علی نمازیان

آیا معماران قادر هستند ساختمان هایی را طراحی کنند که کالبد آن به ارتقاء خلاقیت و کاهش ناهنجاری های اجتماعی و درونی افراد کمک کند؟ پاسخ به این سوال نیازمند درک صحیح عوامل تاثیرگذار بر موضوع، نظیرشناخت کاربران، ابعاد وجودی، نیازهای وی، شناخت محیط و ... است تا ضمن سازماندهی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوطه بتوان با شناخت فرهنگ کاربران و محیط فکری نو و راه حل متفاوت و مناسبی را عرضه نمود. حرفه معماری به دلیل ماهیت بین رشته ای خود از مباحثی مانند علوم شناختی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر در بطن خود بهره می برد، در نتیجه نه تنها محصول نهایی طراحی، بلکه فرآیند طراحی و معماری بایستی مورد توجه و بررسی قرار بگیرد. فاصله بین محیط بالقوه، یعنی محیط ذهنی و آرمانی طراح و محیط بالفعل یعنی محیطی که ساخته می شود و مورد بهره برداری قرار می گیرد، فاصله زیادی است. در صورتی محیط بالقوه به محیط بالفعل تبدیل می شود که شرایط اجتماعی، فرهنگی، روانی مخاطبان محیط در نظر گرفته شود. اهمیت شناخت کافی از موضوع طراحی، نقش تعاملی محیط فیز کیی در پیشبرد یا سرکوب افراد و همچنین بهره جستن از این تعامل از مهم ترین عوامل هستند. در طول تاریخ همیشه منشا نوآوری ها و پدیده های نو، در رابطه با نیازهای افراد و یا جامعه بوده که در نهایت به واقعیت گرائیده و با گذشت زمان روند تکاملی خود را طی کرده است. با توجه به ازدیاد جمعیت، آلودگی محیط زیست، محدود بودن منابع و در نهایت پیچیدگی های اجتماعی در دهه های گذشته، بدون تردید بوجود آمدن و توسعه موضوع روانشناسی محیط معماری در جوامع شهری اجتناب ناپذیر بوده است. امروزه روانشناسی محیطی یکی از رشته های مهم و فعال در دانشگاه های معتبر دنیا می باشد که با موضوع های مختلفی در ارتباط می باشد که مهم ترین قسمت آن تاثیر مثبت و یا منفی محیط مصنوع بر رفتار انسان ها و یا بالعکس می باشد. در نظر گرفتن این موضوع می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای در بهبود طراحی و ساخت محیط فیزیکی و در نهایت محیط فردی و اجتماعی مطلوب تر داشته باشد. این نوشتار با تکیه بر اهمیت آموزش روان شناسی محیط به مثابه حلقه ای گمشده در فرآیند آموزش معماری و یکی از محوری ترین دروس در فرآیند آموزش آکادمیک معماری، در جستجوی دستیابی به کی چارچوب کلی برای آموزش موثر روان شناسی محیط به معماران می باشد. در این زمینه نکاتی را در مورد لزوم آموزش این درس مورد بررسی قرار داده و در نهایت موارد و محورهایی را به دست می دهد که دارای نقشی کلیدی در روند آموزش به دانشجویان درس مربوطه است.

