البرزخ

موضوع اصلی معراج نامه ها، «سفر» است. مسافران اینگونه سفرهای روحانی درواقع شارحان سفرنامه روح و روان خویشاند؛ چراکه آنان خود باتوجه به ذوق و عقاید خویش، پله های نردبان عروج را طی می کنند.«ویراف» ــ موبد زرتشتی ــ و «ابن قارح» ــ شاعر و نویسنده عرب که البته از طرف ابوالعلا به این سفر فرستاده میشود ــ دو مسافر جهان آخرت هستند و این دو سفرنامه، شرح مشاهدات و چگونگی سفر این دو شخصیت است.در مقاله حاضر، کیفیت و چگونگی دو سفرنامه جهان آخرت بررسی و تحلیل شده است و ضمن بررسی ارداویرافنامه و رساله الغفران، این دو اثر با هم مقایسه تطبیقی شده و اشتراکات و افتراقات آن دو بیان شده است.نگارنده کوشیده است با بیان کردن مشابهات بسیاری که میان این دو اثر وجود دارد، میزان تاثیرگذاری ارداویرافنامه بر رساله الغفران را آشکار کند و این منبع ایرانی ـ زرتشتی را به عنوان اولین معراج نامه ادیان معرفی کند.چکیده عربی: تتناول کتب الرحلات السماویة (معراج نامه) موضوع الرحلة إلی الآخرة حیث یشرح الرحالون إلی هذه الرحلات المعنویة أسفارهم النفسیة والمعنویة لأنهم یسلکون سلالم العروج إلی السماء وفقا لأذواقهم ومعتقداتهم الخاصة.إن «ویراف» ــ شیخ الزرادشتیین ــ و«ابن القارح» ــ الشاعر والکاتب العربی الذی یرسله أبوالعلاء إلی هذه الرحلة ــ یعتبران رحالتین إلی الآخرة کما یعدّ رحلتیهما شرحا لمشاهداتهما وکیفیة رحلتهما.یدرس هذا المقال رحلة أرداویراف نامه ورسالة الغفران دراسة مقارنة مبیّنا مواضع الافتراق والاشتراک بینهما. إذ حاولت الکاتبة کشف اللثام عن تأثر رسالة الغفران بأرداویرافنامه بعد ذکر المشابهات الموجودة بینهما کما تعرّف بأرداویراف نامه الإیرانیة ـ الزرادشتیة بوصفها الرّحلة الأولی بین کتب الرحلات السماویة.

التکامل البرزخی من الأبحاث المهمه المرتبطه بمصیر الانسان والنفس بعد مفارقتها للبدن والانتقال إلی عالم آخر یسمی عالم البرزخ، ویعتبر الوحی وما جاءت به الرسل وعلی رأسهم النبی (ص) مصدر الهام لهذا الأمر المهمّ الذی لا یمکن للعقول أن تصل إلیه بمفردها. وهو من الأمور المسلم بها فی الشرائع السماویه بما فیها الشریعه الإسلامیه السمحاء، والتکامل لا یتمّ إلا من خلال الحرکه والتغیر، والحرکه لا تقع إلا فی عالم الماده، فإذا استطعنا اثبات ذلک فقد أثبتنا التغیر والحرکه للنفس بعد مفارقتها للبدن، ولباقی موجودات ذلک العالم التی تعدّ من المجردات المثالیه. فقد حاول الفلاسفه الإسلامیون تخریج هذا البحث تخریجا عقلیا یتناسب مع مبانیهم الفلسفیه والحکمیه، لکن نظرا لضیق المفاهیم الفلسفیه المشائیه لم یتمکنوا من تقدیم شیء معتبر یعتنی به، حتی وصل الأمر إلی صدر المتألهین حیث قام بهذا العمل وبعباره أدق أعدّ الأرضیه المناسبه للبحث والتحقیق وترک المجال مفتوحا لمن جاء بعده، وهذا الأمر فی حدّ ذاته مهمّ؛ لأنّ حکمته تتصف بهذه المرونه بخلاف الفلسفه المشائیه. ونحن نسعی فی هذا المبحث أن نکشف الغموض عن بعض زوایاه ونعرض أهمّ الأدلّه التی یمکننا من خلالها اثبات هذه المسأله المهمه المتعلقه بمستقبلنا.