فعالیتهای پژوهشی

یکی از فرآیندهای مهم مدیریت تصمیم‌گیری است. تصمیم‌گیری بهینه نیازمند اطلاعات کافی، صحیح و به هنگام است. یکی از واقعیت‌ها در زندگی، محدودیت منابع و امکانات است. از آنجا که این محدودیت در کشورهای در حال توسعه ملموس‌تر است، بایستی منابع و امکانات به بهترین وجهی به کار گرفته شده تا بیشترین ارزش حاصل از آن کسب شود. در واحدهای علمی و تحقیقاتی ارزش موردنظر از انجام یک طرح گاهی اوقات با کلماتی مانند منفعت، سود و یا بهره وری حاصل از طرح مترادف می‌شود. اما موضوع اصلی ارزیابی اقتصادی یک طرح در همین راستا انجام می‌گیرد. ارزیابی اقتصادی یک فعالیت پژوهشی می‌تواند در سه مرحله قبل از اجرا، حین اجرا و پس از اجرا انجام پذیرد. عوامل موثر و شاخص‌های ارزیابی در هر مرحله الزاماً یکسان نیستند. در این مقاله عوامل موثر بر ارزیابی اقتصادی فعالیت‌های پژوهشی شناسایی شده، ابتدا در قالب یک مدل مفهومی تهیه و در یکی از مجتمع‌های دانشگاهی به کار گرفته شده است. مدل یادشده امکان توجیه ارزش فعالیت‌های پژوهشی را به نحو مطلوبی امکان‌پذیر می‌سازد.

این پژوهش با هدف تبیین تاثیر مانع زدایی نهضت تولید علم به عنوان راهکار بنیادی در نوآوری فعالیتهای پژوهشی دانشگاهی،با روش تحلیل اسنادی به یافته های ذیل رسیده است: 1. نهضت تولید علم، فرایندی خاص است که با تغییر عالمانه نظام آموزشى و پژوهشى مجامع حوزوى و دانشگاهى، ویژگى مصرف کنندگى آنها را به تولید علم و نظریه پردازى تبدیل می کند. 2. عمده ترین پیش بایستهای نهضت تولید علم: سیاستگذاری و ابلاغ ساز و کارهای لازم برای احیا و تقویت منزلت دانشمندان و محققان، ارائه ساز و کارهای کنترلی برای تعدیل و تطبیق پرورش نیروهای متخصص، اصلاح ساختار نظام آموزش و پژوهش، تاسیس مؤسسات علمی و پژوهشی، تقویت منابع مالی در زمینه تحقیقات و ... . 3. عمده ترین راهبردهای نهضت تولید علم در دانشگاهها: هدفمند کردن تحقیقات دانشگاهی بر حسب نیازهای جامعه، کاهش و حذف چالشهای پیش روی محققان، ایجاد محیط نوآوری جهانی و بستر اجتماعی و فرهنگی مناسب. 4. عمده ترین تاثیر راهبردهای فوق در بروز شکوفایی و نوآوری در فعالیتهای پژوهشی: ارتقای دانش و تکنولوژی در دانشگاهها، آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر و مبتکر، انجام پژوهش جهت توسعه مرزهای دانش و تکنولوژی و به طور کلی رفع موانع نهضت تولید علم که می تواند به پژوهش دانشگاهی متناسب با نیازهای کشور منجر شود.

هدف از این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر تولیدات علمی اعضای هیات علمی واحدهای منطقه 8 دانشگاه آزاد اسلامی است. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل کلیه اعضای هیات علمی تمام وقت واحدهای منطقه 8 دانشگاه آزاد اسلامی است که 420 نفر از آنها به روش طبقه ای تصادفی به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. بر اساس یافته های تحقیق، از میان تولیدات علمی، مقالات چاپ شده در مجلات علمی، بیشترین درصد و اختراعات ثبت شده، کمترین درصد را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر این از میان گروههای ششگانه، گروه علوم پایه بیشترین و گروه هنر کمترین سهم را در تولیدات علمی داشته اند. همچنین نتایج نشان داد کلیه عوامل فردی بر روی تولیدات علمی پاسخ دهندگان تاثیر داشته اند. اما از میان عوامل سازمانی، تنها مهارتهای اطلاعاتی و ارتباطات علمی در میزان تولیدات علمی مؤثر بوده اند، به طوری که خدمات رفاهی، امکانات و تجهیزات پژوهشی و نحوه مدیریت دانشگاه هیچ تاثیری روی حجم تولیدات علمی نداشته اند. بر اساس یافته ها مجلات علمی و کتابهای تخصصی بیشتر از سایر ابزارها برای کسب اطلاعات علمی مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین دانش افزایی و ارتقای مرتبه علمی مهمترین انگیزه های پاسخ دهندگان در انجام فعالیتهای پژوهشی بوده اند.

هدف نویسنده از نگارش مقاله پیش رو، واکاوی فعالیت های علمی – پژوهشی محمدابراهیم آیتی است. وی در راستای این هدف، پس از بیان زندگینامه مختصری از این پژوهشگر، دیدگاه شخصیت هایی چون پروین گنابادی، ایرج افشار، مرتضی مطهری، علی اکبر غفاری، و ابوالقاسم گرجی را در مورد آیتی بیان می دارد. نویسنده در نهایت، نوشتار را با ذکر نام برخی از کتب ترجمه ای آیتی از قبیل کتاب آیینه اسلام، تاریخ یعقوبی، افکار جاوید محمد، و جهان در قرن بیستم، به پایان می رساند.