پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار

گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین صنایع جهان، نقش مهمی را در ایجاد ارزش افزوده و اشتغال را ایفا می کند. به علت اهمیتی که این صنعت ازنظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد روزبه روز بیشتر موردتوجه قرارگرفته و دولت ها به آن اهمیت می دهند و امروزه یکی از پایههای اصلی توسعه اقتصاد جهان محسوب می شود. ازاین رو این مطالعه باهدف بررسی تأثیر صنعت گردشگری بر توسعه استان ایلام با بهرهگیری از روشهای تحلیل سلسله مراتبی و سوات طراحی شده است. نتایج این مطالعه از دیدگاه نخبگان حاکی از آن بوده است که صنعت گردشگری تاکنون نتوانسته تأثیر قابل توجهی در مؤلفه های اقتصادی توسعه داشته باشد، حال آنکه سهم این صنعت در مؤلفه های اجتماعی- فرهنگی پر رنگ بوده است. مطابق با تحلیل سوات نیز نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای توسعه بر پایه این بخش شناسایی و نهایتاً استراتژی رقابتی به عنوان راهبرد نهایی معرفی شده است.

پژوهش حاضر در قالب یک پژوهش کیفی – پدیدارشناختی با هدف بررسی تجربه زیسته فعالان صنعت گردشگری در پاندمی کرونا با محوریت مدیران اقامتگاههای بومگردی استان خراسان جنوبی انجام شد. بدین منظور برای جمعآوری دادهها از مصاحبه عمیق با 12 نفر از مدیران اقامتگاههای بوم-گردی شهرهای مختلف استان خراسان جنوبی، بهره گرفته شد. مصاحبهها ضبط و کلمه به کلمه پیاده شد و با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج در دو درونمایه اصلی شامل چالشها و مشکلات اقامتگاههای بومگردی در دوران پاندمی کرونا و راهکارهای مدیران اقامتگاهها برای کاستن از حجم مشکلات بیان شد. درون مایه های فرعی بخش نخست پژوهش در خصوص چالشها شامل مواردی از قبیل؛ مشکلات روحی و روانی؛ استرس و فشار روانی بازپرداخت وام ها؛ حس تنهایی و رؤیای از دست رفته؛ مشکلات شغلی؛ تعدیل نیرو؛ فروش همراه ضرر اقامتگاه بوم گردی؛ اختلال در فعالیت بوم بازارها بود. همچنین درونمایههای فرعی بخش دوم برای راهکارها شامل مواردی از قبیل، واکسیناسیون عمومی؛ تخصص و آموزش مهمترین امر برای مدیریت اقامتگاه؛ حمایت دولت در بخشهای بیمه، مالیات، بازپرداخت وام و استفاده از بستر فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بود.

با ورود گردشگران به روستاها، تقاضا برای خرید صنایع دستی به عنوان سوغات افزایش می یابد و درنتیجه موجب افزایش اشتغال و رشد اقتصادی جوامع روستایی می گردد. در این راستا تحقیق حاضر که از نوع کاربردی و از منظر ماهیت توصیفی پیماشی است، صورت گرفته و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد برای متغیر رشد اقتصادی و پرسشنامه محقق ساخته برای متغیرهای توسعه صنایع دستی و جذب گردشگر روستایی می باشد. برای پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و برای روایی سازه پرسشنامه از تحلیل بارهای عاملی تأییدی استفاده گردیده است. جامعه آماری تحقیق کلیه گردشگران روستایی شهرستان طرقبه و شاندیز در محدوده زمانی تحقیق هستند. حجم نمونه آماری 384 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند بوده و در بخش آمار توصیفی از جداول فراوانی و درصد ها، میانگین ها و انحراف معیارها برای نمایش سیمای آزمودنی ها استفاده و در آمار استنباطی از آزمون کولوموگروف اسمیرنف برای تعیین توزیع نرمالیته و آزمون تحلیل عامل اکتشافی و تائیدی و آزمون معادله ساختاری برای پاسخ فرضیه های تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد توسعه صنایع دستی بر رشد اقتصادی روستا تأثیر معنادار دارد و همچنین جذب گردشگر روستایی رابطه بین تأثیر صنایع دستی بر رشد اقتصادی روستا را میانجی گری می کند.

گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت خدماتی دنیا، نقش و جایگاه ویژه ای در توسعه منطقه و شهر دارد. گردشگری خلاق شکل جدیدی از گردشگری فرهنگی است و به بازدیدکننده ها و گردشگران امکان می دهد از طریق شرکت فعال در برنامه های آموزشی بومی، قابلیت های خلاقانه خود را به منصه ظهور برسانند. ازاین رو تمامی ابعاد و زمینه های گردشگری بومگردی شیروان را باید به خوبی شناخت و در جهت توسعه واقعی منطقه بکار گرفت، لذا جهت استفاده حداکثری از قابلیت های بومی در مجموعه ای که دارای پتانسیل های گردشگری متنوع و منحصربه فرد و خلاقمند باشد و نیز در محرومیت زدایی منطقه مؤثر واقع گردد، ضروری است. شهر شیروان در استان خراسان شمالی، دارای جاذبه های طبیعی، فرهنگی و تاریخی است و می تواند ازجمله کانون های پرجاذبه برای توسعه گردشگری ایفای نقش کند. مقاله حاضر با استفاده از تحقیق کاربردی ازنظر ماهیت توصیفی و تحلیلی است، در این پژوهش ابتدا شاخص های نظری مؤثر در بومگردی گردشگری تبیین شده و سپس به بررسی معیارهای کالبدی رونق بخشی منطقه در قالب متغیرهای شهر خلاق و شاخص نظری شهر خلاق پرداخته شد. یافته های به دست آمده با توجه به آمارهای بررسی شده نشان می دهد که تمایلات و پتانسیل های جامعه میزبان (سرویس دهندگان) و جامعه گردشگران (سرویس گیرنده) در کنار خصوصیات منطقه ای شیروان و سازگاری منطقه با مفهوم شهر خلاق و عوامل بومگردی آن برای حصول رسیدن به هسته ای کوچک از شهر خلاق ارتباط مستقیم دارد.

اقامتگاه های بومگردی از جمله واحدهای گردشگری هستند که به گردشگران طبیعت گردی، روستایی، مزرعه و کشاورزی ارائه خدمات می نمایند. توسعه اقامتگاه های بوم گردی از مؤثرترین ابزارهایی است که ضمن حفظ و رعایت اصول اساسی بوم گردی، نقش چشم گیری در توسعه جوامع محلی و مشارکت آنان در امور گردشگری دارد. در این راستا تحقیق حاضر که از نوع کاربردی و از منظر ماهیت توصیفی پیماشی است، صورت گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد برای متغیر تصویر ذهنی و پرسشنامه محقق ساخته برای سایر متغیرها می باشد. برای پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و برای روایی سازه پرسشنامه از تحلیل بارهای عاملی تأییدی استفاده گردیده است. جامعه آماری تحقیق کلیه گردشگرانی است که در اقامتگاه های بومگردی اردکان اقامت داشته اند. حجم نمونه آماری 384 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری با توجه به محدودیت های کرونایی غیر احتمالی در دسترس بوده و برای بررسی فرضیه ها از مدل یابی معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزئی جهت آزمون فرضیات و برازندگی مدل استفاده شده است. ضمناٌ برای انجام محاسبات بسته نرم افزاریSPSSو لیزرل به کارگیری شد. نتایج تحقیق نشان می دهد اقامتگاه های بوم گردی بر توسعه گردشگری روستایی تأثیر معناداری دارد و تصویر ذهنی مقصد، رابطه بین اقامتگاه های بوم گردی با توسعه گردشگری روستایی را میانجیگری می کند.