محمدرضا عزتی مهر

اندیشمندان به منظور کاهش مسائل ناشی از مدهای حمل ونقل، توسعه حمل ونقل عمومی را به عنوان راهکار مناسب مطرح کرده اند. سیستم تراموا به علت اشغال کم فضا، حداقل صدای تولیدی، و انعطاف پذیری بالا یکی از مناسب ترین گزینه ها در حمل ونقل درون شهری است. با توجه به توسعه آتی در شهر تبریز سیستم تراموا گزینه مناسبی برای توسعه حمل ونقل درون شهری است. هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی شاخص های طراحی و گردشگری شهری در احداث تراموای شهری است. با توجه به هدف پژوهش، روش پژوهش حاضر دارای ماهیت کمی می باشد و براساس مطالعات صورت گرفته، شاخص های طراحی مسیرها و ایستگاه های ترامواشهری استخراج و با استفاده از پرسشنامه و تکمیل آنها مبنی بر نظرات متخصصان در دانشگاه و سازمان ترافیک به بررسی و تحلیل تطبیقی اطلاعات حاصل با استفاده از آزمون های فریدمن و کندال در نرم افزار SPSS پرداخته شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که مولفه سهولت دسترسی با بیش ترین امتیاز دارای بیشترین اهمیت و مولفه عدالت و همه شمولی با کم ترین امتیاز دارای کمترین اهمیت در تدوین شاخص های طراحی مسیر و ایستگاه های تراموای شهری است. شاخص های اتصال و پیوستگی، سهولت دسترسی، عدالت و همه شمولی کارائی و پاسخدهی و حمل ونقل پایدار از شاخص های طراحی مسیرها و ایستگاه های تراموا محسوب می شود که در تمامی بافت های شهری دارای اهمیت است. با توجه به ویژگی های بافت تاریخی، شاخص های هویت وگردشگری پایدار نیز در کنار شاخص های مذکور در طراحی مسیرها و ایستگاه های تراموا حائز اهمیت است. به همین منظور راهکارهایی در راستای تحقق شاخص های ارائه شده پیشنهاد شدند.  

از اواخر دهه 50 میلادی ساخت مگامال ها در شهرها رواج یافته است. مگامال ها در شهرهای مختلف پاسخگوی نیازهای مادی و اجتماعی شهروندان می باشند. مگامال ها علاوه بر تامین نیازهای شهروندان حوزه پیرامونشان را نیز تحت تاثیر قرار می دهند و باعث ایجاد تغییرات در قیمت اراضی، الگوی فعالیت ها و کاربری ها می شوند. این اثرات می توانند در بخش های مختلف شهر با توجه به ویژگی های آن منطقه متفاوت باشند. به عنوان مثال ساخت مگامال ها در بخش های مختلف شهر می تواند باعث افزایش یا کاهش قیمت زمین شود. به همین منظور 3 مگامال در شهر تبریز که در بخش های مختلف شهر قرار گرفته اند مورد سنجش واقع شدند. سوال اصلی پژوهش عبارت است از «مگامال های شهر تبریز چگونه محدوده پیرامون خود را تحت تاثیر قرار می دهند؟». با توجه به سوال مطرح شده، روش پژوهش از نوع کمی بوده و دارای رویکرد قیاسی- فرضیه ای است. دراین پژوهش قیمت اراضی مسکونی به عنوان متغیر تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به متغیر پژوهش روش گردآوری داده ها از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد. در پژوهش حاضر ابتدا روند تغییرات قیمت اراضی مسکونی شهر تبریز با استفاده از تکنیک های تحلیل روندخطی، موران و کریجینگ مورد مطالعه قرار گرفتند. سپس به کمک تکنیک های کنترل-مداخله و تحلیل روند خطی، اثرات اقتصادی هریک از نمونه ها بر روی محدوده پیرامونشان با توجه به متغیر پژوهش مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج حاصل شده حاکی از آن است که مگامال ها به لحاظ اقتصاد زمین برمحدوده پیرامونشان تاثیر مثبت دارند؛ و شدت تاثیر آنها در مناطق با ارزش شهری نسبت به مناطق کم ارزش بیشتر است.

بیان مسئله: فضاهای ورودی یکی از مهم ترین بخش های ساختمان ها، مجموعه های کاربری های عمومی و شهرها است که علاوه بر کارکرد تردد، کنترل و نظارت، هویت آن مجموعه را نشان می دهد. در گذشته اغلب شهرها و بناهای عمومی از فضاهای ورودی شامل سردرهای با تشخص و هویت بصری و فرهنگی بر آمده از زمینه بومی بوده اند. در عصر حاضر نیز برخی از مجموعه های عمومی همچون دانشگاه ها، دارای سردر طراحی بوده و خیلی از بناها و مجموعه ها نیز بدون سردر یا ورودی فاقد کیفیت هستند. عدم توجه به ضرورت طراحی و احداث سردر ورودی و الزامات کیفی آن در توسعه مجموعه کاربری های عمومی مسئله این پژوهش است. هدف: از این رو مقاله حاضر با هدف تبیین جایگاه سردر ورودی در هویت بناهای عمومی و باید و نبایدهای طراحی آن ها و بررسی معیارهای مربوطه در مطلوبیت سردرهای دانشگاه تبریز است. روش: این مقاله با روش پژوهش توصیفی و تحلیلی و پیمایش میدانی و با شیوه های مطالعه کتابخانه ای و تحلیل های کمی و کیفی انجام شده است؛ همچنین در مطالعه موردی از روش پیمایش میدانی با توزیع 379 پرسشنامه طیف لیکرت بین متخصصان و دانشجویان و نرم افزارهای تحلیل آماری استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش بیانگر آن است که سردر ورودی عنصری اصلی و جدایی ناپذیر از بناها به ویژه مجموعه های عمومی است که هر چه مقیاس و عمومی بودن کاربری بزرگ تر باشد نیازمند سردری برجسته، درخور و متشخص است. در طراحی سردرها بهتر است از انگاره های زمینه مدار مرتبط با فرهنگ و کارکرد و محیط بومی مربوطه استفاده شود؛ به طور کلی از نظر خبرگان معیارهای ایمنی و امنیت، هویت بخشی، نشانه و نماد قوی و سهولت دسترسی از ضریب اهمیت بالایی در مطلوبیت سردرها برخوردار بوده که با اعمال آنها در نتایج پرسشنامه های مردم و خبرگان، سردر فناوری و اطلاعات در بالاترین رتبه و سردر اصلی در پایین ترین رتبه قرار گرفت که نشانگر برخورداری نسبتاً بالای سردر فناوری از معیارهای طراحی سردر است.