ساسان سجادی مهر

گردشگری جنگ، گونه ای از صنعت گردشگری است که در دنیا به سرعت در حال رشد است. سالیانه میلیون ها گردشگر به منظور بازدید از آثار به جای مانده از جنگ، به آن مناطق سفر می کنند؛ در ایران نیز این سفر به راهیان نور شهرت دارد. اثر معنوی راهیان نور تا سال ها می تواند در بین افراد جامعه مستمر و آشکار باشد. خانواده به عنوان مهمترین رکن جامعه شناخته شده است و با حضور خانواده ها در راهیان نور، می توان آنها را از گنجینه پنهان راهیان نور بهره مند نمود. هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر تمایل به سفر به مناطق راهیان نور با استفاده از وسایل نقلیه شخصی می باشد. پژوهش حاضر از منظر هدف یک پژوهش کاربردی است. همچنین یک تحقیق توصیفی پیمایشی به شمار می آید و در زمه تحقیقات کیفی در قالب یک مطالعه اکتشافی انجام پذیرفته است. ابزار جمع آوری داده، مصاحبه نیمه ساختاریافته و ابزار تحلیل داده، روش تحلیل مضمون می باشد. جامعه آماری، خبرگان فعال در عرصه راهیان نور می باشند. نمونه گیری به صورت هدفمند و تا سرحد اشباع نظری در 23 مصاحبه حاصل شد. یافته های پژوهش نشانگر آن است که هشت مضمون کلیدی شامل مدیریت کلان و یکپارچه، اندیشه ورزان راهیان نور، امکانات و تجهیزات، محتوای غنی و تأثیرگذاری، چندرسانه ای، مسائل امنیتی، سامانه جامع راهیان نور و مسائل اقتصادی، اصلی ترین عوامل گسترش حضور خانواده ها در سفر راهیان نور به شمار می رود و با فعالیت در هر کدام، می توان شاهد افزایش حضور خودروهای شخصی در راهیان نور بود.

یکی از ضروری ترین لوازم در جهت حفظ، جلوگیری از انحراف و ارتقای هر پدیده ای، ارزیابی مستمر آن پدیده و استخراج مشکلات و چالش های موجود و تلاش در برطرف کردن آنهاست. راهیان نور نیز به عنوان مهم ترین فناوری نرم بهره برداری از ثروت عظیم دفاع مقدس، از این قاعده مستثنا نیست و هر روز نیاز به ارزیابی و حرکت به سوی نوبه نو شدن دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی و استخراج شبکه مسائل راهیان نور دانشجویی، انجام شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع داده ها و تجزیه وتحلیل آن ها در زمره پژوهش های ترکیبی قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولین اردویی بسیج دانشجویی استان ها، مسئولین نهادها و قرارگاه های استانی و کشوری مرتبط با موضوع و مسئولین کاروان های اعزامی به اردوهای راهیان نور دانشجویی است. در فاز نخست برای جمع آوری داده های موردنیاز از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 115 نفر از اعضای جامعه آماری و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. این یافته ها با استفاده از پنل خبرگی اعتبارسنجی شده اند و بر مبنای یافته های مزبور یک پرسشنامه مقایسات زوجی تهیه شده و برای جمع آوری داده های مورد نیاز فاز دوم از آن استفاده شده است. در این فاز از پژوهش، پرسشنامه مزبور مجدداً در اختیار بیست نفر از اعضای جامعه آماری قرار گرفته و داده های جمع آوری شده با استفاده از روش مقایسات زوجی تجزیه وتحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان داد عواملی همچون نگرش و دیدگاه کلی در مورد اردوی راهیان نور دانشجویی، برنامه ریزی های اجرایی پیش از اردو، وسیله نقلیه و مسیر و اسکان، خدمات رفاهی، ضعف اجرایی مسئولین کاروان ها، ضعف در راهبری و پشتیبانی راهیان نور دانشجویی، تغذیه و سلامت محورهای کلی مسائل پیش روی سفرهای راهیان نور دانشجویی در حوزه عملکردی می باشند و از موضوعاتی همچون ضعف معرفتی مسئولین کاروان ها و ضعف مؤلفه های محتوایی راهیان نور دانشجویی می توان به عنوان مسائل اساسی پیش روی این سفرها در سطح گفتمانی نام برد.