لیلا شهرزادی

دسترسی و استفاده از اطلاعات سلامت نقش مهمی در ارتقای سطح سلامت جامعه دارد ]4-1[. به عبارت دیگر، اطلاعات سلامت می تواند در پیشگیری از بیماری ها، بهبود خدمات سلامت[5-2]. کاهش هزینه های درمان بیماران ]7-6 [، افزایش اعتماد به نفس بیماران در روند درمان و افزایش کیفیت مراقبت های پزشکی کمک شایانی نماید ]5[. با توجه به تأکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر دسترسی همگان به اطلاعات سلامت ]8[، لازم است، زیرساخت های لازم در این زمینه چه از بعد امکانات و تجهیزات و چه از بعد نیروی انسانی فراهم گردد. کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی به عنوان متخصصان اطلاعات سلامت، علاوه بر کمک به متخصصان حوزه سلامت ]9[، در ارتباط با خانواده ها نیز وظایف ویژه ای بر عهده دارند. امروزه در جامعه با وجود حجم عظیم اطلاعات در رسانه های مختلف، دسترسی خانواده ها به مواد خواندنی آسان فهم در حوزه سلامت و کمک به آن ها در درک این اطلاعات، از طرف هیچ انجمن یا سازمانی حمایت نمی شود. به نظر می رسد، راه اندازی کتابخانه تخصصی سلامت خانواده و یا مجموعه های تخصصی در کتابخانه های عمومی با اهداف و وظایف خاص می تواند این امر خطیر را محقق نماید. هدف اصلی از راه اندازی این کتابخانه ها یا مجموعه ها، فراهم نمودن امکان دسترسی خانواده ها به اطلاعات سلامت معتبر و موثق، متناسب با سطح سواد، فرهنگ وجنسیت آن ها و نیز توانمند ساختن آنان در درک و بکارگیری این اطلاعات در رفع نیازهای سلامت خود است. در این مقاله به کارکردهای این کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی و نیز نقش کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این کتابخانه ها پرداخته می شود. کارکردهای کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده کتابخانه ها یا مجموعه های تخصصی سلامت خانواده دارای کارکردهای ذیل هستند: کمک به کاهش هزینه های درمانی بیماران با تجویز اطلاعات سلامت مناسب برای انجام خودمراقبتی و مدیریت فرایند درمان توسط بیمار؛ دسترسی مطمئن خانواده ها به انواع اطلاعات سلامت معتبر متناسب با نیاز واقعی، در اشکال و محمل های مختلف؛ استفاده خانواده ها از دانش و تجارب کتابداران پزشکی به عنوان مشاوران اطلاعات سلامت در انتخاب منابع اطلاعاتی مفید در حوزه سلامت؛ کمک به افزایش دانش سلامت خانواده ها و به تبع آن پیشگیری از بسیاری از بیماری ها؛ تغییر سبک زندگی کنونی خانواده ها به سبک زندگی اسلامی – ایرانی با استفاده از اطلاعات سلامت مبتنی بر آموزه های دینی؛ افزایش سواد سلامت خانواده ها و توانمندساختن آن ها در دریافت، ارزیابی و کاربرد اطلاعات سلامت؛ کمک به افزایش میزان مطالعه در سطح جامعه با معرفی سازمان ها، نهادها و مراکزمعتبر و فعال در حوزه سلامت به افراد مختلف به ویژه بیماران. وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در این نوع کتابخانه وظایف کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی عبارتند از: شناسایی، تهیه و ارائه منابع اطلاعاتی سلامت، متناسب با نیاز های مختلف خانواده ها؛ معرفی رسانه های سلامت محور مجازی مانند وب سایت ها، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی برای پاسخگویی به نیازهای جدید خانواده ها؛ برگزاری کارگاه های آموزش سواد سلامت و سواد رسانه ای برای خانواده ها؛ استفاده از رسانه های گروهی مانند رادیو، تلویزیون و روزنامه ها برای تبلیغ خدمات کتابخانه های سلامت محور؛ تهیه بروشورها، جزوه ها و منابع اطلاعاتی آسان فهم به منظور ترویج پیام های بهداشتی برای کاربران کتابخانه ها؛ مشاوره اطلاعاتی به سایر کتابخانه ها (عمومی، آموزشگاهی و...) در تهیه منابع مفید در حوزه سلامت؛ ارائه خدمات اطلاعات سلامت متناسب با گروه های خاص ( معلولان، کودکان و نوجوانان، کهنسالان، زنان باردار و...)؛ مشاوره اطلاعاتی به خانواده ها و نیز، معرفی منابع در زمینه تأمین سلامت روحی، روانی و جسمی دانش آموزان در فرایند تحصیل. با توجه به نقش کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات اطلاعاتی به گروههای مختلف جامعه، لزوم توجه به ارائه خدمات اطلاعات سلامت به خانواده ها نیز امری ضروری به نظر می رسد. با توجه به توانمندی و قابلیت های ویژه کتابداران و اطلاع رسانان پزشکی در ارائه خدمات اطلاعات سلامت به افراد جامعه در فضای آلوده اطلاعات، به ویژه در حوزه بهداشت و سلامت، لزوم بهره گیری از خدمات این کتابداران در کتابخانه های تخصصی این حوزه احساس می شود. بنابراین، راه اندازی کتابخانه های تخصصی سلامت خانواده به صورت مستقل و یا به عنوان خدمتی تخصصی در کتابخانه های عمومی، با هدف تامین نیازهای اطلاعاتی خانواده ها در حوزه سلامت امری ضروری و ...

