پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار

امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و همچنین سه چهارم کل فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها رخ می دهد. شهرها در بهره برداری از خلاقیت به منظور توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... نقش حیاتی ایفا می کنند. شهرهای خلاق، شهرهایی هستند که گرایش ها جدیدی را در زمینه هنر، فرهنگ، اجتماع رواج می دهند و از طریق فعالیت های متنوع در زمینه خلاقیت، صنایع خلاق و نوآورانه به جذب و توسعه گردشگری شهری می پردازند. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی نقش شهرهای خلاق در توسعه گردشگری شهری شهر اصفهان پرداخته است. در این پژوهش از شاخص های شهر خلاق ریچارد فلوریدا و شاخص های شهر خلاق وانولو برای تحلیل موضوع استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد شهر اصفهان براساس شاخص های تعریف شده فلوریدا و وانولو، پتانسیل زیادی جهت توسعه گردشگری شهری برخوردار است. شاخص های هنر، منظری شهری، سرزندگی فرهنگی، مطبوعیت های وِیژه و شاخص تنوع بیشترین ارتباط را در زمینه توسعه گردشگری شهری دارند. مسئولین و مدیران شهری باید از این پتانسیل جهت جذب گردشگر و توسعه گردشگری شهری استفاده نمایند. در این زمینه بهره گیری از نخبگان شهری، اساتید متخصص، مدیران متفکر می تواند راهگشاه باشد.

به دلیل پیچیدگی های روز افزون و کاهش توان مدیریت برنامه ریزی و سیاست گذاری و از مهمترین مباحث مربوط به توسعه و مدیریت برنامه ریزی گردشگری تمرکز زدایی و خود مدیریتی و منطقه مداری می باشد. چنان که شاهدیم در سال های اخیر پژوهش های فراوانی در این حوزه صورت گرفته و رابطه ای متقابل میان سه متغیر علم سیاست و مدیریت برنامه ریزی و سیاست گذاری به جهت برنامه ریزی برای توسعه برقرار شده است. لیکن جهت توسعه و مدیریت برنامه ریزی گردشگری دو شکل و شیوه وجود دارد؛ روش نخست حکومتی دولت مرکزی تمام امور را بر عهده دارد در واقع سیستم به صورت متمرکز مدیریت و برنامه ریزی می شود، در روش دوم که حکومت داری نام دارد مدیریت و برنامه ریزی محلی میان چهار ستون اصلی حکومت داری محلی یعنی شهرداری ها، شوراهای محلی، سازمان های مردم نهاد و بخش خصوصی تقسیم می شود هریک از این ستون ها منابعی را جهت توسعه و مدیریت فراهم می نمایند. مقاله سعی دارد پاسخی به این پرسش دهد چگونه ستون های اصلی دولت محلی با فراهم آوردن منابع لازم و پتانسیل خود می توانند مدیریت و برنامه ریزی گردشگری را صورت داده و روند برنامه ریزی و سیاست گذاری و توسعه را نیز تسریع نمایند؟ به نظر می رسد که ستون های اصلی با رابطه مشترک خود و فراهم آوردن منابعی روند مدیریت و توسعه را تسریع نموده، شهرداری منابع و امکانات فنی را فراهم نموده، شوراهای محلی منبع جامعه مدنی(شامل دارایی های اجتماعی و فرهنگی) بوده، بخش خصوصی منابع مدیریتی و روش های بهره وری کارآمد را فراهم نموده و سازمان های مردم نهاد، نهادهای برخاسته از مردم که منبع توانمند سازی شهروندان برای مسئولیت پذیری محلی می باشند. بر این اساس مقاله فوق با گردآوری داده های لازم به توصیف، تجزیه، تحلیل و استنباط داده های گردآوری شده می پردازد، تا به میزان تاثیر متغیرهای پژوهش پی ببرد ، و نیز سعی شده آثار با ارزشی که در رابطه با موضوع مقاله هست مورد استفاده و بهره برداری قرار دهد.

در این مطالعه، با استفاده از دمای سالانه ۶ ایستگاه سینوپتیک در استان زنجان و ۵ ایستگاه در مجاور آن، اقدام به تهیه نقشه های پهنه بندی اقلیم توریسمی شده است. و جهت انجام پهنه بندی نهایی با استفاده از تکنیک ارزیابی متوالی (Cross-Validation) خطای دو روش میان یابی کریجینگ و عکس مربع فاصله بدست آمد و مشخص شد که روش میان یابی عکس مربع فاصله مناسب ترین روش در این منطقه می باشد. پس از تهیه نقشه های پهنه بندی اقلیمی در محیط نرم افزار ARCGIS 10.2 ، مجموع یاخته های منطقه و اطراف آن ۱۲۰۰۰ یاخته بر آورد گردید بود که پس از حذف یاخته های خارج از استان، محدوه داخل استان حدود ۱۴۵۰ یاخته تخمین زده شد. در نتیجه بر این اساس ماتریسی به ابعاد ۱۲*۱۴۷۰ با استفاده از مدل تحلیل سلسه مراتبی برای تعداد ۸ لایه اقلیمی عمل وزن گداری و همپوشانی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام گردید و سه نواحی اقلیم توریسمی در استان مشخص شد. ناحیه یک، شامل مناطق نامساعد از نظر شرایط اقلیمی می باشد و ۴۰ درصد مساحت استان و ایستگاه های فیله خاصه و باروت آقاجی را در بر می گیرد. ناحیه دو، منطقه متوسط از نظر شرایط اقلیمی می باشد که کمترین مساحت منطقه را (۲/۱۳%) را در بر دارد و شامل ایستگاه زنجان می باشد. ناحیه سه، که ۸/۴۵% مساحت را دارد، منطقه ی مساعد از نظر شرایط اقلیمی است و ایستگاه های خیرآباد و خرمدره و خدابنده را شامل می شود.

یکی از مهم ترین موضوعات در مدیریت و برنامه ریزی گردشگری در عرصه های طبیعی، چگونگی انتخاب فعالیت های مناسب قابل استقرار و چگونگی جانمایی آن ها است. در این مطالعه طرح ریزی و انتخاب فعالیت های گردشگری در منطقه نمونه گردشگری انشان در استان خوزستان به انجام رسید و با بهره گیری از رویکرد پتانسیل محور در برنامه ریزی گردشگری طبیعی، با شناسایی و طبقه بندی انواع جاذبه های تفرجی، پهنه بندی انواع گردشگری خرد و کلان انجام و با توجه به ماهیت گردشگری های پهنه بندی شده، فعالیت های تفرجی متناسب با هر نوع گردشگری انتخاب و جانمایی شده است. بر اساس 22 منبع تفرجی شناسایی شده در دو بخش طبیعی و انسانی، 9 گردشگری خرد و 2 گردشگری کلان طبیعت و گردشگری روستایی در منطقه پهنه بندی شد. مطابق این بررسی 40 فرصت گردشگری در کلان گردشگری طبیعت و 14 فرصت برای جانمایی در کلان گردشگری روستایی در نظر گرفته شده است. نتایج ارزیابی توان اکولوژیک در منطقه نشان داد 62 درصد وسعت منطقه دارای توان متوسطی برای طرح ریزی تفرجی در منطقه است. انتخاب و برنامه ریزی انواع گردشگری متکی به جاذبه های تفرجی در بخش های طبیعی و انسانی، الگویی مناسب برای بهره گیری از همه پتانسیل های تفرجی یک منطقه است که در این مطالعه به آن توجه شده است.