منوچهر جعفری گهر

این تحقیق به منظور تعیین رابطه بین ظرفیت حافظه فعال و توانایی یادگیری ساختارهای ساده و پیچیده زبان دوم در محیط ضمنی و صریح انجام شد. هدف از این پژوهش مشخص نمودن ارتباط ظرفیت حافظه فعال با یادگیری ساختارهای زبان دوم در محیط آموزشی ضمنی و صریح و همچنین نقش ساده یا پیچیده بودن ساختار زبانی در این ارتباط بود. بدین منظور دو ساختار زبان انگلیسی با درجة پیچیدگی متفاوت انتخاب شدند. پنجاه و نه فارسی زبان انگلیسی آموز از طریق آزمون انتخاب شده و به طور تصادفی در یکی از دو گروه صریح یا ضمنی قرار گرفته و آموزش های لازم را دریافت کردند. سطح دانش آن ها از این دو ویژگی زبانی، یک بار قبل از آموزش و دو بار بعد از اتمام آموزش، با آزمون «قضاوت گرامری زمان دار» و آزمون «تقلید شفاهی فراخوانده»، مورد سنجش قرار گرفت. از آزمون ظرفیت حافظة مرکب برای سنجش ظرفیت حافظة فعال استفاده شد. نتایج نشان داد که تأثیر آموزش در یادگیری ساختارهای مورد نظر در هر دو گروه معنی دار بود. نتایج همبستگی نشان داد که رابطة معنی داری بین ظرفیت حافظة فعال و یادگیری در محیط ضمنی وجود ندارد؛ اما رابطة بین ظرفیت حافظة فعال و قابلیت یادگیری در محیط صریح، بسته به نوع ساختار زبانی تغییر می کند.

نتایج آزمون های سرنوشت ساز همچون کنکور نقش مهمی در زندگی آتی امتحان دهندگان ایفا می کنند. این تحقیق به بررسی تأثیر آموزش استراتژی های مورد نیاز آزمون بر عملکرد آزمون زبان انگلیسی کنکور می پردازد. تعداد 293 دانش آموز در این تحقیق شرکت کردند که پس از بررسی اولیه، 260 نفر به دو گروه تجربی و گواه تقسیم شدند. پس از شرکت در پیش آزمون، هر دو گروه در دوره آموزشی شرکت کردند که به گروه تجربی بسته آموزشی استراتژی های مورد نیاز آزمون به همراه تمرین نمونه سئوال های کنکور آموزش داده شد اما گروه گواه فقط نمونه سئوال های کنکور را تمرین کردند. بعد از اتمام دوره، دو گروه در پس آزمون شرکت کردند و در نهایت همگی آنها یک ماه بعد در آزمون کنکور شرکت کردند. داده های این تحقیق با استفاده از آزمون نمونه های جفت شده و ضریب همبستگی پیرسون بررسی شد. نتایج، بیانگر عملکرد بهتر گروه تجربی نسبت به گروه گواه بود. بنابراین به نظر می رسد تلفیق چنین استراتژی هایی در برنامه درسی تمامی دانش آموزان نتایج ارزشمند و سازنده ای دارد .  

A pivotal issue in research on writing concerns whether the knowledge of how genres are constructed and learned in one discipline/genre can be transferred to other contexts, genres, and disciplines. Yet, studies conducted so far have not presented a unified and complete view of how various writing instructional techniques can result in transferability. This study examined the effect of structuring and problematizing scaffolding mechanisms and the mediating effect of learners’ proficiency level on a cohort of Iranian English learners’ ability to transfer the acquired genre-based knowledge to a new discourse mode. Four groups of thirty pre-intermediate learners chosen from eight intact classes and four groups of advanced learners selected from eight intact classes participated in this study. The performance of the participants in structuring scaffolds, problematizing scaffolds, and combined structuring and problematizing scaffolds conditions were compared to that of the control groups. The results of a two-way ANCOVA revealed that scaffolding mechanisms could significantly result in genre-transferability. The results also suggested that scaffolding mechanisms brought about the best results when offered simultaneously. Besides, the result yielded no significantly moderating effect for learners’ proficiency level. Implications for classrooms are discussed.

