صادق اصغری لفمجانی

اهمیت کسب وکارهای کوچک در تأمین اشتغال برای افراد و ایجاد درآمد برای آنها از یک سو و کاهش بیکاری در سطح کلان از سوی دیگر، نقش بنیادها و سازمان های کارآفرین را در شکل گیری و پایایی این مشاغل نمایان کرده است. لذا این پژوهش با هدف بررسی تاثیرسازمان ها و نهادهای کارآفرین درایجادکسب وکارهای کوچک درروستاهای بخش مرکزی شهرستان کلاله انجام شده است. پژوهش حاضر ترکیبی از روش های توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است، جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای ساکن در روستاهای بخش مرکزی شهرستان کلاله می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 30 روستا و تعداد 384 سرپرست خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS، ArcGIS و با استفاده از مدل تاپسیس و آزمون های آماری T تک نمونه ای، تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج ضریب پیرسون نشان داد که بین مهمترین راهبرد سازمان های کارآفرین و ایجاد کسب وکارهای کوچک منطقه مورد مطالعه رابطه کاملا معنی داری برقرار است. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که شاخص حمایت مالی با مقدار ضریب بتای 396/0 مهم ترین راهبرد سازمان های کارآفرین درایجاد کسب وکارهای کوچک منطقه در روستاهای شهرستان کلاله است. نتایج نشان می دهد،از میان 3 شاخص مورد بررسی شاخص صنعت با میانگین (78/2) بالاترین میانگین و شاخص خدمات با میانگین (74/2) پایین تر میانگین است و این بدین معنی است که فقط شاخص صنعت در وضعیت مناسبی قرار دارد و سایر شاخص ها در وضعیت نامطلوب قرار دارند..

  در ایران شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده است، حضور مهاجران روستایی در شهر زابل، به عنوان بزرگ ترین شهر در منطقه سیستان، جهت رفع مشکلات زندگی، فرار از تنگناهای اقتصادی و کمبودهای خدماتی، مسائل و معضلات عدیده ای را در زمینه های مختلف برای شهروندان به همراه داشته است. آنچه در این روند حرکتی هدف اصلی پژوهش حاضر می باشد، بررسی برخی از چالش های ناشی از این جریان در نواحی حاشیه ای شهر زابل است. با توجه به اهمیت مسئله، روش شناسی تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی – تحلیلی مبتنی بر پیمایش می باشد. جامعه ی آماری تحقیق حاضر شهروندان شهر زابل است و حجم نمونه با بهره گیری از فرمول کوکران، ۳۸۳ نفر معین گردید. تجزیه وتحلیل اطلاعات، با استفاده از نرم افزارهای Spss،Expert Choice & Excel انجام پذیرفت. یافته های تحقیق حاکی از آن است که وضعیت کیفیت زندگی شهروندان بعد از مهاجرت روستاییان به شهر کاهش یافته است. با توجه به مثبت شدن آماره T در تمام شاخص ها استنتاج می شود مقدار میانگین شاخص ها از مقدار حد متوسط بیشتر بوده و سطوح چالش در شاخص های مدنظر زیاد و خیلی زیاد می باشد. همچنین در تمامی مؤلفه ها، دیدگاه زنان و مردان از چالش ها متفاوت بوده است و بیشترین درصد همبستگی )555/0 (r = میان مؤلفه ی تحولات رفتاری و سبک زندگی و محدودیت های اشتغال در سطح اطمینان۹۵% است. لذا پیشنهاد می شود با برنامه ریزی جهت رفع چالش های مهم در شهر و ایجاد نهادی برای سازمان دهی جریان های مهاجرتی از این چالش ها کاست.

یکی از معضلاتی که همراه با رشد سریع جمعیت و توسعه روستاها در کشورهای جهان سوم و بخصوص ایران شکل گرفته است، گسترش پسماندهای تولیدی در بخش های خانگی، کشاورزی، دامداری و مراکز آموزشی، بهداشتی و درمانی است. واگذاری مدیریت روستاها به دهیاران و به نوعی خود مردم، چالش ها و فرصت هایی را ایجاد کرده است. لذا محققان با روش توصیفی – تحلیلی و با بررسی کتابخانه ای، مشاهدات میدانی و مصاحبه با اعضای شوراهای اسلامی، خبرگان محلی و دهیاران، به بررسی وضعیت مدیریت پسماندهای روستایی شهرستان زابل پرداخته اند. یافته-های تحقیق نشان می دهد که مدیریت پسماند در روستاهای اله آباد و کیخا متوسط و در بقیه روستاها ضعیف یا بسیار ضعیف می باشد. بنابراین با وضعیت کنونی مدیریت پسماندها، انتظار می رود که پسماندهای روستایی بر اساس نوع و مقدارشان در روستاهای مورد مطالعه دارای سطوح مختلفی از خطرزایی باشند. یافته های پژوهش نیز مؤید آن است که این سطح خطرزایی در 9/15 درصد از روستاهای مورد مطالعه زیاد می باشد. لذا پیشنهاد می گردد که مخاطرات دفع غیر بهداشتی پسماند ها به روستاییان آموزش داده شود و توجه به حفظ سلامت و زیبایی های محیط روستا فرهنگ-سازی شود. از طرف دیگر، با توجه به وزش بادهای 120 روزه سیستان در سطح منطقه، برای پیشگیری از آلوده شدن محیط روستا، مکان دفع زباله ها بایستی در جهت جنوب تا جنوب شرقی روستاها در نظر گرفته شود و با توجه به پراکندگی، تعدد و فواصل کم روستاهای شهرستان زابل از یکدیگر، مدیریت متمرکز پسماند به خصوص پسماندهای تولیدی مراکز بهداشتی و درمانی در سطح دهستان های این شهرستان کاملاً ضروری می باشد.

