فضل الله نوذری

هدف: تدوین راهبردهای دفاعی کشور در مواجهه با رقابت های ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا (1408- 1403)   روش پژوهش: در این پژوهش از روش گرندد تئوری (نرم افزار MAXQDA20) به منظور بررسی مبانی و ارکان جهت ساز، از تکنیک دلفی برای احصاء اهداف، منافع و علائق ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا، از روش تحلیل عاملی اکتشافی (نرم افزار SPSS) برای به دست آوردن بسترهای رقابت ژئوپلیتیکی دو کشور مذکور استفاده شده و در انتها راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران متأثر از رقابت های ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک (SWOT) و مدل برنامه ریزی استراتژیک (QSPM) تدوین شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج به دست آمده حاکی است که جهت گیری راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران متأثر از رقابت های ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا در ناحیه رقابتی قرار دارد، لیکن محیط اجازه به کارگیری مناسب از فرصت ها و قوت های ج.ا.ایران برای بهره گیری از رقابت ژئوپلیتیک فی مابین هند و چین را کمتر به کشور می دهد. در این تحقیق شش راهبرد اصلی شامل ایجاد و توسعه روابط راهبردی همه جانبه با هند و چین، گسترش فضای رقابت اقتصادی، فناوری و سرمایه گذاری هند و چین در ایران، تقویت توان دفاعی مستقل، توسعه دیپلماسی دفاعی همه جانبه، تقویت وحدت و ائتلاف منطقه ای، ایجاد امنیت پایدار در منطقه جنوب غرب آسیا به دست آمد. 

هدف: هند و چین به عنوان دو قدرت با وزن ژئوپلیتیکی بالا شناخته می شوند که کنش ژئوپلیتیکی آن ها در سایر حوزه های جغرافیایی نیز به چشم می خورد. در این میان یکی از حوزه های جغرافیایی مهم که صحنه رقابت ژئوپلیتیکی این دو کشوراست، منطقه آسیای جنوب غربی است. هدف از این پژوهش تبیین بسترهای بسترهای رقابت ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا و ارائه یک مدل پیشنهادی در این زمینه است.روش: این پژوهش با روش کیفی و رویکرد توصیفی – تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و پرسش نامه به دنبال بررسی الگوی نظری حاکم بر رقابت ژئوپلیتیکی دو کشوردر جنوب غرب آسیا است. در راستای این پژوهش دوازده نظریه و رویکردی که توسط اندیشمندان شناخته شده در حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک ارائه شده است مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه با مطالعه آن نظریه ها بیش از 50 شاخص تاثیرگذار بر رقابت ژئوپلیتیکی احصاء گردیده است. سپس با بهره گیری از تکنیک دلفی و با استفاده از پرسش نامه غربالگری شاخص های تاثیرگذار بر رقابت ژئوپلیتیکی دو کشور انجام گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که 15 شاخص تاثیر گذار در رقابت ژئوپلیتیکی دو کشور در آسیای جنوب غرب عبارتند از: تنگه های استراتژیک موجود در منطقه، موقعیت های استراتژیک، موقعیت های ارتباطی، خطوط انتقال منابع معدنی، راه های مواصلاتی دریایی، تلاش برای سیادت منطقه ای، کسب موقعیت سیاسی، عمق استراتژیک، کدهای ژئوپلیتیک، ژئوپلیتیک انرژی، دسترسی به راه های تجاری، تامین و حفظ منافع اقتصادی پایدار، رقابت بر سر منابع معدنی، رقابت بر سر قدرت نظامی و معاهدات دفاعی - امنیتی با قدرت های بزرگ و منطقه ای. همچنین شاخص های احصاء شده در چهار بعد جغرافیای دسترسی، سیاسی، اقتصادی و نظامی قرار گرفتند.نتیجه گیری: شناخت دقیق بسترهای رقابت ژئوپلیتیکی هند و چین در جنوب غرب آسیا، امکان سیاست گذاری صحیح جمهوری اسلامی ایران در قبال دو قدرت یاد شده را در منطقه را مشخص می کند.

این تحقیق با هدف تعیین قلمروسازی ژئوپلیتیکی و ابعاد آن برای جمهوری اسلامی ایران در فضاهای جغرافیایی متجانس ودر گذار ژئوپلیتیکی در منطقه جنوب غرب آسیا انجام شده است. روش تحقیق توصیفی– تحلیلی با رویکرد کمی- کیفی (آمیخته) است. جامعه آماری شامل صاحب نظران، خبرگان و کارشناسان متخصص در حوزه راهبردی و ژئوپولیتیک به ویژه در منطقه غرب آسیا در سطح نیروهای مسلح و دستگاه های کشوری و مراکز دانشگاهی به تعداد 60 نفر می باشد . ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه 47 سوالی است. برای تجزیه و تحلیل داده های کمّی از آمارهای توصیفی و استنباطی از جداول توزیع فراوانی، آزمون تی استیودنت یک نمونه ای و آزمون میانگین ها بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان داد قلمروهای ژئوپلیتیکی نرم حوزه نفوذ جمهوری اسلامی ایران در فضاهای جغرافیایی متجانس پیرامونی و در گذار ژئوپلیتیکی شامل کشورهای لبنان، عراق، فلسطین، یمن، بحرین و سوریه می باشد، و ابعاد آن شامل قلمروسازی مذهبی، سیاسی، امنیتی، فکری، اجتماعی و فرهنگی می باشد.