مقدمه: هدف پژوهش، تعیین تأثیر به کارگیری فنون بازاریابی اجتماعی بر آگاهی و نگرش دانشجویان و اعضای هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به خدمات کتابداری پزشکی بوده است. روش کار: روش پژوهش نیمه تجربی نوع کاربردی بود. ابزارگردآوری اطلاعات دو پرسشنامه محقق ساخته آگاهی و نگرش بر اساس چهار بعد بازاریابی اجتماعی بود. جامعه آماری اعضای هئیت علمی و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1394 بودند که 36 نفر به روش تصادفی در گروه های آزمون و شاهد قرار گرفتند. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان کتابداری واطلاع رسانی پزشکی تأیید و پایایی با استفاده ازآلفای کرونباخ به ترتیب 82/0 و 92/0 به دست آمد. تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: میانگین آگاهی و نگرش کلی جامعه نسبت به خدمات کتابداری پزشکی بعد از استفاده از فنون بازاریابی اجتماعی به طور معنی داری افزایش یافته است ( 005/0>P). در میان ابعاد بازاریابی اجتماعی، بیشترین تغییرات آگاهی و نگرش در بعد پیشنهاد (3/7 و 1/6) بود. میزان تغییرات آگاهی در ابعاد قابلیت دسترسی (3/3)، هزینه مشارکت (3/1) و ارتباطات اجتماعی (8/0) نیز به طور معنی دار افزایش یافته است( 005/0>P) و کمترین میزان تغییر نگرش در ابعاد قابلیت دسترسی (4/0-) و ارتباطات اجتماعی (1/0-) بوده است. نتیجه گیری: عدم آگاهی جامعه سلامت نسبت به خدمات کتابداری پزشکی، منجر به کمرنگ شدن نقش کتابداران پزشکی شده است. با توجه به اجتماعی بودن حرفه کتابداری پزشکی، بازاریابی اجتماعی راهکاری مناسب برای تغییر در نحوه آگاه سازی کاربران با خدمات کتابداری پزشکی و ایجاد نگرشی مثبت در میان جامعه سلامت کشوراست.