امروزه توفیق سازمان ها را نمی توان تنها در انباشت ثروت مادی و تجهیز به آخرین امکانات فیزیکی و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی ارزیابی کرد. زیرا سرمایه های مالی، فیزیکی و انسانی بدون سرمایه فکری فاقد کارآیی مؤثرند. گرچه وجه اجتماعی سازمان ها سالهاست از سوی اندیشمندان مدیریت مورد توجه قرار گرفته، اما اهمیت روابط اجتماعی و موضوع سرمایه فکری در سازمان بحث جدیدی است که در دهه اخیر رونق گرفته و موفقیت سازمان ها و اثر بخشی آنان با ایجاد و توسعه سرمایه فکری در سازمان قرین شده است، به طوریکه استفاده بهینه از سرمایه های مالی، فیزیکی و انسانی در سازمان بدون سرمایه فکری، امکان پذیر نیست. در این پژوهش تحت عنوان بررسی رابطه سرمایه فکری و اثر بخشی سازمانی در سازمان های دولتی شهرستان رفسنجان نمونه ای به تعداد 314 نفر از سازمان های دولتی شهرستان رفسنجان انتخاب گردید و اطلاعات لازم جهت بررسی رابطه سرمایه فکری و اثر بخشی سازمانی از طریق پرسشنامه ها جمع آوری شد و پس از بررسی اطلاعات جمع آوری شده از آزمودنی ها از طریق نرم افزار spss و همچنین استفاده از آزمون های آماری کندال و اسپیرمن نتایج حاصل گردید. نتایج نشان می دهد که بین سرمایه فکری و اثر بخشی سازمانی رابطه وجود دارد.

هدف: در این پژوهش با استفاده از متغیر های مالی، هم زمان تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی بررسی شده است. روش: برای آزمون فرضیه های پژوهش، از مدل رگرسیونی چندمتغیره استفاده شده است. داده ها با مراجعه به صورت های مالی و یادداشت های توضیحی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شدند. نمونه پژوهش، شامل 1600 مشاهده سال شرکت برای سال های 1382 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم افزارهای اکسل و ایویوز تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین نرخ مؤثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما با اضافه شدن متغیر کیفیت حاکمیت شرکتی به رابطه های فوق، تغییر معناداری روی رابطه بین نرخ مؤثر مالیاتی و فرار و فساد مالیاتی مشاهده نشد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش را می توان از دو بُعد بررسی کرد. بُعد اول تأثیر منفی کیفیت حاکمیت شرکتی بر فرار و فساد مالیاتی و بُعد دوم، بی تأثیربودن کیفیت حاکمیت شرکتی روی رابطه نرخ مؤثر مالیاتی بر فرار و فساد مالیاتی است. برای استدلال این یافته می توان گفت که کیفیت حاکمیت شرکتی در ایران به طور کامل توسعه نیافته است و سازوکارها و ساختارهای فعلی آن در ایران هنوز به طور استاندارد و همه گیر پیاده سازی نشده و این تأثیر را کاهش داده است. همچنین، اندازه شرکت بر اساس نظریه قدرت سیاسی، رشد فروش طبق نظریه اثر مالیاتی و نرخ بازده دارایی ها به دلیل تأثیر بر عملکرد شرکت ها، روی فرار مالیاتی تأثیر مثبت گذاشته است. تغییرات دارایی های ثابت مشهود با توجه به تفاوت سود حسابداری و سود محاسبه مالیات بالاتر یا پایین تر (بسته به قوانین مالیاتی و حسابداری قابل اجرا روی اموال، ماشین آلات و تجهیزات) نیز، بر فرار مالیاتی تأثیر مثبت و دارایی های ثابت مشهود بر فرار مالیاتی تأثیر منفی گذاشته است. افزون بر این، نوسان های فروش و نرخ بازده دارایی ها، بر فساد مالیاتی تأثیر مثبتی داشته است؛ اما تأثیر رشد فروش، نسبت ارزش بازار به دفتری سهام و سن شرکت، بر اساس نظریه چرخه عمر، بر فساد مالیاتی منفی بوده است.

