درخت حوزه‌های تخصصی

تحقیق با روش‫های ترکیبی، متاخرترین جهت‫گیری روش‫شناختی در علوم اجتماعی رفتاری معاصر است، که به دنبال دوره‫ای نسبتاً طولانی از مناقشه های بین دو رویکرد پارادایمی کمی‫گرا و کیفی‫گرا، ظهور پیدا کرده است. این نوع تحقیق که از نظر فلسفی مبتنی بر رویکرد پراگماتیسم است، با تاکید بر همگرایی پارادایمی و اجتناب از موضع‫گیری‫های کمی کیفی متعارف، در صدد ترکیب هر دو رهیافت کمی و کیفی در یک مطالعه واحد به طور همزمان، متوالی یا تغییرپذیر است. روش‫شناسی ترکیبی گرچه به طور ضمنی از دهه 1960 با عناوین متفاوت به کار رفته است، اما آن به طور رسمی در یک دهه اخیر آغاز شده و در طول چند سال گذشته بسط و گسترش یافته است. این نوع تحقیق دارای واژگان جدید، اصول، مراحل و طرح‫های خاصی است که با طرح‫های کمی و کیفی متعارف متفاوت می‫باشد. بر این اساس، این مقاله ابتدا به خاستگاه تاریخی و برخی تعاریف از این روش اشاره می‫کند، سپس ضمن ارایه انواع طرح‫های ترکیبی استقرایی و قیاسی، طرح های شش‫گانه ترکیبی شامل طرح‫های ترکیبی همزمان ـ زاویه‫بندی، همزمان ـ لانه‫کرده، همزمان ـ تغییرپذیر، متوالی تبیینی، متوالی اکتشافی و متوالی تغییرپذیر معرفی شده و شیوه اجرای آنها نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه مقاله، برخی ابعاد یک تحقیق ترکیبی نوعی شامل اهداف، سؤال ها و فرضیه ها، جایگاه نظریه، روش‫های نمونه‫گیری ترکیبی، روش‫های ترکیبی گردآوری و تحلیل داده‫ها، مراحل اجرا و نگارش گزارش تحقیق ترکیبی، و در نهایت اعتبار گزارش های تحقیق با روش های ترکیبی و شیوه‫های نه‫گانه اعتبارسنجی آن مطرح و بررسی شده‫اند. در پایان مقاله، خلاصه ای از یک تحقیق ترکیبی انجام شده عنوان شده است.

تحقیقات تطبیقی- تاریخی، نوعاً با موردهای خیلی کمی روبه رو هستند. بدین خاطر برای آزمون مدعای علّی شان با معضل متغیرهای زیاد و N کوچک مواجه اند. این مشکل به خصوص هنگامی که مسئله آزمون فرضیات رقیب به میان می آید، مشکلی بنیادین محسوب می شود. در پاسخ به این مشکل، برخی پژوهشگران تطبیقی- تاریخی روش های توافق و اختلاف استوارت میل را به کارگرفته اند تا علیّت را بر اساس تعداد کوچکی از موردها استنباط و فرضیات رقیب را آزمون نمایند. در صورتی که این روش ها، حتی هنگامی که به عنوان روش های حذفی به کار می روند، برای تحلیل تطبیقی- تاریخی رویه ای منسوخ و نامناسب هستند؛ چون نمی توانند:1) رویکردی احتمال گرایانه را به کار گیرند؛2) از پس خطای اندازه گیری داده ها برآیند؛3) تحلیل چندمتغیری را به کار ببرند؛4) اثرات تعاملی را در توضیح پدیده ها به کار گیرند. جای تعجب ندارد که خود میل نیز تأکید نموده است که روش هایش برای اکثر تحقیقات اجتماعی نامناسب می باشند. ثانیاً به نظر می رسد این روش ها از غلبه بر مشکل اصلی تحقیقات تطبیقی- تاریخی، یعنی «متغیرهای زیاد و N کوچک» که آزمون فرضیات علّی رقیب را غیر ممکن می سازد، خیلی دور افتاده باشند چه رسد به این که راه حلی برای آن باشند.

"پژوهش یا تحقیق علمی، مجموعه فعالیتهای منظمی است که براساس یک دیدگاه نظری معین، که متأثر از روش‏شناسی خاصی می‏باشد، به سؤالاتی می‏پردازد که در ذهن محقق ایجاد می‏شود.در هر تحقیق سه عنصر روش، نظریه و روش‏شناسی وجود دارد.ارتباط نظام یافته این سه عنصر با یکدیگر، می‏تواند به ارائه یک تحقیق با هویت علمی منجر گردد.در این هویت، روش‏شناسی نقش ممبنائی دارد، که براساس آن نظریه تعیین می‏شود. در فرآیند تحقیق، موضوع یا مسأله تحقیقاتی، در بستر نظریه تعریف، و متناسب با روش‏شناسی غالب بر آن، نظریه و روش تحقیق انتخاب می‏گردد. بنابراین، ارزیابی اعتبار هر تحقیق به بررسی روش‏شناسی و بصورت عینی‏تر به ارزیابی دستور العمل‏های اجرائی نظری آن مربوط می‏شود.هر گونه ابهام نظری در تحقیق می‏تواند به کاهش اعتبار آن ختم شود.اشکال در اعتبار تحقیق بیانگر عدم همخوانی سطح نظری و تجربی است، که این امر معلول ابهام در هر سطح یا هر دو خواهد بود. رسانه‏های ارتباط جمعی بعنوان زیر مجموعه نهاد ارتباط جمعی در نظام اجتماعی دارای کارکرد معینی است.جلب کارکرد مثبت آنها بر مبنای نظام ارزشی غالب و در ارتباط سازمان یافته با دیگر نهادهای اجتماعی می‏تواند در حمایت از فرآیند توسعه نظام اجتماعی و تحکیم اقتدار ساختاری آن نقش فعالی را ایفاء نماید.کارکرد مطلوب رسانه‏ها نیازمند انطباق فعال و پویای آنها با واقعیت نظام اجتماعی است تا بتواند براساس یک دیدگاه نظری روشن آن را به سمت آرمان‏های نظام منتقل نماید.مسلما در این انتقال، کارکرد هماهنگ دیگر نهادهای اجتماعی ضرورت دارد، که دیدگاه نظری این وظیفه مهم را عهده‏دار است. هدف این مقاله بررسی روشن‏شناسی‏های غالب بر تحقیقات رسانه‏ها و ارزیابی دو رویکرد کمّی و کیفی در آنها می‏باشد.ضمن بیان تنگناهای پژوهشی غالب بر تحقیقات فرهنگی در رسانه‏ها، به حمایت منطقی از به کارگیری روشهای کیفی پرداخته می‏شود.بکارگیری روشهای علمی معتبر در تحقیقات می‏تواند مانع ورود سلیقه‏های فردی و گروهی در طراحی کارکرد رسانه‏ها گردیده و از ترسیم نظام معانی در جامعه بصورت افراط یا تفریط جلوگیری نماید.نتیجه این امر ساماندهی واقع بینانه فعالیتهای غالب بر رسانه‏ها با روائی قابل قبول خواهد بود. "