منوچهر علینژاد

عبارت «تجار کوچ رو» برای تبیین ماهیت فعالیت های اقتصادی بروجنی های ساکن در ایذه به کار برده شده است. این گروه از تجار بروجنی در مناسبات تجاری خود با بختیاری ها، به عنوان عشایر کوچ نشین، به شیوه ای عمل کردند که باعث تثبیت آن ها در شهرستان ایذه شده است. هدف این پژوهش فهم رفتار اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه به مثابه یک استراتژی است. روش تحقیق در این مقاله کیفی، جامعه موردمطالعه بختیاری ها و بروجنی های تجار مقیم ایذه ، تعداد نمونه ی موردمطالعه حدود 30 نفر بود که 24 نفر از آن ها بروجنی های مقیم ایذه و 6 نفر از بختیاری های ساکن ایذه بوده است. شیوه نمونه گیری، هدفمند و در دسترس بوده و ابزار گردآوری داده ها نیز شامل مطالعه اسنادی، مصاحبه، مشاهده بوده است. با توجه به ماهیت روش مردم نگارانه در تحلیل و نتیجه گیری داده ها از توصیفی فربه استفاده شده است.     نتایج نشان می دهد که استراتژی های تجاری بروجنی های ساکن ایذه از مناسبات خاصی برخاسته که در طول تاریخ از طریق روابط اقتصادی با بختیارها و فرهنگ عشایر شکل گرفته است. این استراتژی ها ترکیبی از روحیه تجاری تجار کوچ رو و اصل وفاداری در روابط اقتصادی عشایر بختیاری ایذه بوده است که در این تحقیق، از آن ها، به عنوان 8 استراتژی تجاری نام برده شده است. این استراتژی عبارتند از جابجایی و مهاجرت همراه با عشایر کوچ نشین، فروش نسیه به عنوان یک اصل میراث انتقال یافته از پدران به فرزندان، استراتژی تقسیم محدوده بختیاری ها بین خود، گذشت در معامله، خرید نیمه ای زمین از بختیاری ها، عدم خروج سود از بازار، نوآوری و تغییر در روش های تجاری، پیوستگی و مداومت در تجارت و عدم شتاب زدگی.

اعتماد اجتماعی یکی از بنیادی ترین عناصر استحکام و همبستگی جوامع است. این مسئله در بین دانش آموزان که نسل های آتی هر جامعه ای هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی از عواملی که با توجه به نظام فرهنگی-ارزشی حاکم بر جامعه ایرانی نقشی پررنگ در اعتماد اجتماعی دانش آموزان دارد، دین داری است. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر دین داری بر اعتماد اجتماعی دانش آموزان پرداخت. روش تحقیق از نوع پیمایش بود. جامعه آماری، دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر مهریز بودند که تعداد 250 نفر از آن ها با استفاده از شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب حجم انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده های پژوهش پرسشنامه بود. یافته های پژوهش نشان داد که سطح اعتماد اجتماعی دانش آموزان بالاتر از حد متوسط است. اعتماد اجتماعی در بین دانش آموزان پسر به طور معناداری بالاتر از دانش آموز دختر است. برآورد رگرسیون خطی بیانگر این است که اثر متغیر دین داری بر اعتماد اجتماعی دانش آموزان برابر با مقدار (40/0 = Beta) و به لحاظ آماری معنادار است. با این حال، تفاوت معناداری بین دانش آموزان پسر و دختر به لحاظ میزان اثر متغیر دین داری بر اعتماد اجتماعی وجود ندارد. به عبارت دیگر، متغیر جنس اثر متغیر دین داری بر اعتماد اجتماعی را تعدیل نمی کند.

سبک زندگی در هر جامعه معرف ویژگی اجتماعی و فرهنگی آن جامعه است. این سبک در پیوند با مولفه های فرهنگی به هویت جمعی و پایدار در یک جامعه تبدیل شده و تثبیت می شود. هدف این پژوهش کاوشی بر بسترهای اجتماعی- فرهنگی، الگوها و فضاهای هویت بخش سبک زندگی یزدی ها در گذشته بوده است. روش مورد استفاده در این تحقیق روش مردم نگاری بوده است.جامعه هدف این پژوهش شهر یزد و نمونه هدف تحقیق حدود 15 نفر از یزدشناسان و کارشناسان فرهنگی بوده است که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که سبک زندگی یزدی ها در گذشته از شرایط اقلیمی و کویری یزد، وجود امنیت نسبی، محدودیت منابع، روحیه رواداری، فرهنگ دینداری و عزاداری و روحیه سختکوشی یزدی ها تاثیر پذیرفته و تاب آور شده است. مقوله اصلی در این پژوهش « سبک زندگی تطبیقی پذیر و تجدید پذیر» بوده است که دلالت بر اصل سازگاری و اصل تطبیق اراده محور یزدی ها با وجود همه محدودیت با شرایط محیطی و ایجاد سبک زندگی خاص بوده است. همچنین سبک زندگی یزدی ها در گذشته از گروههای مرجع روحانیت، معتمدین محلی و بازاری و والدین تاثیر پذیرفته که در فضاهای هویت بخش دینی، اقتصادی و اجتماعی شکل گرفته است.

