یحیی مدرسی تهرانی

بحث ادب زبانی در حوزه جامعه شناسی زبان، همواره مورد توجه زبان شناسان و جامعه شناسان بوده است و به ویژه فرهنگ ویژه بودن این بحث و تأثیر رعایت ادب زبانی بر روابط اجتماعی، بر اهمیت این حوزه می افزاید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و طی یک پژوهش میدانی، به شناسایی و تحلیل الگوهای پربسامد درخواستبه زبان ترکی،به عنوان یکی از نشانگرهای ادب زبانی، توسط دوزبانه های ترکی- فارسی ساکن شهر اردبیل در بافت غیررسمی می پردازد. گردآوری داده به دو شیوه مشاهده مشارکتی و استفاده از پرسش نامه ای محقق ساخته مبتنی بر مقیاس لیکرت صورت گرفته است. جامعه آماری شامل 250 زن و مرد دوزبانه ترکی-فارسی ساکن شهر اردبیل، در سه گروه سنی30-18، 40-31 و 41+ می باشند و به این ترتیب، سن و جنسیت متغیرهای مستقل پژوهشند. تحلیل آماری با استفاده از نرم افزارSPSSنسخه 21 انجام شده است. نتایج نشان می دهند که، صرف نظر از سن مخاطب و نوع درخواست، راهبردهایدرخواست غیرمستقیم متعارفودرخواست غیرمستقیم غیرمتعارف به ترتیب بالاترین و پایین ترین بسامد کاربردی را در میان زنان و مردان و نیز سه گروه سنی دارا می باشند.همچنین با استفاده از دو آزمون کروسکال والیس و یومن ویتنی دیده شد که تفاوت میان گروه زنان و مردان در انتخاب الگوها معنادار نبوده ولی در گروه های سنی این تفاوت معنادار است.

مشاهدات بالینی و تجربی گسترده نشان داده اند که آسیب به نیمکره راست و مناطق خارج از نواحیِ سنتیِ زبان در مغز، به همراه برخی از بیماری های زوال مغز و آلزایمر، می توانند بر توانایی های ارتباطی افراد اثر بگذارند. در گذشته برخی از پژوهشگران متوجه چنین مشکلاتی در بیماران شده بودند، اما به دلیلِ نداشتن ابزار مناسب قادر به ارزیابی و توصیفِ دقیقِ این اختلالات نبودند. در سال 2004، ژوانت و همکاران ابزاری جامع، یعنی پروتکل ارزیابی مهارت های ارتباطی مونترآل (پروتکل ام.ای.سی.)، را برای زبان فرانسه و به منظورِ ارزیابی این نوع مهارت ها طراحی کردند. پژوهش حاضر به معرفی و معیارسازیِ خرده آزمون های کاربردشناسی (خرده آزمون های تفسیرِ استعاره و تفسیرِ کنشِ گفتاری) نسخه فارسی این پروتکل پرداخته است. تعداد 150 شرکت کننده در دو گروه سنیِ 25-44 سال و 45 – 64 سال، و دو گروه تحصیلی کمتر از 12 سال و بالاتر از 12 سال سابقه تحصیلات رسمی در این پژوهش شرکت کردند. این گروه بندی ها برپایه مطالعات مرتبط در دیگر زبان ها انجام شد. نمره هشدار برای دو خرده آزمونِ یادشده براساسِ صدک دهم هماهنگ با نسخه اولیه فرانسه آن تعیین شد. نتایج نشان داد که، همسو با پژوهش های انجام شده در زبان های غربی، مانند انگلیسی و فرانسه، در زبان فارسی نیز متغیر تحصیلات، درمقایسه با متغیر سن، اثر بیشتری بر عملکرد آزمودنی ها داشته است.

هدف این پژوهش بررسی دگرگونی های واجی خوشه های همخوانی آغازی در روند تحول صورت های بازسازی شده ایرانی باستان، و در مواردی صورت های فارسی باستان یا اوستایی، است. در این پژوهش دگرگونی های واجی منجر به تعدیل این خوشه ها در روند اشتقاقِ 398 مشتق فارسی نو که صورت باستانیِ آن ها واجد خوشه همخوانی آغازی است، در دو بخش خوشه های دوهمخوانی و خوشه های سه همخوانی، بررسی شده است. مهم ترین نتایج پژوهش بدین شرحند: الف. تقسیم بندی دقیق دگرگونی های واجی با بذل توجه به دگرگونی های صوتی همخوان ها و ارائه فهرستی از 6 دسته اصلی دگرگونی های واجی خوشه های دوهمخوانی (با 15 تنوع) و 3 دسته اصلی دگرگونی های واجی خوشه های سه همخوانی (با 6 تنوع)؛ ب. در 35 خوشه دوهمخوانی آغازی، فعال ترین دگرگونی های واجی به ترتیب درج واکه میان هشت، حذف همخوان دوم و تحول همخوان اول، و حذف همخوان اول بوده اند. ج. در 4 خوشه سه همخوانی آغازی، فعال ترین دگرگونی های واجی به ترتیب حذف همخوان اول و سوم، و حذف همخوان اول و درج واکه میان هشت بوده اند.