مقدمه : امروزه در محیط اینترنت هر فرد می تواند با هر سطح دانشی به عنوان تولید و توزیع کننده اطلاعات عمل کند و تفاوت این رسانه با بسیاری از رسانه های سنتی انتقال اطلاعات، عدم امکان کنترل بر محتوی اطلاعات منتشر شده در شبکه اینترنت می باشد وهمین امر باعث شده کیفیت اطلاعات از جمله در حوزه سلامت مورد تردید قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر تعیین کیفیت وب سایت های فارسی حوزه افسردگی بود. روش کار : پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل 14 وب سایت فارسی حوزه افسردگی بود که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ایجاد شده بودند. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی استاندارد وب مد کوال بود. وب سایت های مورد مطالعه بر اساس شاخص های محتوای اطلاعات، اعتبار منابع، طراحی، دسترس پذیری و قابلیت استفاده، پیوندها، پشتیبانی از کاربر و محرمانگی اطلاعات ارزیابی شد که حداکثر امتیاز برای هر وب سایت 83، حداقل آن صفر و امتیاز متوسط 5/41 بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای درنرم افزار SPSS استفاده شد و یافته ها به صورت میانگین امتیاز و نمره مطلوب ارائه شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وب سایت های فارسی درحوزه افسردگی در شاخص های اطلاعات (میانگین امتیاز 6/6)، اعتبار منابع (میانگین امتیاز2/4)، دسترس پذیری (میانگین امتیاز1/2)، پیوندها (میانگین امتیاز 5/1)، پشتیبانی کاربر (میانگین امتیاز 9/3) و محرمانگی اطلاعات (میانگین امتیاز 5/2) از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و امتیاز آن ها کمتر از میانگین امتیاز متوسط بود و تنها در شاخص طراحی (میانگین امتیاز 9) از امتیاز مناسب و بالاتر از میانگین برخوردار بودند. از بین وب سایت های مورد بررسی، وب سایت انجمن روانشناسی ایران بهترین، و وب سایت افسردگی از نظر امتیاز کلی ضعیف ترین وب سایت بود. نتیجه گیری: اطلاعات وب سایت های فارسی در حوزه افسردگی برای استفاده کاربران از کیفیت لازم برخوردار نیستند. بنابراین توصیه می شود کاربران در زمینه افسردگی از فهرست رتبه بندی شده وب سایت های این حوزه بهره بگیرند یا با راهنمایی متخصصان، اطلاعات مورد نظر خود در اینترنت را بازیابی نمایند .

مقدمه: از جمله حوزه های سلامت که افراد بسیاری به دنبال کسب اطلاعات در مورد آنها در اینترنت هستند حوزه اختلالات اضطرابی است. این اختلالات با کاهش کیفیت زندگی، احتمال افزایش ابتلا به بیماری های مختلف را به دنبال دارد. لذا ارزیابی اطلاعات مبتنی بر وب در مورد این اختلالات با توجه به گستردگی ابتلا در سراسر دنیا و همچنین در ایران، به منظور تعیین وب سایت های معتبر از نظر اطلاعات ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وب سایت های فارسی حوزه اختلالات اضطرابی بر اساس ابزار WebMedQual بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر پیمایشی تحلیلی و از نوع مطالعات کاربردی است. به منظور گردآوری داده ها از سیاهه وارسی مبتنی بر مقیاس استانداردWebMedQual که با نظر متخصصان حوزهای روانشناسی، کتابداری و طراحی وب سایت بومی سازی شد استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش شامل 15 وب سایت فارسی حوزه اختلالات اضطرابی در اسفند ماه 1391 خورشیدی بود که مطالب تخصصی در خصوص اضطراب و وسواس ارائه می دادند. حداکثر امتیاز برای هر وب سایت 83 ، حداقل آن صفر و امتیاز متوسط 5/41 بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS نسخه 18 استفاده شد و یافته ها به صورت میانگین امتیاز و نمره مطلوب ارائه گردید. یافته ها: بر اساس مقیاس WebMedQual میانگین امتیاز وب سایت های فارسی حوزه اختلالات اضطرابی در 6 شاخص محتوای اطلاعات(18/2±40/7)، اعتبار منابع(11/2±10/5)، دسترس پذیری و قابلیت استفاده(37/0±23/2)، پیوندها(09/1±37/1)، پشتیبانی از کاربر(33/1±57/4) و محرمانگی اطلاعات(95/2±07/3) ضعیف و کمتر از متوسط و تنها در شاخص طراحی(29/1±27/9) بالاتر از امتیاز متوسط بود. برترین وب سایت در حوزه اختلالات اضطرابی وب سایت های «انجمن روان شناسی بالینی ایران» و «روان یار» با 5/38 امتیاز و ضعیف ترین وب سایت «یک فراکاو» با 5/25 امتیاز بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده ضروری است کاربران هنگام استفاده از اینترنت، به مطالب موجود در این محیط به دیده انتقادی نگریسته و بدون در نظر گرفتن معیارهای اعتبار یک منبع، به آن اعتماد نکنند.