در این پژوهش، به بررسی تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی و کیفیت حاکمیت شرکتی بر اجتناب مالیاتی پرداخته شده است. معیار اندازه گیری اجتناب مالیاتی، تفاوت سود حسابداری و سود مشمول مالیات محاسبه شده است . همچنین ، به منظور همگن سازی، این متغیر بر ارزش دفتری کل دارایی ها تقسیم می شود. برای آزمون فرضیه ها، از مدل رگرسیونی چند متغیره استفاده شده است. داده ها با مراجعه به صورت های مالی اساسی، یادداشت های توضیحی همراه آن ، نرم افزار ره آورد نوین و بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران (کدال) مورد بررسی قرار گرفته و نمونه ای شامل 1600 مشاهده سال – شرکت برای سال های 1382 تا 1397 انتخاب و با استفاده از نرم افزار Excel و Eviews تجزیه و تحلیل شده اند . یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه مثبت و معنی داری میان نرخ مؤثر مالیاتی و اجتناب مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار وجود دارد ، به طوری که با افزایش نرخ مؤثر مالیاتی بر اجتناب مالیاتی آن ها افزوده می شود، لیکن با اضافه شدن متغیر کیفیت حاکمیت شرکتی به رابطه فوق، اثر معنی داری بر رابطه میان نرخ مؤثر مالیاتی و اجتناب مالیاتی وجود ندارد. با توجه به تأثیر نرخ مؤثر مالیاتی بر اجتناب مالیاتی انتظار می رود با افزایش نرخ مؤثر مالیاتی، شرکت ها نسبت به اجتناب مالیاتی اقدام نمایند، ولی به دلیل عدم تأثیر کیفیت حاکمیت شرکتی بر آن رابطه، در عمل نشان داده می شود اجتناب مالیاتی کاهش نمی یابد. همچنین، اندازه شرکت، دارایی های ثابت مشهود و نرخ بازده دارایی ها نیز سبب کاهش، و عمر شرکت سبب افزایش اجتناب مالیاتی می گردد.

پنجره ها و بازشوها از مهم ترین بخش های هر بنا است. تاریخ پنجره و مصالح پوششی آن، قدمتی به بلندای تاریخ معماری دارد. در فرهنگ های مختلف قبل از اختراع جام شیشه، از پوست حیوانات گرفته تا کاغذهای روغنی برای پوشش پنجره ها استفاده می شد. پس از وقوع انقلاب صنعتی در غرب و به مدد مصالح نوین و پیشرفت تکنولوژی، استفاده از شیشه در بنا رشد چشمگیری یافت. هرچه جام های شیشه ای بزرگتری تولید شد، پنجره ها هم بزرگتر شدند. بزرگی جام ها به جایی رسید که حتی در مواردی نمای ساختمان ها به صورت تمام شیشه ساخته می شد. این موضوع معنای پنجره را تغییر داد و پنجره ها دیگر تنها روزنه یا حفره ای درون دیوارها نبودند. این رویه در قالب سبک بین المللی به دیگر کشورها راه یافت. با اینکه این سبک هم آهنگ با اقلیم و معماری بومی ایران نبود امّا در ایران هم گسترش پیدا کرد. با وقوع بحران انرژی، پژوهشگران صنعت شیشه و پنجره بر آن شدند تا راهکارهای نوینی در جهت بهبود رفتار حرارتی شیشه و پنجره ارائه کنند. این نوشتار با مروری کوتاه بر سیر تاریخی تحوّل شیشه در معماری، راهکارهای بهبود رفتار حرارتی آن را مورد بررسی قرار داده است. این راهکارها در دو بخش ارائه شده اند: در بخش نخست عوامل خارجی و شرایط فیزیکی مؤثر در رفتار حرارتی شیشه و پنجره بررسی شده است. این بخش شامل بررسی تأثیر محیط پیرامون بر رفتار حرارتی پنجره، موقعیت و جهت گیری پنجره و نقاب سایه است. در بخش دوم، پنجره ها از نظر اجزا و مواد و مصالح تشکیل دهنده آن ها بررسی شده اند. در این بخش انواع شیشه ها و قاب های پنجره معرفی و از نظر میزان اتلاف انرژی و شاخص های دیگر با هم مقایسه شده اند.

