دروس معارف اسلامی

هدف: هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز از دروس معارف اسلامی(انقلاب اسلامی،تاریخ اسلام و اخلاق اسلامی) بود. پژوهش به صورت مقطعی روی دانشجویان نیمسال اول تحصیلی ۹۶-۹۵ دانشگاه علوم پزشکی شیراز که دروس عمومی انقلاب اسلامی، تاریخ اسلام و اخلاق اسلامی را انتخاب کرده بودند، اجرا شده است. روش: آزمودنی ها به تعداد 816 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای بررسی محیط یادگیری و آموزشی از پرسشنامه ارزیابی محیط آموزشی DREEM استفاده شده است. یافته ها: یافته ها حاکی از ارزیابی مثبت دانشجویان از محیط آموزشی و تأثیرگذاری دروس معارف بود. همچنین بین نمرات زنان و مردان در برخی از ابعاد ارزیابی محیط آموزشی تفاوت معناداری وجود داشت. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ادراک دانشجویان از محیط آموزشی دروس معارف مثبت است. اما در بُعد شرایط اجتماعی و توانایی علمی خود احتیاج به اصلاح بیشتری است. در این رابطه می توان از روشهای نوین آموزشی از جمله روش نیازمحور و مشارکت دانشجویان در مباحث کلاسی و همچنین کاربردی کردن محتوای آموزشی استفاده کرد. استفاده از اساتید مشاور مجرّب در دانشگاهها و تأمین امکانات آموزشی مطلوب می تواند کمک شایانی به بهبود ادراک دانشجویان از شرایط اجتماعی کند.

هدف: هدف از نگارش پژوهش حاضر، به روزرسانی، اصلاح رویکرد و کارامدی درورس معارف اسلامی به طور کلی در دانشگاههای علوم پزشکی کشور و به طور خاص بررسی میدانی این معضلات و مسائل در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. روش: فرایند حاضر با مشارکت 241 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است که در سال تحصیلی 96-1395 در رشته تحصیلی شان دروس ارائه شده گروه معارف را اخذ و گذرانده اند.کلیه آزمودنی ها در بخش پرسشنامه جمعیت شناختی برای ارزیابی سن، جنسیت و دانشکده ها است و پرسشها در چهار بعد، شامل محتوای آموزشی، روش تدریس و حوزه ساختاری مطرح شده است. عوامل درگیر در فرایند آموزش از دید دانشجویان، سنجش و داده ها با استفاده از روشهای توصیفی(میانگین انحراف معیار و درصد) توسط نرم افزار اس.پی.اس.اس-19 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش در ابعاد چهارگانه پرسشنامه نشان داد که در ابعاد محتوا و متون آموزشی، حوزه ساختاری، اولویت گذاری اهداف و حوزه اساتید، اشکالات اساسی وجود دارد که به منظور اصلاح، برخی راهکارها و پیشنهادها ارائه شده است. نتیجه گیری: با برطرف شدن مشکلات و حل معضلات پیش روی دروس معارف، می توان برای جهت دهی و هدفمند کردن علم آموزی در رشته های تخصصی و ایجاد انگیزه در دانشجویان امیدوار بود.

هدف : درس اندیشه اسلامی دو یکی از درسهایی است که از طرف گروه معارف اسلامی برای دانشجویان کارشناسی ارائه می شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نیاز آموزشی دانشجویان دانشگاه اصفهان در درس اندیشه اسلامی دو بود. روش: پژوهش به روش کمّی و به صورت پیمایشی با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین 376 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان انجام شده است. برای اطمینان از پایایی ابزار پژوهش، از ضریب همبستگی آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه(شامل 29 گویه) 93/0 بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که دانشجویان در درس اندیشه اسلامی دو در موضوعات مهدویت، دوران ظهور و اعجاز قرآن، احساس نیاز بیشتری دارند. اولویتهای دختران و پسران و اولویت دانشجویان دانشکده های مختلف در سرفصلهای این درس متفاوت است. بین برخی از موضوعات با جنسیت و دانشکده محل تحصیل دانشجویان رابطه معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که به منظور جذابیت و اثربخشی درس اندیشه اسلامی دو، در تدوین طرح درس و تهیه محتوای آموزشی توجه به جنسیت و دانشکده دانشجویان ضروری است. پیشنهادهایی کاربردی نیز ارائه شده است.