مقدمه : داشتن نگرش مثبت به نقد کتاب و آگاهی از چگونگی نوشتن مقاله نقد کتاب، از موضوعات اساسی جوامع علمی است؛ زیرا توسعه یک جامعه زمانی ممکن است که نه تنها آن جامعه از آثار علمی منتشر شده آگاه باشد، بلکه توانایی شناخت آثار اصیل از غیراصیل را داشته باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به تعیین تأثیر دوره آموزشی نقد کتاب بر آگاهی، نگرش و مهارت نقد کتاب استادان دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1391 می پردازد. روش شناسی : روش پژوهش حاضر نیمه تجریی و به صورت طرح دو گروهی (با پیش آزمون و پس آزمون) است. ابزار گردآوری داده ها یک سیاهه وارسی و دو پرسشنامه محقق ساخته بر اساس متون علمی معتبر است. روایی سیاهه وارسی و پرسشنامه های نگرش و آگاهی، توسط متخصصان در حوزه های نقد کتاب و کتابداری و اطلاع رسانی تأیید و پایایی پرسشنامه ها با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب 78% و 5/79% به دست آمد. جامعه آماری تمامی استادان دانشکده مدیریت واطلاع رسانی پزشکی شامل 86 نفر است. روش نمونه گیری تصادفی ساده و 15 نفر در هر گروه شاهد و آزمون است. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی (جدولهای توزیع فراوانی مطلق، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون t مستقل و t زوجی) استفاده و همچنین از  نرم افزار SPSS 18.0 استفاده شد. یافته ها : آموزش بر آگاهی و مهارت نقد کتاب اساتید مؤثر بوده است. میانگین نمره های آگاهی در گروه آزمون از 2/8±1/33 به 9/19±7/55 و مهارت نقد کتاب از 6/8±10/2 به 26/3±53/6 افزایش یافت (001/0P-value<). اگرچه نمره نگرش در گروه آزمون نیز از 7±71/4 به 7/4±74/4 افزایش یافته، این افزایش از لحاظ آماری معنادار نبوده است (0/11 =P-value). نتیجه گیری : نتایج نشان داد آموزش بر افزایش آگاهی و مهارت نقد کتاب استادان مؤثر بوده است. نگرش استادان به مقوله نقد کتاب از ابتدا شاکله خوبی داشته است، اما نمره نگرش قبل و بعد از آموزش به لحاظ آماری تفاوت معناداری نداشت. با توجه به ویژگیهای متغیر نگرش، باید خاطر نشان ساخت افزایش معنادار آن مانند دو متغیر دیگر مورد بررسی در پژوهش، مورد انتظار نبود، زیرا متغیر نگاه درونی تر بوده و به متغیرهای متفاوتی مانند نوع نگاه فرد به محیط، تواناییها و امکانات وی وابسته است و با گذشت زمان تغییر می یابد.

خالقی نرگس، سیامک مرضیه. آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی. ویراستار علمی جیران خوانساری. تهران: کتابدار: دانشگاه قم؛ 1389: 173ص.، شابک: 7- 47- 5489- 600- 987.

