زهرا فرجی

 دزدی دریایی به طور ساده عبارت است از هرگونه عمل خشونت آمیز غیرقانونی که به وسیله یک کشتی خصوصی (غیردولتی) در دریای آزاد علیه کشتی دیگر به قصد چپاول صورت می گیرد. دزدی دریایی از جمله مباحثی است که تاکنون به صورت جدی به آن پرداخته نشده است و مغفول مانده است. به همین علت است که ذهنیت ها از این پدیده در سطحی ترین نوع خود باقی مانده است. درواقع دزدی دریایی کم وبیش در آب های دنیا وجود دارد و برخی افراد با اهدافی خاص و با توجه به نیازهای خود کشتی های تجاری را غارت می کنند که تروریسم خاصی است که نسبت به کشتی های تجاری اعمال می شود. اهمیت دزدی دریایی از آن جهت نیست که دزدان ناکام گذاشته شوند بلکه از آن حیث قابل پردازش است که اولا کمابیش مبادلات اقتصادی و تجاری کشورها از طریق دریا صورت می گیرد و ثانیا کمتر کسی باور دارد که دزدی دریایی همچنان وجود دارد و انجام می شود. رشد فزاینده دزدی دریایی در سال های اخیر به خصوص در سواحل سومالی، واکنش های جهانی گوناگونی را به دنبال داشته است. کشورهای متعددی از جمله ایران در تلاش برای حفاظت از کشتیرانی بین المللی و البته منافع تجاری خود، اقدام به گسیل نیروهای دریایی شان به خلیج عدن و سواحل سومالی کرده اند.

هدف : هدف پژوهش طراحی الگوی فرایندی خلق ارزش خدماتی برای کاربران از طریق رفتار تسهیم دانش در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاهی است. روش پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ رویکرد، اکتشافی و از لحاظ نحوه تجزیه و تحلیل داده ها، آمیخته است. در فاز کیفی تحقیق 9 نفر از خبرگان حوزه های مدیریت دانش انتخاب شدند و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. در این فاز، از روش گلوله برفی استفاده شد و این فرایند تا رسیدن به اشباع نظری محقق ادامه یافت. در فاز کمّی نیز، کلیه کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاهی به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته و از این میان، 210 نفر از روش نمونه برداری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در فاز کمّی تحقیق نیز، ابزار اصلی جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای بسته و محقق ساز مشتمل بر 42 گویه بود که بر اساس مدل مفهومی اولیه طراحی گردید. در فاز کمّی تحقیق، جهت انجام تجزیه و تحلیل های توصیفی و استنباطی، از نرم افزارهای SPSS و Lisrel استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش با تأکید مدیران بر لزوم تسهیم دانش، در میزان درک و علاقه و تعهد کاری کتابداران، به تعامل با همکاران با تحصیلات در حوزه های مختلف کتابداری به صورت رسمی و غیررسمی، در راستای کسب اطلاعات در حوزه های  فناوری اطلاعات و ارتباطات و فرهنگ سازمانی حاکم بر کتابخانه، به منظور بررسی میزان درک کتابداران در  محاسبه برخی از فرایندها و رویه های سازمانی حاکم بر کتابخانه و در طی یافته ها، این مهم حاصل شد که الگوبرداری از کتابخانه های دانشگاه های معتبر داخلی و خارجی در مدیریت دانش تأثیر معناداری دارد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق منجر به طراحی الگوی فرایندی خلق ارزش خدماتی برای کاربران کتابخانه های دانشگاهی از طریق رفتار تسهیم دانش در بین کتابداران (بر اساس ساختار مدل پارادایمی) شد و روابط فرضی مدل در یک جامعه وسیع مورد آزمون و تأیید قرار گرفتند.    

