مصرف مشروبات الکلی

مقاله حاضر به بررسی وضعیت گرایش به مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان بومی (تهرانی) و غیربومی (ساکن در خوابگاه ها) در دانشگاه های تهران، پیش از اجرای طرح بومی گزینی در دانشگاه ها می پردازد. در این پژوهش، اطلاعات اولیه دو تحقیق 1. طرح شیوع شناسی مصرف مواد مخدر (نمونه دانشجویان دانشگاه های تهران) (سراج زاده، 1383) با 1750 نفر نمونه؛ و 2. طرح نگرش ها و رفتارهای دانشجویان (نمونه دانشجویان دانشگاه های تهران) (سراج زاده و همکاران، 1382) با 686 نفر نمونه از هفت دانشگاه، شامل دانشگاه تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر، صنعتی شریف، الزهرا، علم و صنعت و تربیت معلم، مقایسه و تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج کلی به دست آمده نشان می دهد که از 28 شاخص مربوط به انواع آسیب های مرتبط با گرایش و مصرف مواد مخدر، دانشجویان غیربومی در 13 شاخص و دانشجویان بومی در 8 شاخص، به طور جداگانه و هر دو گروه در 7 شاخص در یک سطح، درگیر انواع گرایش و مصرف مواد مخدر هستند. یکی از نکته های مهم این پژوهش این است که هر دو گروه دانشجویان بومی و غیربومی در زمینه مصرف مواد مخدر در سن بالای 18 سال و در مورد مصرف مشروبات الکلی، در سن پیش از ورود به دانشگاه و زیر 17 سال تجربه مصرف داشته اند. همچنین، یافته ها نشان می دهد که دانشجویان غیربومی بیش از دانشجویان بومی در معرض گرایش و مصرف مواد مخدر بوده و تجربه مصرف مواد مخدر، کشیدن سیگار، شرکت در مجالس مصرف مواد و رفتارهای انحرافی ازجمله مصرف تفریحی تریاک و الکل در بین دانشجویان غیربومی شایع تر بوده است.

با توجه به افزایش رفتارهای مخاطره آمیز در بین دانش آموزان کشور و اهمیت دوران نوجوانی و آسیب پذیری نوجوانان در موقعیت های تنش زا، پژوهش حاضر با هدف مطالعه دلایل زمینه ساز رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان صورت گرفته است.پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی، از نظر زمانی مقطعی و از نظر شیوه اجرا کیفی است. جمعیت آماری پژوهش شامل دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر تبریز در مناطق پنج گانه آموزش و پرورش هستند که 57 نفر از آن ها به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. به منظور اطمینان از حصول اعتبار پژوهش از درگیری مستمر و طولانی مدت، کنترل داده ها توسط برخی از مشارکت کنندگان و جست وجوی توافق بین اعضای تیم تحقیق در روند کدگذاری و تحلیل، عرضه کامل یافته ها و تکنیک تثلیث بهره گرفته شد. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته، گردآوری و با رویه های نظام مند کدگذاری استراوس و کوربین در سه مرحله باز، محوری و انتخابی کدگذاری و تحلیل شدند.براساس تحلیل داده ها، دلایل زمینه ساز رفتارهای پرخطر دانش آموزان شامل عوامل روان شناختی، عوامل خانوادگی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل آموزشی هستند.دلایل و شرایط فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی در پدیدآمدن و گسترش رفتارهای مخاطره آمیز دانش آموزان نقش دارند و کاهش هریک از کنش ها نیازمند برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت و اجرای برنامه های متنوع آموزشی در سطح خرد و کلان است.

ناهنجاری های اجتماعی یکی از پیچیده ترین مسائل و پدیده های انسانی است که از جمله آنها می توان به مصرف مشروبات الکلی اشاره کرد. با توجه به ساختار جمعیتی جوان کشور و رشد فزاینده مصرف مشروبات الکلی در چند سال اخیر و پایین آمدن سن مصرف کنندگان، این پژوهش درصدد بررسی این معضل مهم در کشور ایران بر آمده است. این پژوهش با روش گراندد تئوری و نمونه آماری 21 نفری که از طریق روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری انتخاب شده بودند و مصاحبه عمیق با آنها انجام شده است. یافته ها نشان داد که تجربه زیسته جوانان مصرف کننده الکل در سه مقوله رویدادهای محرک یا مولد، رویدادهای تقویت کننده و بارورهای تقویت کننده جای می گیرد. همچنین، مقوله هسته که از خلال کد گذاری داده ها استخراج گردید،  نشان داد که «عادت واره مصرف الکل»  هم مبین خصلت و رفتار فردی و هم نوعی فضا یا جو اجتماعی است که در مجموعه ای از رسوم، ارزش ها و نهادهای جمعی عینیت یافته است.