مطالعات اسلام و روانشناسی

هدف پژوهش، بررسی ویژگی های روان سنجی آزمون سبک زندگی اسلامی(ILST) در نوجوانان بود. بدین منظور، نخست روایی محتوایی و صوری این آزمون بررسی و سپس اجراء شد. جامعه آماری، دانش آموزان دبیرستان های شهر قم (15-20 سال) بودند که 578 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. ابزار پژوهش «آزمون سبک زندگی اسلامی» و «آزمون جهت گیری مذهبی» بود. داده ها، با روش تحلیل عاملی و تحلیل مانوا تحلیل شدند. بررسی ها، به اصلاح 12 و حذف 9 سؤال انجامید. ضریب آلفای کرونباخ برابر با 86/0 بدست آمد. تعداد عوامل در نمونه نوجوان همانند نسخه اصلی 9 عامل است، اما نامِ بعضی، متفاوت است. عوامل تحت عنوان عبادی، روشنفکری منفی، خویشتن داری، تعهد، ارتباط مثبت، خردورزی، دنیاخواهی، فعال بودن و بی تفاوتی نامگذاری شدند. عامل ها 42/39 درصد واریانس سبک زندگی در نوجوانان را تبیین کرد. در تحلیل عاملی، 8 سؤال حذف شد. روایی همزمان در دو آزمون مورد نظر، 70/0، همبستگی را نشان داد. با توجه به روایی عاملی، روایی همگرا و پایایی مناسب «آزمون سبک زندگی اسلامی- نسخه نوجوانان» (ILST-AV)، استفاده آن در پژوهش های مربوط به نوجوانان توصیه می گردد.

هدف پژوهش، آزمون «مدل دینداری» براساس «سبک های فرزندپروری» با میانجی گری «عزت نفس»، «هوش هیجانی» و «سلامت روان» در دانش آموزان دبیرستانی بود. بدین منظور 400 دانش آموز در شهرستان مهاباد در سال 1393 به روش «خوشه ای چندمرحله ای» انتخاب شدند. همه آزمودنی ها پرسشنامه های «عزت نفس»، «هوش هیجانی»، «سلامت روان»، «دینداری» و «سبک های فرزندپروری» را تکمیل کردند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که «سبک های فرزند پروری»، «عزت نفس» و «هوش هیجانی» با «سلامت روان» و «دینداری» رابطه مستقیم دارند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد، بزرگترین ضریب مسیر مربوط به تاثیر «سبک استبدادی» بر «عزت نفس» (91/0-) و کوچکترینِ آن، مربوط به تاثیر «سبک آزادگذار» بر «هوش هیجانی» (05/0) می باشد. در مدل نهایی به صورت مستقیم هوش هیجانی(74/0)، سبک مقتدرانه(11/0)، عزت نفس(13/0) و سلامت روان(20/0) از واریانس دینداری را تبیین می کنند و بیشترین ضریب غیرمستقیم، مربوط به سبک مقتدرانه(54/0) با دینداری است. یافته ها حاکی از آن بود که سبک های فرزندپروری در دینداری دانش آموزان اهمیت بیشتری دارند

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر «آموزش امید درمانی» با استفاده از آموزه ها و داستان های قرآنی بر«افزایش امید» دانش آموزان سال اول مقطع متوسطه شهر همدان بود. روش مطالعه نیمه تجربی، به صورت پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه دبیرستان های روزانه و دولتی شهر همدان در سال تحصیلی 1393 و روش نمونه گیری از نوع خوشه ای چندمرحله ای بود. در چارچوب طرح آزمایشی، 60 نفر از دانش آموزان به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه 30 نفری قرار گرفتند. در این طرح از «پرسشنامه امید» اسنایدر استفاده شد و سپس طرح آزمایشی برای گروه آزمایش طی ده جلسه اجرا شد و پس از اتمام جلسات آموزشی از هر دوگروه پس آزمون به عمل آمد و داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شدند. نتایج نشان داد آموزش امیددرمانی با استفاده از آموزه ها و داستان های قرآنی منجر به افزایش امید در دانش آموزان شده است

