در ارزشها ، دانشها و مهارتها ؛ در متن اصلی مقاله ، هر یک از پنج مورد بالا با توجه به وضعیت فعلی حوزه کتابدار ی و اطلاع رسانی در ایران مورد بحث قرار خواهد گرفت .

قوانین حق مؤلف در ایران، با توجه به شواهد امر و اذعان کارشناسان، نیاز به اصلاح و بازنگری دوباره با توجه به نیازها و امکانات جدیدی که پیش روی جامعه جوان ما است، دارند. برای رسیدن به ضوابط اجرایی مدون و قابل اجرا در زمینه تهیه و اشاعه اطلاعات به صورت دیجیتالی در فضای سایبرـ با رعایت حقوق مؤلفان آن ـ باید به درک بهتری از رسالت کتابخانه‌ها (به عنوان مخازن اطلاعات غنی و مراکز اشاعه آن)، روند جهانی اقتصادی‌شدن تبادل اطلاعات، و شرایط اجتماعی جامعه رسید. مدیرانِ برنامه‌ریز و تولیدکننده پایگاه‌های اطلاعاتی با داشتن طرح تجاری و توجه به مالکیت فکری، توجیه اقتصادی طرح کتابخانه دیجیتالی برای خود را فراهم می‌کنند. بنابراین، یک طرح راهبردی مکتوب برای توسعه و مدیریت مالکیت فکری می‌تواند برای یک دوره زمانی خاص، بسیار مؤثر باشد. زیربنا و شالوده تحقیق و ظرفیت موجود برای جذب دانش علمی و فنی، در کشورهای در حال توسعه ضعیف است و به ناگزیر باعث پایین ماندن سطح برونداد علمی و توسعه‌یافتگی پایین‌‌تر از حد مطلوب در این جوامع می‌شود. دانش جدید عمدتاً در کشورهای ثروتمندتر ایجاد می‌شود، جایی که سرمایه‌گذاری و هزینه کردن در تحقیق و توسعه، بیش‌ترین و بالاترین سهم را دارد. در این مقاله به راهبردهای سیاسی و اقتصادی برای طراحی چرخه تولید، اشاعه و مصرف اطلاعات، با حفظ حریم مالکیت، پرداخته شده است.