تحلیل پوششی داده ها(DEA)

در سالهای اخیر صنعت فناوری اطلاعات به عنوان یکی از عوامل بازار(در کنار پنج عامل سرمایه ، نیروی کار، مواد اولیه ، مدیریت و ماشین آلات) در سرمایه گذاری های توسعه ای در اقتصاد مورد توجه قرار گرفته به گونه ای که آنرا نه تنها به عنوان ابزار توسعه، بلکه به عنوان محور توسعه قلمداد می کنند. بطوریکه بررسی تاثیرات فناوری اطلاعات به یک نیاز مبرم تبدیل گردیده است. این تحقیق کارایی نسبی 18 شرکت مستقر در شهرک تحقیقاتی مشهد را براساس شاخص های فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار داده است. و در نهایت با رویکرد AHP/DEA رتبه بندی کاملی از واحدها ارائه شده است که شرکت با کد 3 کاراترین واحد و شرکت با کد12 ناکارآترین واحد در زمینه شاخص های فناوری اطلاعات تشخیص داده شد.

آگاهی از عملکرد تمام جنبه های سازمان برای تصمیم گیری مدیران حیاتی می باشد. اگر چه مطالعات گسترده ای در ارزیابی عملکرد سازمان ها از طریق رویکرد کارت امتیازی متوازن(BSC) انجام شده، اما می توان به کاستی هایی همچون تمرکز بر علیت یک جهته، نادیده گرفتن جایگزینی بین شاخص ها و بین چهار وجه، یکسان بودن ارزش وزنی بین شاخص ها اشاره نمود. در پژوهش حاضر، سعی شد تا با تمرکز بر روابط علی بین عوامل و نیز جهت و قدرت نسبی این رابطه ها، روش کارت امتیازی متوازن ارتقاء داده شود. برای این کار ابتدا، تمام روابط میان چهار منظر BSC با روش نقشه شناختی فازی تعیین، و از آن برای بدست آوردن یک ساختار شبکه به کار گرفته شد. و پس از آن، این ساختار شبکه برای ایجاد یک مدل شبکه ای تحلیل پوششی داده ها(NDEA) مورد استفاده قرار گرفت. علاوه بر این پس از مرور ابزار مختلف برای ارزیابی کارایی، یک رویکرد جدید با روش BSC و نقشه شناختی فازی با تکیه بر مدل شبکهDEA ایجاد شد. در نهایت، این مدل برای ارزیابی کارایی در بانک مسکن استان فارس به کار گرفته شد و نتایج نشان می دهد که که منظر رشد و یادگیری نیازمند بیشترین توجه می باشد زیرا میانگین نمره این مرحله کمتر از سایر مراحل است. به علاوه بهترین نمره کارایی مربوط به منظر مشتری می باشد. این یافته ها می تواند در فرایند ارزیابی کارایی درسازمان های مختلف استفاده شود.

این مقاله نتایج مقایسه دو سیستم هزینه یابی سنتی و هزینه یابی برمبنای فعالیت(ABC) در بخش خدمات الکترونیک 470 شعبه بانک کشاورزی ایران را ارائه می دهد. برای انجام این مطالعه از روش های پژوهشی متعددی استفاده شده است که عبارتند از: الف) محاسبه بهای تمام شده در شیوه سنتی به کمک مطالعات آرشیوی و نیز محاسبه بهای تمام شده ABC به کمک کارسنجی و روش سنجی و تحلیل پوششی داده ها(DEA)، ب) مقایسه نتایج دو سیستم سنتی و ABC به کمک آزمون آماری مقایسه میانگین(t). ج) ارزیابی سودمندی اطلاعات دو سیستم از دیدگاه مدیران و کارشناسان مالی بانک به کمک پرسشنامه و روش تجزیه وتحلیل واریانس(ANOVA). نتایج مطالعه نشان می دهد، اختلاف معناداری میان نتایج دو سیستم وجود دارد و سیستم ABC در محاسبه بهای تمام شده سودمندتر از سیستم بهای تمام شده سنتی است و 364 شعبه از 470 شعبه مورد مطالعه، بهای تمام شده طبق سیستم ABC را بیشتر از بهای تمام شده طبق سیستم سنتی نشان داده اند. سودمندی ABC در سطوح بودجه بندی، تصمیم گیری مالی و تصمیم گیری راهبردی توسط 88 نفر از کارشناسان مالی بانک نیز آزمون شد و اختلاف معناداری حاکی از سودمندی سیستم ABC نسبت به سیستم سنتی میان استفاده کنندگان نیز به دست آمد.

در دنیای رقابتی امروزی، همه سازمان هاخواستار استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت های موجود در بخش های مختلف می باشند. بنابراین وجود مدلی به منظور ارایه بازخورد در راستای بهبود عملکرد بخش های مختلف سازمان هاو دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. با توجه به اهمیت موضوع، دراین مقاله با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی گروه های آموزشی دانشگاه، در چهار بعد کمّیت آموزشی، کیفیت آموزشی، فعالیت پژوهشی و خدمات علمی براساس 9 سناریوی مطرح شده، ارزیابی شده اند. در واقع با طراحی این سناریوها دلایل اصلی و منشأ کارامدی و ناکارامدی هر یک از گروه های آموزشی و درجه ی تأثیر این عوامل مورد تحلیل وارزیابی قرارگرفتند. نتایج بررسی بر اساس طرح ها نشان می دهد که گروه های آموزشی مربوط به DMU1، DMU4، ، DMU6، ، DMU8، DMU9، DMU11، DMU13، DMU16، DMU22، DMU26، DMU33 با توجه به چهار بعد موردنظر کمترین کارایی(ناکارا) را داشته اند .همچنین یافته ها نشان می دهد که در بین بعدهای مورد بررسی، اکثر گروه ها، در بعد پژوهشی و خدماتی دارای ضعف عملکرد بوده اند.