برنامه حرکتی تعمیم یافته

مگیل و هال (1990) نظریه ای ارائه دادند، مبنی بر این که اثر تداخل زمینه ای تنها وقتی بروز می یابد که مهارتهای در حال یادگیری با برنامه حرکتی تعمیم یافته متفاوت کنترل شوند. از این رو، تحقیق حاضر به منظور آزمایش نظریه آنان اجرا شد. آزمودنیها را 52 دانشجوی دختر غیر تربیت بدنی دانشگاه تهران تشکیل دادند که همگی مبتدی و راست دست بودند (میانگین سنی 21.5 ± 1.23 سال)و به طور تصادفی به چهار گروه تقسیم شدند. دو گروه، تمرین قالبی و تصادفی را با برنامه حرکتی تعمیم یافته GMP)) یکسان و تغییرات پارامتر مسافت و دو گروه دیگر تمرین قالبی و تصادفی رابا GMPمتفاوت انجام دادند. هر نفر 180 ضربه سرویس بدمینتون (در شش جلسه در شش هفته) را برای اکتساب و بعد از یک هفته بی تمرینی ، 18 کوشش را به طور بلوکهای تصادفی برای آزمون یاد داری اجرا کرد. نتایج آزمون t گروههای مستقل (P<0.05) نشان دادند که تفاوت معناداری بین میانگین آزمون یادداری گروه اول و دوم وجود ندارد، ولی بین میانگین تفاوت پیش آزمون و آزمون یادداری گروه سوم و چهارم تفاوت معناداری وجود دارد. این یافته ها نشان می دهد که تداخل زمینه ای اثر مثبتی بر یادگیری آن دسته از مهارتهایی دارد که با برنامه تعمیم یافته متفاوت کنترل می شوند، ولی اثر معناداری بر یادگیری مهارتها با برنامه حرکتی تعمیم یافته یکسان و تغییرات پارامتری ندارد. ازاین رو ، یافته های این تحقیق از فرضیه مگیل و هال (1990) و فرضیه بازسازی طرح عمل (لی و مگیل، 1985) حمایت می کند.

هدف تحقیق حاضر، مطالعه اثر تداخل زمینهای با استفاده از دو نوع بازخورد دامنهای و خود کنترلی بر یادگیری پارامتر و برنامه حرکتی تعمیم یافته در تکالیف تعقیبی بود. در دو آزمایش جداگانه، 180 آزمودنی راست دست، بدون تجربه و آشنایی قبلی با تکلیف، و با دامنه سنی 25-18 سال شرکت کردند و هر آزمایش شامل 6 گروه قالبی، زنجیرهای و تصادفی دامنهای و خودکنترلی (6 گروه 15 نفری در هر آزمایش) بود. تکلیف آزمودنیها در آزمایش اول تعقیب هدف نوری روی دستگاه پیروی سنج چرخان با برنامه حرکتی ثابت (مربع) و پارامتر متغیر (سرعتهای 20، 30 و 40 دور در دقیقه)و در آزمایش دوم، تکلیف آنان تعقیب هدف نوری با پارامتر ثابت (20 دور در دقیقه) و برنامه حرکتی متغیر (الگوهای مربع، دایره و مثلث) با آرایش و بازخورد مختلف بود. زمان باقی ماندن روی هدف به عنوان نمره عملکرد افراد منظور شد. آزمودنیها پس از شرکت در پیش آزمون (1بلوک 9 کوششی)، در مرحله اکتساب به مدت 8 جلسه و هر جلسه 2 بلوک 9 کوششی را تمرین و سپس در آزمون اکتساب و بعد از 72 ساعت در آزمونهای یادداری و انتقال شرکت کردند. دادهها با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل واریانس عاملی مرکب با اندازهگیریهای مکرر و آزمون بونفرونی تحلیل شد. یافتهها نشان میدهد که در هر دو آزمایش، عملکرد گروههای قالبی دامنهای و خود کنترلی در اکتساب نسبت به گروههای دیگر بهتر (05/0> P) بوده است. همچنین عملکرد گروههای آزمایش اول (پارامتر) در یادداری و انتقال تفاوت معنیداری با یکدیگر نداشتند (05/0< P) اما در آزمایش دوم، عملکرد گروههای تصادفی دامنهای و خود کنترلی نسبت به گروههای دیگر در سطح (05/0> P) معنیدار بود. از سوی دیگر، عملکرد گروههای بازخورد خود کنترلی در هر دو آزمایش از گروههای بازخورد دامنهای در تمامی مراحل آزمون بهتر بود (05/0>P). به طور کلی نتایج پژوهش حاضر اثر سودمند بازخورد دامنهای و خود کنترلی بر یادگیری برنامه حرکتی تعمیم یافته نسبت به پارامتر را نشان میدهد و حمایتی دیگر از جدایی نظری این فرایندها و فرضیه مگیل وهال (1990) را فراهم میکند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر آرایش تمرین (قالبی، زنجیره ای و تصادفی) و نوع ارائه بازخورد (خودکنترلی و جفت شده) بر عملکرد و یادگیری برنامه حرکتی تعمیم یافته و پارامتر اجرا شد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشجویان پسر مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی بود. نمونه آماری تحقیق نیز شامل 180 دانشجوی داوطلب راست دست با میانگین سنی 1.5±21 سال بود که به طور تصادفی به 12 گروه 15 نفری در دو آزمایش جداگانه تقسیم شدند. هر آزمایش شامل 6 گروه قالبی، زنجیره ای و تصادفی خودکنترلی و جفت شده و مراحل پیش آزمون، مرحله اکتساب و آزمون های یادداری و انتقال بود. تکلیف آزمودنی ها در آزمایش اول، تعقیب هدف نوری روی دستگاه پیروی سنج چرخان با برنامه حرکتی ثابت (مربع) و پارامتر متغیر (سرعت های 20، 30 و 40 دور در دقیقه) و در آزمایش دوم، تعقیب هدف نوری با پارامتر ثابت (20 دور در دقیقه) و برنامه حرکتی متغیر (مربع، دایره و مثلث) با آرایش تمرین و ارائه بازخورد متفاوت بود. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل واریانس عاملی مرکب، تحلیل واریانس عاملی مرکب با اندازه گیری های تکراری و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح P<0.05 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در هر دو آزمایش، عملکرد گروه های قالبی خودکنترلی و جفت شده در مرحله اکتساب نسبت به گروه های دیگر معنی دار بود. همچنین عملکرد گروه های آزمایش اول (پارامتر) در آزمون های یادداری و انتقال تفاوتی معنی دار با یکدیگر نداشت، اما در آزمایش دوم عملکرد گروه های تصادفی خودکنترلی و جفت شده نسبت به گروه های دیگر معنی دار بود (P<0.05). از سوی دیگر، عملکرد گروه های بازخورد خودکنترلی در هر دو آزمایش از گروه های بازخورد جفت شده در تمامی مراحل آزمون بهتر بود (P<0.05). به طور کلی، نتایج این پژوهش اثر سودمند بازخورد خودکنترلی بر یادگیری برنامه حرکتی تعمیم یافته نسبت به پارامتر را نشان می دهد و از جدایی نظری این فرآیندها حمایت می کند. همچنین نتایج نشان داد که فراگیران گروه خودکنترلی در هر دو آزمایش به طور عمده پس از کوشش های خوب درخواست بازخورد نموده اند که این نتیجه در مقابل دیدگاه هدایت (سالمونی و همکاران، 1984) قرار می گیرد.