هدف: هدف این مقاله ارائه رویکردی نوین برای ارزیابی اثر تجمیعی ریسک ها بر هزینه تکمیل پروژه است. این اثر تجمیعی، دربرگیرنده آثار اصلی ریسک ها و همچنین تأثیرات برهم کنش نشئت گرفته از وابستگی های بین آنهاست. روش: در این مقاله، با ترکیب روش های شبیه سازی مونت کارلو و شبکه های بیزین، ساختاری برای ارزیابی اثر تجمیعی ریسک ها بر هزینه تکمیل پروژه ارائه می شود. ساختار فوق، با مد نظر قراردادن برهم کنش های بین ریسک ها، شاخصی برای ارزیابی برآیند تأثیر ریسک ها ارائه می کند. یافته ها: ارزیابی ریسک ها به صورت مستقل، صرفاً به اولویت بندی ریسک ها منجر می شود و شاخصی را برای بیان کردن برآیند آثار ریسک ها بر کل پروژه ارائه نمی دهد. برای دست یافتن به تخمین نزدیک به واقع از زمان یا هزینه تکمیل پروژه، باید همزمان احتمالات، تأثیر ریسک ها و همچنین وابستگی های موجود بین آنها را مد نظر قرار داد. نتیجه گیری: مدل ترکیبی پیشنهاد شده در این مقاله، علاوه بر ارائه ساختاری برای ارزیابی اثرگذاری مستقیم ریسک ها بر فعالیت ها یا بسته های کاری پروژه، می تواند حساسیت هزینه تکمیل پروژه نسبت به هر یک از ریسک ها را با مد نظر قرار دادن احتمالات، اثرها و وابستگی های بین آنها، ارزیابی کند. بر اساس تحلیل حساسیت انجام گرفته در مورد مطالعاتی مسئله، ریسک های «احتمال کمبود منابع»، «احتمال ناکارایی شرکت در تأمین مالی پروژه» و «احتمال طراحی ضعیف»، مهم ترین ریسک های مؤثر بر هزینه تکمیل پروژه ساخت یک پالایشگاه اند که در صورت وقوع، بیشترین تأثیر را در افزایش هزینه پروژه می گذارند.    

پروژه ها در طی اجرایشان، با ریسک های مختلفی مواجه هستند که می تواند تحقق اهداف پروژه را تحت تاثیر خود قرار دهد. بنابراین نیاز به مدیریت ریسک پروژه به صورت گسترده ای افزایش یافته است. در یک فرآیند سیستماتیک مدیریت ریسک، پس از ارزیابی ریسک، تحلیلگران ریسک با مرحله پاسخ ریسک مواجه می شوند، یعنی تصمیم می گیرند که در مورد ریسک های شناسایی شده چه اقداماتی باید انجام گردد. لذا، طراحی ساختاری مدون برای کاهش ریسک ها، نتایج سودمندی برای اتمام موفقیت-آمیز در قالب بودجه، زمان و کیفیت مورد نظر به همراه خواهد داشت. در مطالعات انجام شده، رویکردی جامع که اثرات زمانی و هزینه ای ریسک ها و استراتژی های پاسخ را به صورت یکپارچه با توجه به محدودیت های پیاده سازی استراتژی ها بر فعالیت ها و نیز کل پروژه مدنظر قرار داده باشد، وجود نداشته که ماهیت عدم قطعیت اکثر پروژه ها در دنیای امروزی، لزوم توسعه چنین مدلی را ایجاب می-نماید. در این مقاله از یک مدل بهینه سازی برنامه ریزی صفر و یک برای انتخاب مناسب ترین استراتژی های پاسخ به ریسک پروژه استفاده شده است به نحوی که تحقق اهداف پروژه امکان پذیر گردد. در ساختار توسعه داده شده، از مدل سازی اثرگذاری ریسک ها بر زمان و هزینه انجام فعالیت ها و همچنین اثر پیاده-سازی استراتژی های پاسخ به ریسک بر کاهش اثرات نامطلوب زمانی و هزینه ای ریسک ها جهت انتخاب استراتژهای بهینه استفاده شده است. در این رویکرد، زمان فعالیت ها با توجه به ماهیت احتمالی ریسک ها و همچنین اجرای استراتژی های پاسخ محاسبه شده است. در نهایت جهت ارزیای کارایی مدل، از یک نمونه مثال صنعتی بهره برده شد که نتایج عملکرد مطلوب این ساختار را تایید نمود.