دوره های تحصیلات تکمیلی

تأثیرهای شگرف عصر اطلاعات بر ابعاد مختلف زندگی و روند پر سرعتی که بیش از پیش ادامه دارد؛ انسانها را نیازمند توشه ای از مهارتها و توانمندیهای نوین نموده است چنانکه با استفاده از این توانمندیها، امکان موفقیت در این عصر متغیر و متحول فراهم میشود. این توانمندیها که با عنوان سواد اطلاعاتی شناخته میشوند، افراد را قادر میسازند تا نیاز به اطلاعات را تشخیص دهند، و به جایابی، ارزیابی منتقدانه، و استفاده مؤثر و مسئولانه اطلاعات بپردازند و در واقع با فراگیری نحوة یادگیری به «فراگیرانی تمام عمر» تبدیل شوند. هدف از انتشار این مقاله، ارائه نخستین طرح درس پیشنهادی سواد اطلاعاتی برای دوره های تحصیلات تکمیلی کشور است که مبتنی بر پژوهشی کیفی طراحی شده و بر روی گروهی از دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی کشور آزمون، اجرا و ارزیابی شده است؛ با این قصد که امکان به چالش گذاشتن این طرح درس و امکان دریافت نظرها و پیشنهادها توسط صاحب نظران مهیا و گامی در راستای اجرای درس سواد اطلاعاتی در سطوح مختلف آموزشی برداشته شود. برای تهیه طرح درس سواد اطلاعاتی، مبانی نظری سواد اطلاعاتی مورد مطالعه قرار گرفت و روشها و مدلهای آموزش سواد اطلاعاتی بررسی و طرح درس اولیه سواد اطلاعاتی طراحی شد. برای سنجش سطح توانمندیهای سواد اطلاعاتی جامعه پژوهش با استفاده از روش تجربی «پیش آزمون ـ پس آزمون» تک گروهی ـ که به روش غیراحتمالی انتخاب شده بودند ـ اجرا شد. مقایسة میانگین پاسخهای دو آزمون، میزان تأثیر و سودمندی درس سواد اطلاعاتی را نمایان ساخت و براساس آن نخستین ویرایش طرح درس سواد اطلاعاتی برای دوره های تحصیلات تکمیلی برای اجرای این درس در سطوح آموزش عالی کشور طراحی گردید

هدف کلی این مطالعه، ارزیابی ادراک دانشجویان از کیفیّت دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاهی بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان سال آخر کارشناسی ارشد گروه های مختلف تحصیلی دانشگاه شیراز بود. با بهره گیری از روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای تعداد 240 نفر دانشجو به عنوان نمونه پژوهش، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه "خودسنجی کیفیّت برنامه کارشناسی ارشد" بود که پس از محاسبه روایی و پایایی، پرسشنامه مذکور بین افراد نمونه توزیع و داده های پژوهش گردآوری گردید. داده های پژوهش با روش های آماری تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر و تحلیل واریانس ترکیبی با بهره گیری از نرم افزار21 Spss تحلیل شدند. نتایج مطالعه نشان داد که :1) تمامی ابعاد کیفیت دوره های کارشناسی ارشد پایین تر از سطح کفایت مطلوب بودند و ابعاد محیط یادگیری، توجه اعضای هیأت علمی، رضایت دانشجویان، تعالی علمی، بالاتر از سطح کفایت قابل قبول می باشند و ابعاد برنامه درسی، منابع موجود، رویه های اداره بخش و قابیلت دسترسی به منابع پایین تر از سطح کفایت قابل قبول می باشند، همچنین بعد کیفیت تدریس در حد متوسط می باشد. 2) تفاوت معناداری میان ابعاد کیفیت دوره های کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز وجود دارد. 3) از دیدگاه دانشجویان گروه های تحصیلی مختلف، بین ابعاد کیفیت دوره های کارشناسی ارشد، تفاوت معنادار وجود دارد. 4) در پایان، یافته های مطالعه نشان داد که تفاوت معناداری بین ابعاد کیفیت دوره های کارشناسی ارشد از دیدگاه دانشجویان زن و مرد، وجود ندارد.