بازخوانی مقررات قانونی و رویه قضایی حاکم بر تیراندازی های پلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش انتظامی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۰)
101-225
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: مقررات قانونی حاکم بر تیراندازی های پلیسی حین اجرای مأموریت های برقراری نظم از دو نابسامانی عمده رنج می برد. نخست، زمانی که مأموران پلیس در جریان مأموریت های مسلحانه تیراندازی مرگبار انجام می دهند، به مثابه اشخاصی مجازات می شوند که با انگیزه های شخصی سلاح و ابزار قتاله تهیه و فرد دیگر را به قتل رسانده اند. دوم، رفتار مبتنی بر قصد قتل با رفتار نوعاً قتاله فاقد قصد قتل، یکسان انگاشته شده و مجازات قصاص نفس نسبت به هر دو مورد اِعمال می شود.روش: پژوهش حاضر کاربردی و از نوع مروری (تحلیل مقررات قانونی و رویه قضایی مرتبط با موضوع) است.یافته ها: ماهیت مأموریت های پلیسی با دو نوع خطر جانی ارتباط دارد: از یک طرف هر لحظه احتمال «خطر جانی برای مأموران پلیس» متصور است و از طرف دیگر، برخی مأموریت های پلیسی با هدف آزادی «گروگان یا فرد در معرض خطر جانی» انجام می شود. در هر دو مورد، لازم است مأموران پلیس به ابزارهای متناسب تجهیز شوند و خطرات متعارف ناشی از تجهیز این مأموران به سلاح گرم در ضمانت اجراهای قانونی لحاظ شود. در حوزه پذیرش خطرات ناشی از تجهیز مأموران به سلاح گرم، اقدامی معتنابهی انجام نشده و وقوع تیراندازی مرگبار در جریان مأموریت پلیسی، مبنای قانونی برای تخفیف یا کاهش مجازات برای مأموران ندارد. در روند رسیدگی قضایی به اتهامات مرتبط با تیراندازی های مرگبار پلیس، شرایط متحول و پویای زمانی و مکانی حاکم بر مأموریت ها و محدودیت های حاکم بر محاسبات و تصمیم گیری های مأموران در سایه استدلال ها و انتظارات ذهنی نامتعارف قرار می گیرد و در آراء قضایی جلوه نمی نمایاند.نتیجه گیری: رفتار قانونی یا قضایی مغایر اقتضائات عرفی مأموریت های پلیسی و فارغ از واقعیت های حاکم بر تیراندازی های پلیس، به دو صورت می تواند آثار زیان بار در پی داشته باشد. نخست این که مأموران پلیس از گذر بازداشت موقت یا محکومیت به قصاص نفس در نتیجه تیراندازی مرگبار به طور مستقیم متضرر می شوند. دوم این که در نتیجه کاهش انگیزه و سرخوردگی ناشی از بازداشت یا محکومیت، بازدارندگی مأموریت های پلیسی کاهش می یابد و نظم اجتماعی به صورت غیرمستقیم مختل می شود.