جمهوری آذربایجان با دارا بودن ویژگی های خاص ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی دارای نقش و جایگاه خاصی در صحنه سیاسی جمهوری اسلامی ایران می باشد. در سال های اخیر حضور رژیم صهیونیستی در منطقه قفقاز جنوبی به عنوان منطقه پیرامونی جمهوری اسلامی ایران و همکاری راهبردی با کشورهای منطقه و بالاخص با جمهوری آذربایجان و همچنین ادامه و ارتقاء این همکاری ها و با اتخاذ برنامه های راهبردی، چالش های جدی برای منافع ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد نموده است. در صورت عدم مراقبت و پیش بینی ننمودن ملاحظات دفاعی امنیتی برای مقابله با تداوم حضور، و ادامه بیشتر عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشور جمهوری آذربایجان، این امر می تواند مشکلات جدی را در حوزه های مختلف سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای  امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ایجاد نماید. بنابراین در تحقیق حاضر با هدف«تبیین ملاحظات دفاعی-امنیتی جمهوری اسلامی ایران در تقابل با اقدامات ناشی از عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با جمهوری آذربایجان » تلاش گردیده، این مسئله در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی و نظامی– امنیتی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد. این تحقیق به لحاظ ماهیت از نوع توسعه ای کاربردی است و پس از گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از روش تحلیل آمیخته (کمی و کیفی) اقدام و در نهایت با احصاء نه مؤلفه پیش برنده و دوازده مؤلفه چالش زا در قالب ملاحظات دفاعی-امنیتی پیش روی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشور جمهوری آذربایجان نتیجه گیری شده است.

موضوع این تحقیق، بررسی نقش عشایر استان ایلام در دفاع مقدس وحفظ امنیت مرزهای استان است. هدف کلی در قالب این سؤال اصلی مطرح شده است: «آیا عشایر استان در دفاع مقدس و امنیت مرزی نقش داشته اند؟». متغیر مستقل: عشایر استان ایلام و شناخت عوامل مؤثر در توانمندی های عشایر در ارتباط با امنیت مرزها و متغیر وابسته «امنیت و دفاع مرزی عشایر استان ایلام» است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی است وبا روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی انجام نشده است. در این تحقیق جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته و از ابزار مطالعه اسناد و مدارک، فیش برداری، بررسی نقشه ها و تصاویر و نیز مصاحبه، پرسش نامه و مشاهده استفاده شده است. در اسناد کتابخانه ای، از اسناد سازمان ها و نهادهای امنیتی، جزوات و کتاب های منتشره، مستندات لازم جمع آوری شده و مصاحبه به عنوان یکی از ابزارهای معتبر با دعوت از فرماندهان، بزرگان طوایف و افراد مؤثر در سازماندهی و حضور عشایر به صورت تیمی در قالب سؤالات مشخص، انجام شده و بعد از آن جهت روایی و تأیید تحلیلی تحقیق، پرسش نامه ای تهیه و بین جامعه آماری توزیع شده و نتایج جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که تأییدکننده «حضور عشایر در روزهای اولیه تهاجم دشمن، تشکیل پایگاه ها با انجام پشتیبانی مردمی و کُند حرکت دشمن، و در ادامه، حضور فعال در قالب تشکیلات سازمان رزم، گردان ها، تیپ و لشکر سازمانی» است. در نهایت نتیجه می گیریم که نقش عشایر استان ایلام به موقع، مهم، مثبت و اثرگذار در امنیت مرزی استان و دفاع مقدس بوده است.

موضوع این تحقیق، بررسی نقش عشایر استان ایلام در دفاع مقدس وحفظ امنیت مرزهای استان است. هدف کلی در قالب این سؤال اصلی مطرح شده است: «آیا عشایر استان در دفاع مقدس و امنیت مرزی نقش داشته اند؟». متغیر مستقل: عشایر استان ایلام و شناخت عوامل مؤثر در توانمندی های عشایر در ارتباط با امنیت مرزها و متغیر وابسته «امنیت و دفاع مرزی عشایر استان ایلام» است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی است وبا روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی انجام نشده است. در این تحقیق جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته و از ابزار مطالعه اسناد و مدارک، فیش برداری، بررسی نقشه ها و تصاویر و نیز مصاحبه، پرسش نامه و مشاهده استفاده شده است. در اسناد کتابخانه ای، از اسناد سازمان ها و نهادهای امنیتی، جزوات و کتاب های منتشره، مستندات لازم جمع آوری شده و مصاحبه به عنوان یکی از ابزارهای معتبر با دعوت از فرماندهان، بزرگان طوایف و افراد مؤثر در سازماندهی و حضور عشایر به صورت تیمی در قالب سؤالات مشخص، انجام شده و بعد از آن جهت روایی و تأیید تحلیلی تحقیق، پرسش نامه ای تهیه و بین جامعه آماری توزیع شده و نتایج جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که تأییدکننده «حضور عشایر در روزهای اولیه تهاجم دشمن، تشکیل پایگاه ها با انجام پشتیبانی مردمی و کُند حرکت دشمن، و در ادامه، حضور فعال در قالب تشکیلات سازمان رزم، گردان ها، تیپ و لشکر سازمانی» است. در نهایت نتیجه می گیریم که نقش عشایر استان ایلام به موقع، مهم، مثبت و اثرگذار در امنیت مرزی استان و دفاع مقدس بوده است.