هدف این پژوهش عبارت بود از کشف و دسته بندی «مبانی روانی لزوم رعایت عفاف». «عفاف» عبارت است از خویشتنداری از  رفتار جنسی و عاطفی خارج از حدود شرعی؛ و «حجاب»، نمود ظاهری و از ابعاد مهم عفاف است. پرسش این تحقیق عبارت بود از اینکه «چه صفات روان شناختی در زن و مرد مقتضی رعایت چارچوب هایی در روابط عاطفی جنسی بین زن و مرد نامحرم است؟» در این پژوهش از «روش کیفی تحلیل متون» در بررسی آثار روان شناسی و از «روش های متعارف در علوم اسلامی» برای فهم و برداشت از احادیث و تفسیر قرآن استفاده شد. بر اساس نتایج تحقیق، امور زیر در روابط انسانی مقتضی رعایت عفاف و پوشش مناسب زن و مرد نامحرم در مقابل هم است: «حیا»، «حریم طلبی»، «پیشگیری از نگاه جسمی و جنسی به زن»، «تعدیل نیاز جنسی در روابط انسان»، «لزوم مهار نیاز خودآرایی زنان» و «نیاز به سلامت روانی و جسمی»

مطالعه حاضر با هدف پیش بینی «احساس تنهایی» بر اساس «سبک دلبستگی»، با میانجی گری «نوع ارتباط با خدا» انجام شد. جامعه آماری عبارت بود از جوانان 18 تا 35 ساله شهر تهران؛ به این منظور، 232 نفر، با مراجعه به اماکن عمومی سطح شهر، (نمونه گیری در دسترس) انتخاب شدند و به مقیاس های «دلبستگی» هازان و شیور (AAQ)، «احساس تنهایی» ایرانی (ILQ) و «کیفیت رابطه فرد با خدا» (بام اول) پاسخ دادند. داده ها از طریق تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شدند؛ نتایج نشان داد که اولاً، چه در «احساس تنهایی» و چه در «نوع رابطه با خدا»، «سبک دلبستگی اضطرابی»، یک متغیر پیش بین مهم است ثانیاً، اهمیت این الگوی دلبستگی تا جایی است که حتی رابطه مطلوب و ایمن با خدا (که مبتنی بر امید و محبت است)، نیز نمی تواند اثر آن بر «احساس تنهایی» را تحت تأثیر قرار دهد و حتی با وجود رابطه مطلوب با خدا، هم چنان دلبستگی اضطرابی، پیش بین مثبت و مهمی برای احساس تنهایی به شمار می رود

هدف از مطالعه حاضر پیش بینی «جهت گیری مذهبی» بر اساس «هوش معنوی» و  «هوش اخلاقی» در دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان بود. روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع «همبستگی» است. گروه نمونه، 360 نفر از دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا بودند که به روش تصادفی  انتخاب شدند. ابزار پژوهش عبارت بود از «مقیاس جهت گیری مذهبی» آلپورت و راس (1950) ، «مقیاس هوش معنوی» عبداله زاده و همکاران (1388) و «مقیاس هوش اخلاقی» لنیک و کیل (2005)؛ برای تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها نشان داد «هوش معنوی» با «جهت گیری مذهبی بیرونی» ارتباط معکوس و معنادار (33/0-, r= 01/0>p) و با «جهت گیری مذهبی درونی» (28/0-, r = 01/0>p) و «هوش اخلاقی» (23/0-, r = 01/0>p). ارتباط مثبت و معناداری داشت. همچنین نتایج نشان داد ترکیب مولفه های هوش معنوی و هوش اخلاقی، 12 درصد واریانس جهت گیری مذهبی درونی را پیش بینی می کنند. نتایج این پژوهش، توانِ پیش بینی هوش اخلاقی و هوش معنوی بر جهت گیری مذهبی درونی را تایید نمود

هدف این پژوهش، معلوم ساختن «مقدار بهره مندی انسان از آزادی اراده»، و «میزان اختیاری بودن رفتار او»، و نسبت این امور با «تربیت اخلاقی»، و «روش های پرورش اراده برای تحقق تربیت اخلاقی» بوده است. پرسش این پژوهش عبارت است از اینکه: «آیا آزادی اراده وجود دارد» و «آیا آزادی اراده، قابلیت کاربردی دارد؟»، «آیا میان پرورش اراده با تربیت اخلاقی نسبتی هست؟» «چه روش هایی برای تقویت اراده اخلاقی مفید است؟» برای پاسخ گوئی به این سؤالات، از روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که «درباره آزادی اراده در آدمی، دیدگاه واحدی وجود ندارد». محقق با تکیه بر دیدگاه اسلام، به دو گروه روش کلیِ «سلبی» و «ایجابی» برای تقویت اراده اخلاقی دست یافته است