مقدمه: بررسی های مختلف نشان داده است عوامل زبان شناختی متعددی بر وقوع رخداد لکنت اثر می گذارند. هدف از این پژوهش، بررسی اثر متغیر واج شناختی تراکم همجواری (تعداد واژه های با شباهت آوایی با واژه هدف) بر میزان وقوع لکنت در کودکان دارای لکنت می باشد. روش: پژوهش حاضر بر روی 18 کودک ۴ تا ۸ ساله دارای لکنت انجام شده است که با شیوه نمونه گیری در دسترس در شهر تهران انتخاب شدند. تراکم همجواری با استفاده از ۲9 مورد آزمون نامیدن تصاویر و ۸ مورد آزمون تکرار جمله مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمون ها واژه هایی از ساختارهای هجایی CVC و CVCC با میانگین بسامد نزدیک به هم به تعداد یکسان از دو گروه متراکم و خلوت انتخاب شدند.یافته ها: نتایج بررسی 576 محرک به دست آمده نشان داد در مجموع ۴۵.۸۳ درصد از واژه های با لکنت ادا شده در دسته خلوت و ۵۴.۱۶ درصد در دسته متراکم قرار دارند. بدین ترتیب کاهش تعداد واژه های همجوار موجب کاهش بسامد رخداد لکنت می شود، اما تفاوت معنادار نمی باشد (۰.۰۵P<).نتیجه گیری: با بررسی یافته های پژوهش به نظر می رسد افزایش متغیر تراکم همجواری باعث رقابت بیشتر واژه های مشابه آوایی شده، دسترسی واژگانی را کندتر و دشوارتر می سازد. در نتیجه بسامد لکنت در آنها افزایش می یابد.

هدف اصلی این پژوهش، بازنمایی مفهوم زن در تبلیغات و تأثیر متغیر جنسیت در دریافت کلیشه ها و استعاره های مرتبط با مفهوم «زن» است. این پژوهش در چارچوب زبان شناسی اجتماعی و معنا- نشانه شناسی انجام شده و بر تحلیل کمی و کیفی داده ها مبتنی است. در روش پیمایشی، 275 پرسشنامه توسط زنان و مردان پاسخ داده شد و بررسی آزمون های آماری (تی تک متغیر مستقل و تی دو متغیر مستقل) نشان داد که در دریافت کلیشه های اجتماعیِ مرتبط با مفهومِ زن، در نگاه زنان و مردان تفاوتی دیده نمی شود. همچنین طرح واره های مرکز- حاشیه و جلو- عقب بیشتر از دیگر طرح واره ها توسط زنان و مردان دریافت شده است. در تحلیل کیفی داده ها، 500 تبلیغ تلویزیون، آگهی نما (بیلبورد) و مجله از دیدگاه معنا- نشانه شناسی تحلیل شد. در این مقاله، تنها به ذکر نمونه هایی از این تبلیغات بسنده کرده ایم. نتایج تحلیل کیفی، بیانگر بازنمایی مفاهیم کلیشه ای زنان بوده و میزان بازنمایی ضدکلیشه ها در تبلیغات، در مقایسه با کلیشه ها بسیار پایین تر است. تصویری که از زنان در تبلیغات نشان داده می شود، اغلب در نقش های مادر، همسر، آشپز، خانه دار، معلم، مصرف کننده، فروشنده است و ازخودگذشته، پرتلاش (اغلب در محیطِ خانه)، وابسته به مرد، بدون استقلال مالی، پشتیبان و حمایتگر فرزندان و منفعل در انجام برخی امور است؛ در این میان، نقش مادری بیش از دیگر نقش ها به چشم می خورد. همچنین طرح واره های مرکز– حاشیه و جلو- عقب بیشتر از دیگر طرح واره ها در تصاویر، متجلی هستند و مفهوم زن، اغلب با این طرح واره ها همراه است.