عناصر شناختی

تبیین رفتارهای ارادی و سازوکارها و قانونمندی حاکم بر نظام تصمیم گیری آدمی در طول تاریخ دغدغه اندیشمندان بوده است. فلاسفه زنجیره ای معروف برای شکل گیری اراده ترسیم می کنند که از «تصور»، شروع شده به «تصدیق به فایده» می رسد، از آن به شوق و آنگاه شوق اکید عبور می کند و در نهایت اراده شکل می گیرد. در این نوشتار تلاش شده است عناصر شناختی این زنجیره بازنگری و تکمیل شود. این پژوهش با روش کتاب خانه ای انجام شده و از یافته های تجربی برای تکمیل عناصر شناختی زنجیره مذکور استفاده شده است. در این نوشتار تأکیدی ویژه بر نقش قوه خیال در شکل گیری «تصور» شده است و نیز جایگاه گزاره های پایه به منظور عبور از تصور به «تصدیق به فایده» روشن شده است. یافته دیگر این پژوهش، تأثیر عناصر هیجانی و شخصیتی بر عناصر شناختی است. به بیان کامل تر، بر تأثیر دوسویه عناصر شناختی و هیجانی تأکید شده است. همچنین، به تأثیر اراده در کنترل تصور و تصدیق به فایده اشاره شده و در نهایت، و پس از آشکارکردن عناصر پنهان زنجیره مذکور، با نگاهی آسیب شناسانه، به آفات و موانع شناخت پرداخته شده است.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه میزان برانگیختگی حافظه عناصر شناختی و هیجانی خبر در دانشجویان دانشگاه های تهران بوده که به صورت آزمایشی انجام شده است. جامعه آماری، تمامی دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دختر و پسر دانشگاه های شهر تهران را در برمی گیرد که از میان آنها 60 نفر ابتدا، به صورت خوشه ای و سپس به طور هدفمند انتخاب شده اند. ابزار مورد استفاده نیز شامل پرسشنامه های اطلاعات جمعیت شناختی، پیگیری اخبار صداوسیما، آزمون یادآوری و قطعه های اخبار بوده است. تحلیل داده ها از طریق آزمون تحلیل واریانس آمیخته نشان داد که اثر اصلی جنس، پیگیری و شبکه بر حافظه عناصر شناختی و حافظه عناصر هیجانی معنادار است. با توجه به نتایج، دختران بیش از پسران به عناصر هیجانی توجه می کنند و آنها را به یاد می آورند. در مقابل، پسران عناصر شناختی اخبار را بیشتر به خاطر می سپارند. همچنین اخبار شبکه 2 عناصر هیجانی بیشتری دارد و گروه دختران آن را بیشتر دنبال می کنند درحالی که اخبار شبکه خبر به لحاظ عناصر شناختی و برای گروه پسران جذاب تر است. به این ترتیب، به نظر می رسد که بهتر است سازمان صداوسیمای ایران به منظور اثرگذاری بر مخاطبان به این نوع اثرات توجه بیشتری نشان دهد و مؤلفه های اثرگذار بر هر جنس را به درستی به کار گیرد.

پژوهش حاضر به مطالعه رابطه بین ناهمسانی شناختی و درگیری ذهنی مصرف کننده درمورد محصول پرداخته است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1391- 1392 می شود. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 354 نفر تعیین شد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. برای سنجش درگیری ذهنی درمورد محصول از پرسشنامه مک کواری (1992) و برای سنجش ناهمسانی های شناختی از پرسشنامه سوونی و همکاران (2000) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS 21 و AMOS 21 انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد درگیری ذهنی مصرف کننده بر ناهمسانی های شناختی تأثیر معکوس و معنادار می گذارد؛ یعنی افرادی که قبل از خرید درگیری ذهنی بیشتری دارند، ناهمسانی شناختی کمتری را بعد از خرید تجربه می کنند.