کوشش های خوب و ضعیف

هدف تحقیق حاضر، مقایسه اثر بازخورد پس از کوشش های خوب و ضعیف در شرایط خودکنترلی و آزمونگرکنترلی در اکتساب و یادگیری تکلیف تولید نیرو بوده است. بدین منظور آزمودنی ها به طور تصادفی به سه گروهِ بازخورد آزمونگرکنترلی پس از کوشش های خوب و پس از کوشش های ضعیف و گروه بازخورد خودکنترلی تقسیم شدند. آزمودنی ها در طی مرحله اکتساب به تولید نیروی 15کیلوگرمی پرداختند. آنها قادر به دیدن نیروی تولید شده نبودند و در هر دسته 6 کوششی برای 2کوشش KR دریافت می کردند. در پایان مرحله اکتساب، گروه خودکنترل به دو زیر گروه خودکنترلی هایی که پس از کوشش های خوب خود و خودکنترلی هایی که پس از کوشش های ضعیف خود تقاضای بازخورد کرده بودند، تقسیم شدند. آزمون های یادداری و انتقال 24 ساعت بعد از پایان مرحله اکتساب بدون بازخورد انجام شد. روش تحقیق نیمه تجربی بود و به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی در سطح 05/0≥p استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داده است که در شرایط آزمونگرکنترلی گروه بازخورد پس از کوشش های خوب و در شرایط خودکنترلی گروهی که پس از کوشش های ضعیف تقاضای بازخورد کرد، یادگیری مؤثرتری داشت، و در مقایسه این دو شرایط گروه بازخورد خودکنترلی پس از کوشش های ضعیف نسبت به گروه های دیگر سطح بالاتری از یادگیری را نشان داد. بنابراین به نظر می رسد در شرایط آزمونگرکنترلی، ایجاد انگیزش در آزمودنی ها که با ارائه بازخورد پس از کوشش های خوب حاصل می شود، موجب تسهیل یادگیری می گردد. اما در شرایط خودکنترلی که ذاتاً دارای نقش انگیزشی می باشد، آزمودنی هایی که پس از کوشش های ضعیف خود تقاضای بازخورد کرده بودند، در واقع به دلیل استفاده هم زمان از نقش انگیزشی و اطلاعاتی بازخورد افزوده، عملکرد بهتری داشتند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر آرایش تمرین (قالبی، زنجیره ای و تصادفی) و نوع ارائه بازخورد (خودکنترلی و جفت شده) بر عملکرد و یادگیری برنامه حرکتی تعمیم یافته و پارامتر اجرا شد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشجویان پسر مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی بود. نمونه آماری تحقیق نیز شامل 180 دانشجوی داوطلب راست دست با میانگین سنی 1.5±21 سال بود که به طور تصادفی به 12 گروه 15 نفری در دو آزمایش جداگانه تقسیم شدند. هر آزمایش شامل 6 گروه قالبی، زنجیره ای و تصادفی خودکنترلی و جفت شده و مراحل پیش آزمون، مرحله اکتساب و آزمون های یادداری و انتقال بود. تکلیف آزمودنی ها در آزمایش اول، تعقیب هدف نوری روی دستگاه پیروی سنج چرخان با برنامه حرکتی ثابت (مربع) و پارامتر متغیر (سرعت های 20، 30 و 40 دور در دقیقه) و در آزمایش دوم، تعقیب هدف نوری با پارامتر ثابت (20 دور در دقیقه) و برنامه حرکتی متغیر (مربع، دایره و مثلث) با آرایش تمرین و ارائه بازخورد متفاوت بود. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل واریانس عاملی مرکب، تحلیل واریانس عاملی مرکب با اندازه گیری های تکراری و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح P<0.05 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که در هر دو آزمایش، عملکرد گروه های قالبی خودکنترلی و جفت شده در مرحله اکتساب نسبت به گروه های دیگر معنی دار بود. همچنین عملکرد گروه های آزمایش اول (پارامتر) در آزمون های یادداری و انتقال تفاوتی معنی دار با یکدیگر نداشت، اما در آزمایش دوم عملکرد گروه های تصادفی خودکنترلی و جفت شده نسبت به گروه های دیگر معنی دار بود (P<0.05). از سوی دیگر، عملکرد گروه های بازخورد خودکنترلی در هر دو آزمایش از گروه های بازخورد جفت شده در تمامی مراحل آزمون بهتر بود (P<0.05). به طور کلی، نتایج این پژوهش اثر سودمند بازخورد خودکنترلی بر یادگیری برنامه حرکتی تعمیم یافته نسبت به پارامتر را نشان می دهد و از جدایی نظری این فرآیندها حمایت می کند. همچنین نتایج نشان داد که فراگیران گروه خودکنترلی در هر دو آزمایش به طور عمده پس از کوشش های خوب درخواست بازخورد نموده اند که این نتیجه در مقابل دیدگاه هدایت (سالمونی و همکاران، 1984) قرار می گیرد.

بازخورد خودکنترل نوعی بازخورد افزوده است که براساس درخواست خود یادگیرنده به وی ارائه می شود. هدف تحقیق حاضر مقایسه بازخورد خودکنترلی و آزمونگرکنترلی پس از کوشش های خوب و ضعیف بر اکتساب و یادگیری تکلیف پرتابی در کودکان فلج مغزی بود. به این منظور 60 کودک مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک با دامنه سنی 12-7 سال به صورت در دسترس از بین مدارس استثنایی شهر تهران انتخاب شدند. آزمودنی ها به طور تصادفی به سه گروه بازخورد آزمونگرکنترلی پس از کوشش های خوب، بازخورد آزمونگرکنترلی پس از کوشش های ضعیف و بازخورد خودکنترلی تقسیم شدند. در پایان مرحله اکتساب، گروه خودکنترل به دو زیرگروه خودکنترل پس از کوشش های خوب و خودکنترل پس از کوشش های ضعیف تقسیم شدند. از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی توکی در سطح 05/0P< استفاده شد. در مرحله اکتساب، گروه ها تفاوت معناداری با یکدیگر نداشتند (64/0P=). اما عملکرد گروه بازخورد خودکنترلی پس از کوشش های خوب از تمامی گروه ها در مرحله یادداری (001/0P=) و انتقال (001/0P=) بهتر بود. همچنین در شرایط آزمونگرکنترلی، آزمودنی های دریافت کننده بازخورد پس از کوشش های خوب و در شرایط دریافت بازخورد پس از کوشش های ضعیف، آزمودنی های خودکنترلی پیشرفت بیشتری را از خود نشان دادند. بنابراین، به دلیل ظرفیت پایین پردازش اطلاعات در کودکان، نقش انگیزشی بازخورد در شرایط خودکنترلی و پس از کوشش های موفق سبب یادگیری بهتر آزمودنی ها می شود.