شعر معاصر عربی

یکی از جلوه های بارز و آشکار شعر نو در عراق معاصر پدیده ناسازگاری اجتماعی است. این پدیده در قرن بیستم و با ظهور پیشگامان عراق چون، نازک الملائکه و عبدالوهاب البیاتی به وجود آمد. تقلید از ساختار سنتی، آشنایی با مکتب رمانتیک و موقعیت های سیاسی و اجتماعی جامع ه ع راق باعث شد تا این شاعران به ناسازگاری روی بیاورند. آنها این جلوه ادبی را به سه گونه ناسازگاری ادب ی، سیاس ی و اجتماعی در شعر خود به نمایش گذاشته اند. ناسازگاری آنها در ظاهر موج ب ظه ور «ق صیده النث ر» ش د و شعر موجب بیداری و آگاهی مردم عراق و ارتقای بینش اجتم اعی طبق ات مختل ف اجتم اعی گردید. این شاعران در ایجاد نوآوری رنج های زی ادی را تحمل کرده اند، رنج هایی از قبی ل زن دان، تبعی د، آوارگ ی و غرب ت، لذا ترس، تنهایی، غم و اندوه بر بیشتر اشعار آنها سایه افکنده است. این شاعران توانسته اند مضامین و مفاهیم واقع گرایانه را در قالب ناسازگاری بی ان کنن د و در کالب د ش عر مدرن روح تازه ای بدمند. آنان به خاطر اوض اع سیاس ی ن امطلوب از اس طوره و رم ز و اس لوب تک رار در اشعار خود اس تفاده کردند و توان ستند ش عر ن و را چن ان متح ول کنند ک ه بتوان د ب ه بخ ش مهم ی از دغدغه های دنیای مدرن پاسخ بدهد.

انسان همواره با مرگ اندیشی و اشتیاق به زندگی روبروست و این احساسات هیچ گاه از آدمی جدا نیست، اما در جوامعی که در معرض تنش های سیاسی و اجتماعی است، تقابل این دو در روح و روان آدمی بیشتر حس می شود. شاید از همین روست که مرگ و زندگی از جمله درون مایه های پربسامد دیوان های شاعران عرب به ویژه شاعران مقاومت است. احمد مطر شاعر معاصر عراقی است که بیان مشکلات و آلام مردم از بن مایه های شعر اوست، از این قاعده مستثنی نیست. این پژوهش با تکیه بر شیوه وصفی تحلیلی، درصدد بررسی دیدگاه احمد مطر در مورد مرگ و زندگی با تکیه بر اشعار اوست. نتایج این پژوهش نشان می دهد که أحمد مطر از هیچ فرصتی برای بیان دردها و مصیبت های مردم فروگذار نکرده و مرگ را نیز با درد و مشکلات جامعه و حکام عرب تلاقی می دهد و زنده یا مرده بودن انسان ها را مرهون بیداری آن ها در مقابل ظلم و ستم می داند. مطر با درهم آمیختن مرگ و زندگی با مضامینی چون اختناق حاکم، مسأله فلسطین و بی تفاوتی جامعه عربی و ترس، با یادآوری مرگ، مردم را به تلاش و مبارزه برای زندگی بهتر و نهراسیدن از مرگ فرامی خواند. از نظر او انسانی که در مقابل استبداد حاکمان و درد هم وطنان خود سکوت پیشه کند و آن را نادیده انگارد، مرده است.