هدف: هدف پژوهش حاضر فهم دیدگاه مصرف کنندگان مواد مخدر عضو انجمن معتادان گمنام از اعتیاد، روندهای منجر به درمان و درمان اعتیاد بود. روش: روش این پژوهش کیفی و از نوع تحلیل مضمون بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل همه افراد عضو انجمن معتادان گمنام در شهر مهریز یزد بود که از بین آن ها 19 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با روش مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مضمون انجام گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که مصرف کنندگان مواد مخدر در ابتدا دچار درماندگی چندلایه (درماندگی اجتماعی، درماندگی خانوادگی، درماندگی اقتصادی، درماندگی روانی و درماندگی جسمانی) می شوند. مصرف کنندگان عضو انجمن معتادان گمنام بعد از آن به مرور و تحت تأثیر عوامل مختلف (بازسازی خانواده، بازیابی روانی، نگرانی اقتصادی، هراس از آینده و بازیابی هویتی) خواست رهایی از اعتیاد و درمان در آن ها شکل می گیرد. در نهایت، با حضور در انجمن معتادان گمنام، درمان انجمن محور (خودآگاهی، پذیرش اعتیاد، هویت یابی، تقویت اراده، همدلی و درک و تقویت سرمایه اجتماعی) خود را دنبال می کنند. نتیجه گیری: اعتیاد فرآیندی چندلایه است و درمان آن در انجمن معتادان گمنام نیز با لحاظ این مسئله صورت می گیرد. توجه به ابعاد اجتماعی مانند مشارکت، حمایت، شبکه سازی، همدلی و درک متقابل، تعهد و تعلق و مسئولیت پذیری بنیادِ درمان اعتیاد در این انجمن سبب تداوم درمان در افراد می شود.

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی سطح مهارت های زندگی جوانان استان یزد انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، جوانان 15 تا 29 ساله شهرهای یزد، اردکان و میبد در استان یزد بودند که براساس سالنامه آماری سال ۱۳۹۵، تعداد کل آنها 211045 نفربود. حجم نمونه بر حسب فرمول کوکران در سه شهر در مجموع ۹۵۳ نفر تعیین شد. شیوه نمونه گیری در این مطالعه، خوشه ای چندمرحله ای و ابزار پژوهش، پرسشنامه مهارت های زندگی (ساعتچی و همکاران، 1389) بود. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که سطح مهارت های زندگی جوانان استان یزد و همچنین سطح ابعاد مختلف مهارت های زندگی بالاتر از میانگین نظری قرار دارد. مهارت های زندگی مردان به طور معنی داری بالاتر از زنان بود و با افزایش سطح تحصیلات والدین، سطح مهارت های زندگی در جوانان افزایش پیدا می کند. شاغلان از سطح بالاتری از مهارت های زندگی برخوردار بودند. بین درآمد فرد با سطح مهارت های زندگی رابطه معنی داری وجود داشت، ولی بین سطح درآمد خانواده و مهارت های زندگی رابطه معنی داری مشاهده نشد. همچنین یافته های پژوهش حاضر، تفاوت معنی داری بین سطح مهارت های زندگی بر حسب وضعیت تاهل نشان نداد. در مجموع، نتایج این مطالعه نشان داد سطح مهارت های زندگی جوانان شهر یزد بالاتر از میانگین نظری است، اما تا رسیدن به سطح مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. یافته های این مطالعه، ضرورت برنامه ریزی و اجرای برنامه های مختلف در راستای ارتقای سطح مهارت های زندگی جوانان را نشان می دهد.

توانمندسازی زنان فرآیندی است که از دهه 1970م. ابتدا در ادبیات دانشگاهی و سپس در جوامع و گروه های مختلف موردتوجه قرار گرفت. فعالیت ها و برنامه های متعددی در دنیا و کشور ایران در جهت توانمندسازی زنان، به ویژه زنان سرپرست خانوار، زنان حاشیه ای، زنان دارای شرایط خاص و... انجام شده است که هدفشان علاوه بر توانمندشدن زنان، بهبود وضعیت زندگی آنان و خانواده هایشان بوده است. محوریت این برنامه ها عمدتاً توانمندسازی اقتصادی و مالی زنان و ایجاد کسب و کار برای آنان بوده است. این برنامه ها همواره در مرکز توجه سازمان های دولتی و مردم نهاد بوده، اما پیامدهای این برنامه ها از دیدگاه زنان کمتر موردتوجه قرار گرفته است؛ بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش داده بنیاد انجام شده و هدف آن مطالعه کیفی پیامدهای توانمندسازی زنان شهر کرمان است. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده شده و با 21 نفر از زنانی که در فرآیندهای توانمندسازی سازمان های دولتی و مردم نهاد شهر کرمان حضور داشته اند تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه انجام شده است. روش نمونه گیری علاوه بر نمونه گیری نظری، هدفمند و با حفظ حداکثر تنوع بوده است؛ سپس با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی یافته های پژوهش استخراج گردید. مقوله هسته عبارت است از: بازآفرینی. هم چنین 18 مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی به دست آمد که مقوله های اصلی همان پیامدهای توانمندسازی زنان شهر کرمان است که عبارتنداز: ارتقای فردی، مدیریت زندگی، شکوفایی مالی، رویارویی با دشواری ها، پیوستگی و آفرینشگری.