آسیه قوامی

موضوع «غزلیات شمس»، اﺛﺮﺟﺎودانه ﻣﻮﻻﻧ ﺎ ﺟﻼل اﻟﺪیﻦ ﻣﺤﻤﺪ بلخی ، بیان مضامین عارفانه و عشق آسمانی است. مولانا در خلال این غزلیات ناب، از نمادهای اسطوره ای نیز برای تبیین مضامین عرفانی و سایر مفاهیم شعری استفاده کرده است. در این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیت ها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در «غزلیات شمس» داشته اند، پرداخته ایم. عناصر، موجودات و شخصیت های مورد بررسی در این مقاله عبارت اند از رستم، زال، کیقباد، سهراب، اسفندیار، ضحاک، کیکاووس، مانی، کیخسرو و موجودات افسانه ای همچون کوه قاف، هما، عنقا و سیمرغ که مهم ترین منبع آن ها، «شاهنامه» فردوسی است. نتیجه پژوهش این است که مولانا با استخراج عناصر اسطوره و حماسه از آثار گران سنگ حماسی از جمله «شاهنامه» فردوسی ، از این عناصر در جهت تبیین هر چه بهتر مضامین و مفاهیم عرفانی در «غزلیات شمس» سود جسته است؛ تا جایی که پژوهش گران ادبیات عرفانی، آن را نمونه بارز و ارزشمند حماسه عرفانی دانسته اند.

من أهم خصائص جبران الأدبیه أنّه لم یقف کما وقف القدماء اللغویین عند التقعّر اللفظی والإغراب الفکری وتحنیط أسالیب الکتابه فی قوالب جامده لا تری إلی التطور والتحرّر سبیلا. وإنما کان أدیبا مجدّدا وصاحب مدرسه فی الأدب المعاصر؛ وتوحّد بین الفن والحیاه فی إطار من الرمزیه والخیال والعاطفه إلی موسیقی لفظیه حالمه وتنمیقات بلاغیه جمیله وأوساط لوّنت أدبه علی رغم الحشو والإستطراد فی کتاباته وأدبه، ملوّن بألوان من الإبداع والتجدید وهو ثائر فی فکره وفی عاطفته وأدبه الإنسانی الرفیع. فکتب کتباً متنوعه فی حیاته تبحث شتّی مجال الحیاه ک «العواصف» و«النبی» و«رمل وزبد» و«الأجنحه المتکسّره» وکتب کثیره أخری تحکی کل منها موضوعاً جمیلا. و جبران ابن بُشرِی وراقه من قریته وداعتها وطیب معدن أهلها وراقه أیضا أن یراها تائهه وراء الروابی والطلال لأنّه شاء للوطن أن یعیش فی ضمیرها، فکاتبنا قد طوّف فی أرجاء العالم منذ أن کان فی الثانی عشر من عمره وعاد إلی وطنه فی الثامن والأربعین محمولاً علی الألواح ولم تقف شهرته عند حدود لبنان والمشرق ولکنه اکتسب صیتاً عالمیا.

زندگی انسان چه تفاوتی با زندگی حیوانی دارد؟ آیا او به واقع اختیار و آزادی دارد؟ اگر دارد آیا اختیار، زندگی اش را آسان تر کرده است؟ غریزه تا چه اندازه بر عقل آدمی غالب است؟ شوپنهاور و معری دو اندیشمند ادیب و فیلسوف هستند که در واکاوی فلسفه شان می توان به پاسخ این سؤالات رسید. در مقاله پیش رو تلاش شده است برخی از اندیشه های مشترک میان ابوالعلاء معری و آرتور شوپنهاور بررسی شود. این دو نوعی واقع بینی افراطی نسبت به زندگی داشته اند که معمولاً از آن با عنوان بدبینی یاد می شود. هر دوی این فیلسوفان زندگی را آکنده از رنج و پوچی دانسته اند اما به هیچ وجه در مواجهه با زندگی منفعل نبوده اند بلکه کوشیده اند آثاری جاودانه از خود باقی بگذارند که همواره تسلی بخش روح تشنه آگاهیِ آدمیان طی قرون متمادی باشد. ما در این پژوهش عقیده کلی این دو اندیشمند در باب زندگی و برخی از اجزای آن را به شکل تطبیقی بررسی می کنیم.

ادبیات وقصه های عامیانه می تواند ترکیبی از عناصر مذهبی یا اسطوره ای داشته باشد که به مسائل روزمره زندگی توجه نشان می دهد.مقال حاضر در پی بررسی مقابله ای و تطبیقی داستان کهن «نارنج و ترنج» ایرانی در دو نسخه روایی لارستان و الموت قزوین با اسطوره «آزیریس مصری» با محوریت خدایان نباتی به صورت قهرمانان داستان، و نمادها در هر سه داستان است. برجسته ترین نتایجی که از این پژوهش قابل توجه است عبارت اند از چگونگی زایش، مرگ و رستاخیز قهرمانان داستان، تجلی خدایان نباتی در گیاهان و باور به جاودانگی روح و در نهایت اهمیت پوشش گیاهی به ویژه درخت سدر(کُنار) در اسطوره عامیانه لارستانی و اسطوره آزیریس مصری.