با الهام از یافته های مربوط به نقش عبارت ها در رشد زبانی٬ پژوهش حاضر تأثیر آموزش مقابله ای بازترکیب عبارت ها بر فراگیری ساختارهای دستوری منطبق با مراحل دستوری (نحوی) نظریة پردازش پذیری را مورد بررسی قرار داد. به تعبیر دقیق تر، هدف این پژوهش بررسی پیش بینی فرضیة تعلیم پذیری بود مبنی بر اینکه آموزش فقط زمانی مؤثر است که به یک مرحله بالاتر از سطح دانش فعلی زبان آموزان مربوط شود. برای این منظور، سه گروه از فراگیران زبان انگلیسی از بین گروه بزرگ تری از زبان آموزان انتخاب شدند. به یک گروه آموزش مقابله ای در رابطه با مفهوم و ساختار عبارت های زبان فارسی و انگلیسی داده شد، در حالی که گروه دوم همین آموزش را فقط به زبان انگلیسی دریافت کرد و گروه سوم به عنوان گروه مقایسه در نظر گرفته شد. نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش مخصوصاً از نوع مقابله ای آن به طور معنی داری به فراگیری مراحل دستور زبان ارائه شده در نظریة پردازش پذیری در تولید شفاهی و نوشتاری کمک کرد و پیش بینی فرضیة تعلیم پذیری را نقض نمود. تفسیر نظری نتایج در قسمت بحث و بررسی پایانی ارائه می شود.

تحقیق حاضر به بررسی تأثیر سازکارهای ساختاردهنده و مسئله ساز حمایت کننده بر روی مهارت های خودسازمان دهی نوشتار، توانایی نوشتن مقاله و زمان برنامه ریزی کلی در مرحله پیش نوشتار از مراحل نوشتن مقاله و همچنین بررسی نقش سطح زبان آموزان به عنوان متغیر تعدیل کننده در میان صد و بیست زبان آموز سطح پیش متوسط و صد و بیست زبان آموز سطح پیشرفته پرداخته است. پس از فرض نمرات پیش آزمون به عنوان همگام، محققان نتایج پیش آزمون و پس آزمون شرکت کنندگان را در یک آزمون مهارت نوشتار و یک آزمون مهارت خودسازمان دهی و همچنین زمان گزارش شده برای برنامه ریزی پیش از نوشتن مقاله در پیش آزمون و پس آزمون را مقایسه کردند. نتایج سه آنالیز کوواریانس دو سویه نشان داد که سازکارهای حمایت کننده به تغییرهای چشمگیری در مهارت های خودسازماندهی نوشتار و توانایی نوشتن مقاله انجامیدند. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده سازکارهای ساختاردهنده و مسئله ساز حمایت کننده به طرز چشمگیری زمانی را که زبان آموزان بری برنامه ریزی قبل از نوشتار صرف می کنند، افزایش داد. نتایج نشان داد که در کل هنگامی که دو سازکار حمایت کننده با هم ارایه شدند، بهترین تأثیر را داشتند. همچنین هیچ تأثیر تعدیل کننده ای برای سطح زبان آموزان بر روی متغیرها مشاهده نشد.

مطالعه کنونی با تکیه بر نظریه اجتماعی فرهنگی ویگوتسکی، تاثیر تعامل دوسویه هم سطح و غیرهمسطح در دانشجویان ایرانی را بر درک و تولید کنش های گفتاری درخواست و عذرخواهی بررسی کرده است. مشارکت کنندگان شامل 25 زبان آموز بودند که به صورت تصادفی در گروههای کنترل و آزمایش (تعامل) قرار گرفتند. مشارکت کنندکان گروه آزمایش براساس نمراتشان در پیش آزمون که شامل آزمون شنیداری منظورشناسی و آزمون شفاهی تکمیل کلام بود در گروههای همسطح و غیرهمسطح قرار گرفتند. هر دو گروه آزمایش و کنترل تحت آموزش فرامنظورشناسی (metapragmatic) در مورد کنش های گفتاری مورد مطالعه قرار گرفتند، اما گروه آزمایش به مدت 9 جلسه درگیر فعالیت های تعاملی حل مساله نیز شدند. پس از آن پس آزمون برگزار گردید که نتایج آن حاکی از عملکرد بهتر گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل بود. علاوه بر این گروه غیرهمسطح در هر دو شاخص درک و تولید کنش های گفتاری عملکرد بهتری را نسبت به گروه همسطح ارایه داد. نتایج به دست آمده پیامدهای آموزشی برای معلمان در زمینه نحوه گروه بندی زبان آموزان در فعالیت های مشارکتی دارد.