هدف: هدف از مطالعه ی حاضر تعیین میزان دانش، نگرش و عملکرد اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص به کارگیری منابع و پایگاه های اطلاعاتی کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران می باشد. روش پژوهش: مطالعه حاضر توصیفی و از نوع مقطعی است که در سال 1389 انجام شده است. جامعه ی پژوهش شامل کلیه ی اعضای هیأت علمی دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی ایران (700 نفر) بوده، و حجم نمونه به روش تصادفی ساده، با استفاده از جدول مورگان 152 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ی محقق ساخته ای بود که دانش، نگرش و عملکرد اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در به کارگیری منابع کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران را مورد بررسی قرار داد. در نهایت داده ها پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار SPSS 17  مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج به دست آمده در مورد دانش اعضای هیأت علمی در استفاده از منابع کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران 42.8% درصد بود. نگرش اعضای هیأت علمی در استفاده از منابع کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی در ارتقای فعالیت های دانشگاهی مثبت ارزیابی شد. عملکرد اعضای هیأت علمی در استفاده از منابع کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی در بعد هدف و انگیزه، انتشار مقالات علمی و در بعد میزان استفاده از پایگاه های اطلاعاتی، استفاده از پایگاه Science Direct بیش از سایر پایگاه ها بود. نتیجه گیری: با توجه به نگرش مثبت نتایج اعضای هیأت علمی نسبت به استفاده از منابع کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران پیش نهاد می شود تدابیری برای ارتقای دانش و عملکرد کاربران در استفاده بهینه از منابع و رهایی از موانع موجود لحاظ گردد.

مقدمه: با ظهور تکنولوژی های نوین و ایجاد مراکز آموزش مجازی، آموزش و یادگیری الکترونیکی جای خود را در مراکز آموزشی باز کرده است. این مقاله امکان ارایه آموزش از طریق اینترنت را برای کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاهی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مستقر در شهر تهران مورد بررسی قرار داده است.روش بررسی: روش پژوهش پیمایشی- توصیفی بوده است. داده ها از طریق پخش 44 پرسش نامه بین کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مستقر در شهر تهران در مرداد و شهریور 1387 گردآوری شدند. برای تعیین اعتبار، محتوای این پرسش نامه از نظر استادان و سایر کارشناسان فن گذرانده شد و برای تعیین روایی از ضریب Cronbach’s alpha 15 نمونه، که به صورت تصادفی از جامعه انتخاب شده بودند، استفاده شد. داده ها با نرم افزار آماریSPSS  و با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی به دست آمده اند.یافته ها: 95 درصد کتابداران به شرکت در دوره های آموزش از طریق اینترنت علاقه مند بوده اند.پایگاه های اطلاعاتی بیشترین و کتابخانه مجازی کمترین موضوع های تجربه شده برای دسترسی به اطلاعات بودند. وب سایت های آموزشی بیشترین و گفتگو کمترین آمار را در زمینه روش های مورد نظر برای ارایه آموزش داشتند. 71 درصد کتابداران تایید کردند که کتابخانه آن ها آمادگی لازم برای ایجاد دوره ها را دارند. 21 درصد از آن ها تخصیص بودجه به کتابخانه هایشان را برای برگزاری این دوره ها تایید کردند. بیشتر پاسخگویان به «رده بندی چند برچسبی» عدم آشنایی و به «مدیریت دانش» آشنایی نسبی و به «مهارت های اولیه کامپیوتر» آشنایی کامل داشتند. همچنین به موضوع «حفاظت رسانه نوری» علاقه کم، به «وب 2» علاقه متوسط و به «سیستم های پایگاه های اطلاعاتی» علاقه زیاد نشان دادند. موافق نبودن بالا دستان، عدم اطمینان به اعتبار این دوره ها، مشکلات فنی، سرعت پایین خطوط اینترنت از مشکلات بیان شده، توسط کتابداران بود.نتیجه گیری: کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شهر تهران امکانات بالقوه و قابلیت های لازم برای برگزاری دوره های آموزش کتابداری و اطلاع رسانی از طریق اینترنت را دارند.

