محمدحسین کاوه

سرمایه اجتماعی، دارایی ارزشمند هر ملت است و می تواند به عنوان نوعی درمان برای مشکلات اجتماعی تلقی شود. مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارهای اجتماعی و شبکه های اجتماعی مؤلفه هایی تأثیرگذار بر سرمایه اجتماعی هستند که می توانند موجب افزایش بهره وری فردی و گروهی و ارتقای ارتباطات اجتماعی شود. این پژوهش با هدف تبیین تأثیرگذاری مراسم سوگواری امام حسین علیه السلام، بر روی مؤلفه های سرمایه اجتماعی انجام شده است. این پژوهش، یک مطالعه مروری است که با جستجو در چندین پایگاه اطلاعاتی فارسی و انگلیسی و با استفاده از کلید واژه های مرتبط با موضوع انجام شده است. پس از مشخص شدن مطالعات و حذف مقالات تکراری، در غربالگری اول، عنوان و چکیده های مرتبط مشخص شدند و در غربالگری دوم، مقالات نهایی مشخص گردیدند. در نهایت 47 مقاله کاملاً مرتبط با کلمات کلیدی مدنظر یافت شد که می-توانستند هدف پژوهش را توجیه کنند. بنابراین تأثیر مراسم سوگواری امام حسین علیه السلام بر روی مؤلفه های تشکیل دهنده سرمایه ی اجتماعی یعنی اعتماد و امنیت، شبکه ها و پیوندها، احساس تعلق، ارزش ها و هنجارها، مشارکت، کنشگری، تنوع و تعامل متقابل با استفاده از مقالات منتخب و مستندات موجود تبیین شد. این پژوهش نشان می دهد مراسم های سوگواری امام حسین علیه السلام بر روی همه مؤلفه های سرمایه اجتماعی مؤثر است و سرمایه ارزشمند اجتماعی در ایران است و باید در حفظ، استحکام و ارتقای آن کوشید.

مقدمه و هدف: تجربه ی اثرات انباشته ی مشکلات و ناخوشی ها رضایت از زندگی را در دوره ی سالمندی بچالش مواجه می سازد. برای شناسایی تعیین کننده ها یا همبسته های بالقوه ی رضایت از زندگی، مطالعه ی حاضر تعیین ارتباط بین مثبت اندیشی، تاب آوری و رضایت از زندگی را در نمونه ای از جمعیت سالمندان ایرانی هدف قرار داده است. روش شناسی: در این مطالعه ی مقطعی-تحلیلی 400 نفر از سالمندان که به روش  در دسترس انتخاب شدند شرکت کردند.  برای جمع آوری داده مربوط به مثبت اندیشی، تاب آوری، و رضایت از زندگی از پرسشنامه های اینگرام و وینسکی، کانر و دیویدسون، و توبین، به ترتیب، استفاده گردید. علاوه بر این داده های دموگرافیک نیز از طریق پرسشنامه ی کتبی جمع آوری شد. این مطالعه از طریق پرسشنامه های پرسشنامه مثبت اندیشی اینگرام و وینسکی، تاب آوری کانر و دیودسن، رضایت از زندگی توبین و پرسشنامه مربوط به اطلاعات دموگرافیک جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی(ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون همزمان، ANOVA و t-Test) ونرم افزار آماری SPSS ورژن 20 انجام گرفت. نتایج:   240 نفر (60%) از شرکت کنندگان زن بودند. دامنه ی سنی آنان از 60 تا 85 سال با میانگین و انحراف معیار 10.4±67/73 بود. میانگین ها و انحراف معیارهای مثبت اندیشی، تاب آوری، و رضایت از زندگی در سالمندان مورد مطالعه به ترتیب0.472.6± ،2.7±0.52  و ±1.910.52 به دست آمد. یافته ها همبستگی معناداری را به صورت متقابل بین این سازه های مطالعه نشان  دادند. آنالیز رگرسیون نشان داد که مثبت اندیشی و تاب آوری به طور بارزی رضایت از زندگی را در سالمندان مورد مطالعه تبیین می کنند ((R²=0.45,P=0.003 . همچنین مثبت اندیشی ، تاب آوری و رضایت از زندگی در مردان به ترتیب با میانگین 2.8±0.23،  2.92±0.35 و  2.13± 0.37نسبت به زنان بیشتر بود P=0.0001.   نتیجه گیری: یافته های فوق نشان داد که بین مثبت اندیشی، میزان تاب آوری و رضایت از زندگی در سالمندان رابطه وجود دارد. بنا بر این ممکن است با اقدامات آموزشی در خصوص مثبت اندیشی و تاب آوری رضایت از زندگی و سطح کیفیت زندگی سالمندان را ارتقاء داد.

هدف از انجام تحقیق، تعیین تأثیر یادگیری موقعیتی تلفیقی بر انگیزش تحصیلی، پیشرفت تحصیلی و اضطراب امتحان دانشجویان بود. تحقیق از نوع شبه تجربی و جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان سال سوم رشته روان­شناسی عمومی دانشگاه پیام نور مرکز تهران که در نیم­سال دوم سال تحصیلی 90-1389 در درس آسیب­شناسی روانی یک ثبت نام کرده بودند، می گردید. تعداد 16 دانشجو در روش آموزش مستقیم و 18 دانشجو در برنامه ی یادگیری موقعیتی تلفیقی شرکت کردند. دانشجویانی که قبلاً این درس را اخذ کرده بودند و یا به همکاری با پژوهش­گر تمایل نداشتند از برنامه حذف گردیدند. از بین کلاس هایی که در آن ترم تحصیلی درس یادشده در آن ها ارائه می شد، دو کلاس به صورت تصادفی برای اجرای برنامه های آموزش مستقیم و یادگیری موقعیتی تلفیقی انتخاب شدند. به منظور تعیین میزان پیشرفت تحصیلی در گروه ها، بانک سؤالی تهیه شد و از هر بخش، محتوای بخش اختلالات اضطرابی درس آسیب­شناسی روانی1، تعدادی سؤال به صورت تصادفی انتخاب شدند و در هر دو گروه در مرحله های پیش آزمون و پس آزمون به صورت یکسان استفاده گردید. اضطراب امتحان از طریق پرسش نامه ی اضطراب اهواز (1375) و انگیزش تحصیلی دانشجویان با استفاده از فرم کوتاه شده ی پرسش نامه استاندارد انگیزش تحصیلی مک اینرنی و سینکلایر (1372) مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری من ویتنی انجام شد. نتایج نشان دادند که در مقایسه با روش آموزش مستقیم، یادگیری موقعیتی تلفیقی موجب افزایش پیشرفت تحصیلی، افزایش انگیزش تحصیلی و کاهش اضطراب امتحان گردیده است.