هدف پژوهش حاضر، ترکیب نتایج کمّی حاصل از پژوهش های انجام گرفته در زمینه تأثیر رایانه بر یادگیری واژگان زبان انگلیسی، با بهره گیری از روش فراتحلیل است. جامعه آماری تحقیق را کلیه پژوهش های انجام گرفته در چند دهه اخیر در تمامی مقاطع تحصیلی نظام آموزش وپرورش ایران تشکیل می دهد. در مجموع 4104 زبان آموز در 57 مطالعه منتخب مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند، و طی آن، به منظور بررسی شاخص های آماری پژوهش های منتخب از نرم افزار جامع فراتحلیل ویرایش 2 استفاده شد. مقادیر اندازه های اثر ترکیبی برای مدل های ثابت و تصادفی به ترتیب برابر با 0/7 و 0/82 بود. اما بعد از تحلیل حساسیت و حذف 45 اندازه اثر غیرمعنادار از بین 96 اندازه اثر محاسبه شده، میانگین اندازه اثر ترکیبی مدل های ثابت و تصادفی به ترتیب 62/0 و 69/0 محاسبه گردید. سپس بر اساس دو شاخص ناهمگنی مجذور Q کوکران و مجذور I مشخص شد که متغیرهای تعدیل کننده در روابط بین دو متغیر مورد مطالعه نقش معناداری دارند و بنابراین مدل تصادفی به عنوان مدل فراتحلیل انتخاب شد و اندازه اثر ترکیبی 0/69 در نظر گرفته شد؛ به این معنی که آموزش به کمک رایانه تأثیر متوسطی بر رشد دایره واژگان زبان آموزان داشته است. همچنین چهار عامل مهم تعدیل کننده یادگیری واژگان به کمک رایانه شناسایی شد که عبارت اند از: طول دوره آموزش، سطح شرکت کنندگان، یادگیری مشارکتی و شیوه آموزش مربیان. درمجموع، زبان آموزانی که به مدت یک ماه تحت آموزش بودند (0/97=d) نسبت به زبان آموزانی که بیش از یک ماه آموزش دیده بودند (0/46=d) نتایج بهتری کسب کردند. همچنین زبان آموزان مقطع دبیرستان پیشرفت بیشتری (0/81=d) نسبت به زبان آموزان مقاطع ابتدایی و راهنمایی (0/38=d) داشتند. در مطالعات صورت گرفته، گروه هایی که به طور مشارکتی به یادگیری واژگان پرداخته بودند (0/89=d) نسبت به گروه هایی که به طور انفرادی به یادگیری واژگان پرداخته بودند (0/57=d) عملکرد بهتری داشتند. در نهایت، نتایج حاکی از برتری روش زبان آموز- محور (0/78=d) بر روش مربی- محور (0/57=d) در یادگیری واژگان بود. با تفکیک نتایج حاصل بر اساس آموزش هم زمان (0/62=d) و غیرهم زمان (0/71=d) واژگان، تفاوت معناداری مشاهده نشد.  