مساکن روستایی کشور با ساختار غیر متعارف و با سازه های ضعیف، دارای آسیب پذیری بالایی می باشند و به نظر می رسد که عامل تعیین کننده در احداث آنها عمدتاً صرفه جویی مالی و عدم نظارت بر ساخت و سازها بوده است. با این نگرش، ه دف مقاله حاضر، واکاوی موانع و محدودیت های توسعه مسکن روستایی در شهرستان های زابل و هامون می باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی و مطالعات پیمایشی بوده است. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای ساکن در ۲۳۶ روستای واقع در این شهرستان ها می باشند. تعداد روستاهای نمونه با استفاده از فرمول های کوکران و اصلاحی، ۳۷ روستا تعیین شده است و نهایتاً با استفاده مجدد از فرمول کوکران، ۳۶۲ خانوار نمونه برای تکمیل پرسشنامه ها و بررسی وضعیت مسکن آنها محاسبه گردید. جمع آوری اطلاعات از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه های روستا (با کمک اعضای شوراهای اسلامی روستاها، خبرگان محلی و دهیاران) و پرسشنامه های خانوار و فرم های مشاهدات میدانی انجام گردیده است. در تجزیه و تحلیل اط لاعات از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP)، تحلیل های آماری و فضایی و نرم افزارهای مختلفChoice Expert، SPSS و ArcGIS استفاده شده است. نتایج تحقیق مؤید آن است که در 4/50 درصد از خانوارهای مورد مطالعه، هیچگونه نظارتی بر ساخت و ساز مسکن وجود نداشته است. همچنین براساس تحلیل رگرسیون، میزان تأثیرپذیری سطح کلی موانع و محدودیت های توسعه مسکن به ترتیب از مؤلفه های اقتصادی، نهادی، اجتماعی و فرهنگی در بالاترین میزان می باشد ولی تأثیرپذیری آن از مؤلفه کالبدی و زیست محیطی در سطح معنادار نبوده است.

از آنجا که رسوبات منطقه سیستان از نوع رسوبی و ریزدانه است، این ذرات با وزش بادهای 120 روزه سیستان حرکت نموده، بستر بسیار مناسبی را برای حرکت ماسه های روان و طوفان های گردوخاک فراهم می سازد که پیامدهای آن، بروز آسیب های متنوع و هزینه های کلان می باشد. هدف این پژوهش، بررسی اثرات بادهای 120 روزه و طوفان های گردوغبار بر ابعاد مختلف زیست پذیری می باشد. پ ژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است که دارای دو بخش عمده در مراحل اجرایی بوده است. بخش اول شامل مطالعات اسنادی جهت بررسی نظرات صاحب نظران و پیشینه و تهیه لیست شاخص ها و بخش دوم شامل مطالعات میدانی جهت تکمیل پرسشنامه های تحقیق بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای روستایی ساکن در شهرستان هیرمند است که بر اساس فرمول کوکران، 375 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش های آمار توصیفی و استنباطی، مدل VIKOR و نرم افزارهای ArcGIS و SPSS استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش، از بین شاخص های مورد توجه، افزایش مشکلات تنفسی و چشمی و کاهش درآمد روستائیان در بخش کشاورزی به ترتیب با میانگین های 69/4 و 42/4، بیشترین میزان اثرپذیری از بادهای 120 روزه و طوفان های گردوغبار را به خود اختصاص می دهند. همچنین بر اساس نتایج آزمون رگرسیون، 1/93 درصد از تغییرات زیست پذیری ناشی از بادهای 120 روزه و طوفان های گردوغبار تبیین گردید. نتایج آزمون تحلیل واریانس در بررسی شدت اثرات بادهای 120 روزه و طوفان های گردوغبار بر مؤلفه های مختلف زیست پذیری نیز مؤید آن است که مؤلفه های «آسیب پذیری» و «کیفیت محیطی» بیشترین اثرپذیری را دارا می باشند.