فرهنگ عامه پسند

در مقاله حاضر، ریشه مفهوم امر روزمره در ادبیات علوم اجتماعی وارسی می شود. هدف نویسنده آن است که دلایل اهمیت زندگی روزمره را در ‏مطالعات فرهنگی نشان دهد. نویسنده ضمن توجه به پروبلماتیک زندگی روزمره غربی در علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی به این پرسش می پردازد ‏که این سنت نظری تا چه اندازه برای جوامعی چون ایران می تواند کارا باشد. در این مقاله تاکید می شود که مطالعات فرهنگی ایرانی باید به نحوی ‏متفاوت مسایل زندگی روزمره خود را صورتبندی کند. از این رو به تفاوت هایی از زندگی روزمره ایرانی با جوامع غربی اشاره می شود.‏

تحولات ساختاری و ارزشی برآمده از چرخش فرهنگی در جوامع معاصر، به موازات رشد، توجه به مقولة حافظه را به دنبال داشته است. حافظة فرهنگی به ابزار مهمی در تولید گفتمان ها و بازنمایی ها و نیز شکل دهی هویت فرهنگی گروه های اجتماعی و ارتباط با بسیاری از نهادها و ساختارهای اجتماعی تبدیل شده است. پیوند حافظه با فرهنگ عامه پسند و نقش صنایع فرهنگی در تولید، بازآفرینی یا تغییر حافظه های فرهنگی اهمیت استراتژیک آن را در سیاست فرهنگ توضیح می دهد. مقالة حاضر در پی تشریح زمینه ها، کارکردها و آثار رواج مطالعات حافظه به عنوان یک سنت آکادمیک بین رشته ای و معرفی رویکردها و نیز روش های عمدة آن به ویژه در سنت مطالعات فرهنگی است. مطالعات حافظه، علاوه بر افزودن دستورکار هایی پراهمیت در مطالعة زندگی روزمره و فرهنگ عامه پسند، سهم زیادی نیز در پیوند علوم انسانی و اجتماعی و درک بهتر از پیچیدگی های فرآیندهای اجتماعی و فرهنگی دارد.

رشد فرهنگ عامه پسند، ظهور سبک های جدید زندگی و اهمیت یافتن بازنمایی های رسانه ای در دو دهه اخیر چشم انداز تازه ای را در پرداختن به مسایل بزهکاری جوانان گشوده است. جرم شناسی فرهنگی بعنوان نقطه تلاقی جرم شناسی ومطالعات فرهنگی با فاصله گرفتن از علت کاوی های عموما بیرونی و تاکید مفرط بر زمینه های فردی و ساختاری، جرم و مجرم را بر ساختی اجتماعی نیز تلقی می کند که برای فهم آنها الزاما می بایست به زمینه ها، متن اجتماعی و روابط قدرت در جامعه تاملی جدی داشت. مقاله حاضر پس از مرورتحولات نظری و تنوعات گفتمانی در نگاه به جرایم جوانان، به شرح و تحلیل سنت جرم شناسی فرهنگی و ظرفیت ها و چالش های آن در بررسی مسایل خرده فرهنگی و سبک زندگی جوانان ایران می پردازد. استدلال اصلی مقاله بر این است که جرم شناسی فرهنگی امکان مناسبی را برای بازنگری در مرز بندی های فرهنگ و جرم فراهم ساخته و با دوری جستن از برخی کلیشه سازی ها به فهم و شناخت بهتری از مسایل جوانان و در نتیجه سیاست گذاری بهتر برای آنها منتهی می شود.

شناسایی تحولات، تغییرات و یا تداوم ها در فرهنگ فراغتی شاخص مهمی در درک فرهنگ و تغییرات اجتماعی بشمار می آید. فراغت تجربه ای برای باز نمایی و اشاعه ارزش های فرهنگی است که فارغ از جهت گیری های نخبه گرایانه فرهنگی، تصویری از تجارب و متن زندگی روزمره فراهم می سازد. این مقاله در سنت مطالعات فرهنگی فراغت و با اتکا به برخی منابع ثانویه مربوط به فرهنگ و زندگی روزمره ایرانیان (در سفرنامه های مسافران غربی به ایران در قرون 16 تا 19 میلادی) و همچنین یادداشت ها و سفرنامه های ایرانیان به کشورهای غربی (به ویژه در قرون 18 و 19) به دنبال آن است تا فهم و تصویری از تجربه فراغت ایرانی، معنا و درک ایرانیان از تجربه زمان آزاد خود و ملاحظات و شرایط تأثیرگذار بر آن بدست دهد. استدلال نویسنده این است که فرهنگ فراغتی ایران پیشا مدرن در تحول تاریخی خود گسستی را هم با متن سنتی و هم با شرایط مدرن نمایش داده و در دوره مورد نظر، تحول خود جوشی در جهت ایجاد انضباط، قاعده مندی، تفکیک، حرفه ای شدن و تجاری شدن صورت های مقبول و بومی فرهنگ ایرانی صورت نگرفته است. فاصله تاریخی و فرهنگی جامعه ایرانی با فراغت مدرن غربی، ناکافی بودن و نارسا بودن مفهوم سازی های غربی در تعریف و نظریه پردازی فراغت ایرانی را آشکار ساخته و ضرورت توجه به تاریخ فرهنگی را در ردیابی تحولات فرهنگ عامه پسند آشکار می سازد.