مطالعات پیشین نشان می دهد که تأثیر مثبت بازخورد اصلاحی در عملکرد زبان آموز، در برخی حوزه های زبانی نسبت به بقیه حوزه ها بیشتر است. پژوهش حاضر با هدف افزایش آگاهی در زمینه کارآمدی دو روش عمده بازخورد اصلاحی یعنی روش بازسازی و وادارسازی در رابطه با حوزه های مختلف زبانی (ساختار، واژگان و تلفظ) انجام شده است. هفتاد و شش زبان آموز ایرانی با سطح متوسط توانش انگلیسی، به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه تقسیم شدند. در گروه اول آزمایشی، بازخورد اصلاحی به صورت بازسازی و در گروه دوم به صورت وادارسازی انجام گرفت. گروه گواه هیچ بازخورد اصلاحی دریافت نکردند. پنجاه و چهار ساعت از تعاملات این سه گروه ضبط صوتی شد و بخش هایی که بر عناصر زبانی متمرکز بودند، شناسایی و ثبت شدند. ارزیابی تأثیر بازخورد از طریق آزمون های فردی صورت گرفت که براساس خطاهای زبانی هر فرد تهیه شده بود. تحلیل نتایج مربوط به پس آزمون های فردی بلافصل و تأخیری نشان داد که عملکرد زبان آموزان در مورد اصلاح خطاهای ساختاری و واژگانی بعد از دریافت بازخورد بازسازی و وادارسازی تفاوت معنی داری نداشت. اما در مورد خطاهای تلفظ، عملکرد زبان آموزانی که بازخورد بازسازی دریافت کرده بودند به صورت معنی داری از عملکرد گروه وادارسازی بهتر بود. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد هر دو گروه آزمایشی در تمامی حوزه های زبانی مورد مطالعه در این پژوهش، به صورت معنی داری بهتر از گروه گواه بود.

هدف پژوهش حاضر، فراتحلیل پژوهش های انجام گرفته در زمینه تأثیر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر یادگیری زبان انگلیسی و نیز مطالعه تطبیقی آن با روش های سنّتی به منظور برآورد اندازه اثر واقعی آموزش تلفیقی در نظام آموزش عالی ایران است. جامعه آماری تحقیق را کلیه پژوهش های انجام گرفته تا سال 1393 در زمینه آموزش تلفیقی در سطح دانشگاه های ایران تشکیل می دهد. 170 مقاله شامل 215 مورد اندازه اثر مربوط به یادگیری، انگیزش، نگرش و جنسیّت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج کلی نشان دهنده اندازه اثر بزرگ در سه مورد یادگیری، انگیزش و نگرش و دامنه تغییرات گسترده مقادیر در عامل یادگیری بود به این معنی که در بسیاری از موارد، آموزش تلفیقی از همتای کلاسی خود موفق تر بوده و در مواردی نیز عملکرد ضعیف تری داشته است. اندازه اثر مربوط به جنسیّت بسیار کوچک بود، بنابراین در آموزش تلفیقی تفاوت معناداری میان زبان آموزان دختر و پسر وجود ندارد. با تفکیک نتایج حاصل بر اساس آموزش تلفیقی همزمان و غیر همزمان هیچ تفاوت معناداری مشاهده نشد.

هدف تحقیق پیش رو مقایسه تاثیر دو نوع برنامه ریزی شامل برنامه ریزی قبل از تکلیف و برنام ریزی همزمان در عملکرد نوشتاری زبان آموزان ایرانی از حیث دقت، روانی و پیچیدگی بود. بدین منظور از ۱۳۴ زبان آموز ایرانی که دارای بسندگی زبانی متفاوتی بودند خواسته شد تا دو تکلیف نوشتاری متفاوت را تحت این دو نوع برنامه ریزی انجام دهند. یافته های این پژوهش حاکی از آن بود که هیچ یک از انواع برنامه ریزی در دقت نوشتاری تاثیری ندارد. با این وجود، برنامه ریزی همزمان باعث افزایش روانی نوشتار شد و برنامه ریزی قبل از تکلیف باعث افزایش پیچیدگی نوشتار. یافته ها همچنین بیانگر آن بودند که افراد با بسندگی بالاتر زبانی در هر سه مورد دقت، روانی و پیچیدگی عملکرد بهتری از افراد با بسندگی پایین تر زبانی در هر ۲ نوع برنامه ریزی داشتند. این بدان معنا است که هیچ تعاملی بین نوع برنامه ریزی و میزان بسندگی زبانی وجود ندارد.

