سجاد رحمانی فلاح

با آغاز دوره پهلوی دوم و شکل گیری اندیشه برنامه ریزی ملی، پنج برنامه عمرانی و توسعه اقتصادی-اجتماعی از سال ۱۳۲۷ تا ۱۳۵۶ش در سطح کشور طراحی و اجرا شد. هدف این برنامه ها ارتقای سطح زندگی مردم در حوزه هایی چون کشاورزی، بهداشت، آموزش، ارتباطات، و صنعتی شدن کشور بود. بااین حال، میزان اثرگذاری این برنامه ها در مناطق کمترتوسعه یافته مانند شهرستان بیجار کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. مسئله اصلی پژوهش آن است که سیاست ها و برنامه های توسعه ای دوره پهلوی دوم تا چه اندازه توانستند زمینه رشد اقتصادی و اجتماعی شهرستان بیجار را در فاصله سال های ۱۳۲۷ تا ۱۳۵۲ش فراهم کنند و آیا اراده ای واقعی برای توسعه همه جانبه این منطقه وجود داشت یا خیر؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد اسنادی، مبتنی بر منابع آرشیوی و گزارش های رسمی سازمان برنامه و آمارنامه های استان کردستان انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اگرچه در چارچوب برنامه های عمرانی کشور، در حوزه کشاورزی، آموزش، راه سازی و خدمات اداری در شهرستان بیجار اقداماتی صورت گرفت، اما به دلیل ضعف ساختارهای اجرایی، کمبود سرمایه گذاری و ناهماهنگی میان دستگاه های دولتی، این برنامه ها به نتایج مطلوب نرسید. در نتیجه، شهرستان بیجار تا پایان برنامه چهارم عمرانی همچنان با چالش های مزمن اقتصادی و اجتماعی مواجه بود و توسعه متوازن آن تحقق نیافت.

برنامه های پنج گانه عمرانی و توسعه دوره پهلوی دوم سال 1327 به تصویب رسید. هدف اصلی برنامه های عمرانی این دوره، تغییر بنیان های اقتصادی و اجتماعی جامعه سنتی ایران به یک کشور توسعه یافته بود که مهم ترین مؤلفه های آن بالا بردن سطح استانداردهای زندگی و تبدیل به جامعه صنعتی و شهری بود. مقاله حاضر می کوشد اوضاع کشاورزی و کشاورزان استان کردستان را طی سال های 1327 تا 1351 (پایان برنامه عمرانی چهارم) با تکیه بر پژوهش تاریخی و رویکرد اقتصادی و اجتماعی، براساس جمع آوری اسناد از مراکز معتبر سندی کشور مانند: اسناد موجود در کتابخانه ملّی، مرکز اسناد همدان، مدارک موجود در سازمان برنامه و بودجه، مرکز پژوهش های مجلس و منابع کتابخانه ای مورد بررسی و موشکافی قرار دهد. با حذف نظام بهره برداری ارباب –رعیتی، نظام مدیریت سنتی روستایی بدون جایگزین مناسب برچیده شد. همچنین برنامه های توسعه اجتماعی- اقتصادی پهلوی دوم در استان کردستان بیشتر مربوط به طرح های خدماتی بود.(متاثر از رویکرد سیاسی- امنیتی) بنابراین در نهایت منجر به شکل گیری نارضایتی عمومی و آسیب پذیری سیاسی گردید. روش پژوهش در این مقاله به شیوه اسنادی و تحلیل محتوای اسناد است.

یکی از روش های موثر در تدریس، روش تدریس به شیوه معکوس یا روش یادگیری معکوس(وارونه) است که این شیوه با در نظر داشتن محتوای آموزشی و امکانات آموزشگاه، درصدد متنوع سازی کلاس درس و مشارکت بیشتر دانش آموزان و فراگیران در فرآیند تدریس است. بر این اساس، سوال اصلی این پژوهش آن است که ابزارهای مهم برای شیوه یادگیری معکوس در آموزش درس تاریخ چیست؟ نویسندگان به روش توصیفی-تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و با استفاده از تجربیات خدمت در کلاس های درس آموزش وپرورش، درصدد پاسخگویی به سوال و ابهام فوق می باشند. این پژوهش ضمن مفهوم سازی از روش تدریس معکوس، به بیان مشخصات بارز این روش می پردازد و می توان در تدریس معکوس درس تاریخ( دوره دوم متوسطه) از آن ها استفاده کرد. خروجی این نوشتار نشان دهنده آن است که در آموزش تاریخ، می توان از روش یادگیری معکوس به خوبی استفاده نمود و از آن در بیان حوادث، رویدادهای سیاسی - اجتماعی سلسله های تاریخی استفاده کرد. حجم انبوه تولیدات مستند، نقشه های تاریخی و همچنین استفاده از روش های تدریس چون گروه بندی کلاسی و بارش مغزی نیز در فرآیند تدریس به شیوه یادگیری معکوس در درس های تاریخ و علوم اجتماعی کاربرد مؤثری دارند و می بایست، مدرسان این کتاب های درسی به تلفیقی از روش های تدریس مسلط باشند.