با توجه به پیشرفتهاى فناورى اطلاعاتی و ارتباطی، آموزش از راه دور به وسیله ى اینترنت از موثرترین روش ها براى ارتقاى سطح علمی کتابداران است. این آموزش مزایایی همچون محدود نبودن به زمان و مکان خاص، ارائه ى اطلاعات به صورت چند رسانه ای، تعاملِ همزمان آموزشگر با فراگیررادارد.هدف این پژوهش مشخص کردن موضوعات جدید در رشته ى کتابداری و اطلاع رسانی، تعیین میزان علاقه به آموزش از راه دور در کتابداران، تعیین مهارت های کتابداران و تعیین امکانات و محدودیت ها در راه اندازی دوره های آموزش از راه دور، امکان ارائه آموزش از طریق اینترنت را در کتابخانه های دانشگاهی بود. روش بررسی: روش پژوهش پیمایشی _توصیفی بوده است. داده ها با پخش 137 پرسشنامه بین کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ووزارت علوم، تحقیقات و فناورى در شهر تهران در مرداد و شهریور 1387 گرد آوری شد. یافته ها: کتابداران وزارت علوم 5/90 درصد و کتابداران وزارت بهداشت95 درصد به شرکت در دوره های آموزش از طریق اینترنت علاقه مند بوده اند،100درصد کتابداران وزارت بهداشت و 8/92 درصد کتابداران وزارت علوم می توانند نیاز اطلاعاتی خود را به وسیله ى اینترنت برطرف کنند. پایگاه هاى اطلاعاتى بیشترین؛ و کتابخانه مجازى کمترین موضوع های تجربه شده توسط کتابداران برای دسترسی به اطلاعات بوده اند. وب سایت های آموزشی بیشترین و گفت وگو کمترین سهم را در زمینه روش های مورد نظر کتابداران برای ارائه آموزش داشته اند. به طور میانگین 70درصد کتابداران تایید کرده اند که کتابخانه های آنان آمادگى لازم- شامل وجود تکنیسین کامپیوتر، دسترسی به نرم افزار ها و سخت افزار های مورد نیاز و وجود سایت اختصاصی یا کارگاه آموزشی- برای ایجاد دوره های آموزش از راه دور از طریق اینترنت را دارند. پنجاه درصد کتابداران وزارت علوم و 6/21 درصد کتابداران وزارت بهداشت آمادگی کتابخانه-هاشان را برای برگزاری دوره های آموزش اینترنتی تایید کرده اند. از موضوعات جدید رشته کتابداری بیشتر پاسخ دهندگان در دو وزارتخانه در زمینه ى مدیریَت با موضوع مهندسی دانش، در زمینه ى مجموعه سازی با موضوع ارزشیابی مجموعه، در زمینه ى خدمات فنی با موضوع رده بندی چند بر چسبی، در زمینه ى خدمات عمومی با موضوع معماری وب سایت آشنایی نداشته اند و به یادگیری موضوع سیستم-های پایگاه اطلاعاتی در زمینه ى مدیریَت، یادگیری مجموعه سازی منابع الکترونیک در زمینه ى مجموعه سازی، وب کاوی در زمینه ى خدمات فنی، کتابخانه ى دیجیتال در زمینه ى خدمات عمومی علاقه بسیار داشته اند.موافق نبودن بالا دستان، عدم اطمینان به اعتبار این دوره ها، مشکلات فنَی، سرعت پایین خطوط اینترنت، فقدان و یا آشنا نبودن مدرسان مجرب برای آموزش این دوره ها و فقدان مسئول اجرایی این نوع آموزش از مشکلات بیان شده، در راه اندازی دوره های آموزشی توسط کتابداران می باشد. نتیجه گیری: کتابخانه هاى مرکزى دانشگاه هاى وزارت علوم، تحقیقات و فناورى ؛ و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى شهر تهران امکانات بالقوه و قابلیت های لازم برای برگزاری دوره های آموزش کتابداری و اطلاع رسانی از طریق اینترنت را دارند.