اهمیت فلسفه در تمامی زمینه های علوم بشری بر کسی پوشیده نیست. ظهور مکتب های فلسفی در طول تاریخ در راستای پاسخگویی به زوایای پنهان دانش بشری بوده است. در حوزه تعلیم و تربیت، مکتب های مختلف فلسفی نظیر ایده الیسم، رئالیسم و غیره اندیشه ها و دیدگاه های خود را در ارتباط با آموزش بمفهوم کلی آن و ابعاد مرتبط با آن مطرح کرده اند. مبانی نظری حوزه آموزش زبان انگلیسی نیز بی تردید از اندیشه های مکتب های فلسفی الهام گرفته است. نظر به اهمیت موضوع فلسفه تعلیم و تربیت و نقش محوری آن در برنامه درسی، روش تدریس، نقش معلم و فراگیر در آموزش و دیگر ابعاد مهم در فرایند تعلیم و تربیت، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای-اسنادی به بررسی ارتباط مبانی فلسفی مکتب های تعلیم و تربیت و حوزه آموزش زبان انگلیسی می پردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تأثیراصول فلسفی هر یک از مکتب های مذکور در رویکرد های مختلف آموزش زبان در خلال سده بیستم و نیز عصر حاضر قابل مشاهده و بررسی می باشد.

This study investigated the impact of orally presented scaffolds on cognitive knowledge and cognitive regulation among a cohort of female Iranian learners of English.Six intact groups of learners were assigned to five experimental conditions and a control group. All groups were tested on their cognitive knowledge and cognitive regulation through a pretest and two posttests. The results of the statistical analyses (one-way and repeated measures ANOVAs) showed that the participants who had received scaffolds significantly outperformed the control group on the posttests. The results also revealed that unfocused scaffolds functioned more efficiently in promoting the learners' metacognition, particularly regulation of cognition. The study also found that focused metacognitive scaffolds, when compared to other types of focused scaffolds, were more effective in improving the learners' metacognition.

آموزش فعالیت محور به عنوان یکی از روشهای موثر آموزش زبان در نظر گرفته شده است. با این وجود هنوز کارایی آن برای نوآموزان در سطوح مقدماتی تر در هاله ای از ابهام قرار دارد. همچنین ، تاثیر سبک یادگیری تجربی روی چنین آموزشی برای مهارت شنیداری آکادمیک مورد مطالعه واقع نشده است. این تحقیق سعی دارد این شکاف را در تاریخچه پر نماید. بدین منظور، 88 نو آموز ایرانی بطور هدفمند از جمعیتی 153 نفری انتخاب شدند و در هر یک از 4 گروه سبک یادگیری تجربی قرار داده شدند.همه شرکت کنندگان به روش فعالیت محورمورد آموزش قرار گرفتند. یک پرسشنامه دیدگاه نیز به آنها داده شد.نتایج نشان داد که این روش، صرف نظرازنوع سبک یادگیری، برای همه شرکت کنندگان موثر بود و آنها نقطه نظر مثبتی در مورد این روش آموزشی نشان دادند. نتایج این تحقیق میتواند کاربرد زیادی در آموزش زبان داشته باشد.

اگرچه همواره بر اهمیت تعامل معنا دار در فرایند یادگیری نظریة فرهنگی- اجتماعی تأکید شده است (ویگوتسکی، 1962)، اما تاکنون دربارة میزان درک فراگیران از بازخورد معلم و دیگر فراگیران یا گروه همسالان در مهارت نگارش بررسی دقیقی نشده است. پژوهش حاضر با هدف مقایسة بازخورد برخط معلم، برخط همسالان، سنتی معلم و سنتی همسالان با توجه به اظهار نظر فراگیران زبان در بارة استفاده و فهم آنها از بازخوردها انجام شده است. چهار نوع آزمایش در چهار کلاس (مجموعاً 54 نفر) اجرا شد. فراگیران در گروه سنتی، بازخوردهای نگارشی را به صورت نوشتاری به یکدیگر ارائه دادند؛ درحالی که فراگیران در گروه برخط، ازطریق یک وب سایت و به صورت تعاملی بازخوردشان را نشان دادند. نتایج این پژوهش نشان داد هرچند بالاترین سطوح به کارگیری بازخورد در شرایط مربوط به بازخورد معلمان رخ داد، اما گروههای برخط بازخورد معلم و همسالان از منظر درک فراگیران از این اظهار نظرها در ردة بالاتری قرار گرفتند. علاوه براین سطح درک فراگیران در گروه بازخورد سنتی همسالان بالاتر از سطح درک در گروه بازخورد سنتی معلم بود. افزون براین، عواملی که به این سطح به کارگیری و درک کمک کردند بررسی شدند.