هدف: هدف پژوهش بررسی وضعیت موجود ماهیت عناصر ده گانه برنامه درسی معارف اسلامی از دیدگاه دانشجویان و استادان دروس معارف اسلامی بود. روش: رویکرد پژوهش کمی بود. پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ روش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان نیمسال هشتم مقطع کارشناسی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور و استادان دروس معارف اسلامی بودند. حجم نمونه دانشجویان بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای و جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان با اعمال ضریب یک و نیم 535 نفر و حجم نمونه استادان 214 نفر بودند. ابزار اندازه گیری دو پرسشنامه محقق ساخته دانشجویان و اساتید بود. برای محاسبه روایی محتوایی ابزارها از روش CVR یا ضریب لاوشه استفاده شد و میزان روایی ابزارها به ترتیب 89/0 و 78/0 محاسبه شد و برای محاسبه پایایی ابزارها از آزمون الفای کرونباخ استفاده شد و میزان پایایی ابزارها به ترتیب 86/0 و 81/0 محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و آزمون نرمال بودن توزیع داده ها (کالموگروف-اسمیرونف) و آزمون t تک گروهی استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد از دیدگاه دانشجویان و استادان وضعیت موجود ماهیت عناصر ده گانه برنامه درسی پایین تر از حد متوسط و در حد خیلی ضعیف بود. نتیجه گیری: با شناسایی وضعیت موجود همه عناصر برنامه درسی ضمن به دست آوردن تصویری واقع بینانه از گذشته و حال، می توان وضعیت مطلوب عناصر برنامه درسی را در آینده ترسیم نمود.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر محیط آموزشی دروس معارف اسلامی بر تقویت سرمایه اجتماعی دانشجویان انجام شده است. موضوع سرمایه اجتماعی از ضرورتهای مورد نیاز عصر کنونی بوده و دروس معارف اسلامی ارائه شده در دانشگاهها می تواند زمینه ساز تقویت این عنصر در میان نسل جدید باشد. روش: پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت، جزء تحقیقات توصیفی- همبستگی و از شاخه میدانی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش حاضر، کل دانشجویان دانشکده های فنی و مهندسی و علوم پایه دانشگاه لرستان به تعداد 300 نفر بودند که در نیمسال انجام پژوهش، یکی از دروس معارف اسلامی را انتخاب کرده بودند. یافته ها: محیط آموزشی دروس معارف اسلامی بر تقویت سرمایه اجتماعی دانشجویان، تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه گیری: محیط آموزشی دروس معارف اسلامی می تواند به عنوان یک متغیّر تأثیرگذار، سرمایه اجتماعی دانشجویان را به صورت مثبت تحت تأثیر قرار دهد؛ به این معنی که با تلاش برای بهبود فضای آموزشی این دروس، می توان سرمایه اجتماعی دانشجویان را شامل سرمایه ساختاری، شناختی و ارتباطی، تقویت کرد.

هدف: هدف این پژوهش، واکاوی صلاحیتها و شایستگی های حرفه ای استادان دروس معارف اسلامی در سه بعد علمی، رفتاری و روشی بود. روش: این پژوهش به صورت کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت کنندگان در تحقیق، شامل همه دانشجویان دانشگاه کاشان بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، روایتها و تجارب 22 نفر از آنان با رعایت اصل اشباع نظری، جمع آوری، سازماندهی و تجزیه و تحلیل شد. ابزار جمع آوری اطلاعات نیز مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود که طی آن تلاش شد تجارب زیسته دانشجویان درباره صلاحیتهای حرفه ای استادان دروس معارف اسلامی مستندسازی شود. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نیز از روش کلایزی استفاده شد. یافته ها: استادان دروس معارف اسلامی از نظر ویژگی های رفتاری و اخلاقی در وضعیت خوب و مطلوبی قرار دارند. به لحاظ شایستگی های علمی یا تخصصی نیز اگرچه شرایط نسبتاً مناسبی وجود دارد، ولی لازم است واجد ظرفیتها و آمادگی های علمی بیشتری شوند. در نهایت به لحاظ روشی(روش تدریس) نیز با توجه به تنگناهای موجود، ضرورت جدّی وجود داردکه قابلیتهای خود را در زمینه به کارگیری شیوه های متنّوع تدریس ارتقا دهند. نتیجه گیری: افزایش اثربخشی دروس معارف اسلامی در تحقق اهداف خود، مستلزم رشد و ارتقای صلاحیتهای حرفه ای در سه بعد مذکور به ویژه ابعاد علمی و روش تدریس است.