مقدمه: سرعت تحولات در عرصه فن آوری اطلاعات، حجم عظیم اطلاعات، تنوع محمل های اطلاعاتی و نیازهای اطلاعاتی روزافزون، همگامی کتابداران با این تحولات به منظور پاسخ گویی سریع، صحیح و با کیفیت به نیازهای کاربران را می طلبد. برنامه ریزی برای آموزش کتابداران در گرو انجام مطالعات دقیق نیازسنجی است و این پژوهش با هدف نیازسنجی دوره های آموزش ضمن خدمت کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان انجام گرفته است.روش بررسی: این پژوهش از نوع کاربردی است و به شیوه پیمایشی در سال 1387 انجام گرفته است. جامعه پژوهش را کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر اصفهان که به شیوه سرشماری انتخاب شدند و تعداد آن ها 180 نفر بود، تشکیل دادند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته انجام شد و در نهایت تحلیل داده های 142 پرسش نامه عودت داده شده با نرم افزار SPSS صورت گرفت. روایی پرسش نامه با نظر خواهی از استادان و پایایی آن با محاسبه Cronbach’s alpha برابر با 0.82 سنجیده شد.یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین میزان نیاز در حوزه آموزش ضمن خدمت عبارت از آشنایی با شیوه های جستجوی اطلاعات در اینترنت، اصول مهارت های ارتباطی کتابداران و آشنایی با بانک های اطلاعاتی و جستجو در آن ها و روش تحقیق در کتابداری و اطلاع رسانی هستند.نتیجه گیری: می بایست اولویت ارایه آموزش های ضمن خدمت در کتابخانه ها به موارد ذکر شده در یافته ها اختصاص یابد و این دوره ها با محتوای آموزشی غنی، مدرسان متخصص و به طور مداوم در کتابخانه ها اجرا شود و مورد ارزیابی قرار گیرد.

مقدمه: ارزشیابی عملکرد منابع انسانی نیاز به شاخص های مناسب برای سنجش عملکرد دارد. در واقع تدوین شاخص، اساسی ترین منبع اطلاعاتی برای هر گونه ارزشیابی می باشد. در واقع هدف این مقاله، تدوین شاخص های منابع انسانی در بخش بهداشت و درمان به منظور تامین اطلاعات کافی جهت ارزیابی مدیریت منابع انسانی در این بخش است که این کار با طراحی یک چارچوب مفهومی جهت تدوین و طبقه بندی شاخص ها صورت گرفته است.روش بررسی: در تحقیق حاضر، با توجه به اهمیت موضوع و اهداف پژوهشی از روش توصیفی- کاربردی استفاده شده است. حوزه مطالعه در این پژوهش، اداره نیروی انسانی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان بود و زمان انجام آن 85-1384 بوده است. جهت بررسی روند پژوهش و به منظور عملی کردن مراحل مختلف علمی طرح، یک چارچوب مفهومی برای طرح تنظیم گردید و بر اساس آن شاخص ها تدوین و اعتبار سنجی به روش گروه های بحث متمرکز صورت گرفت.یافته ها: شاخص های طراحی شده در زمینه مدیریت منابع انسانی، به 7 گروه که شامل درون داد، فرایند، برون داد، کارایی، اثربخشی، بهره وری و پیامد طبقه بندی شده است، مجموع شاخص ها در این طبقات 60 شاخص می باشد. نمره نهایی شاخص در اداره نیروی انسانی دانشگاه علوم پزشکی 1042 بوده است که 63 درصد از کل نمره را به خود اختصاص داده است.نتیجه گیری: به منظور نظارت و و ارزشیابی فعالیت های واحدهای منابع انسانی در سازمان ها، شاخص ها یکی از ابزارهای مهم و اساسی تلقی می شوند. ازاین رو طراحی شاخص، به عنوان یک سیستم اطلاعات ارزیابی منتبع انسانی در سطوح مختلف سیستم بهداشتی و درمانی از مهمترین وظایف مدیران و کارشناسان این حوزه ها می باشد.

یکی از شیوه های مدیریت منابع انسانی ، مدیریت عملکرد می باشد . این مدیریت با اتخاذ رویکردی سیستماتیک به تعیین اهداف استراتژیک ، تعیین شاخصها ، جمع آوری وتحلیل و گزارش دهی داده ها، بکارگیری آنها و در نهایت به بهبود عملکرد سازمان می انجامد . مدیریت عملکرد فرآیندی است که کارکنان و مدیران را از طریق کنش متقابل هدفهای اجرایی، معیار پاسخگویی و کردارهای تکامل یابنده برای بهبود مهارتها و عملکرد آینده به تلاش فرا می خواند . امروزه مدلها و ابزارهای متنوعی در مدیریت عملکرد وجود دارد. از طرفی طراحی و استقرار برنامه مدیریت عملکرد نیز مستلزم پیروی از یک طرح و الگوی عملی مشخص است، به طوری که انتخاب و تدوین مدلها و ابزارهای مدیریت عملکرد می تواند باعث تسهیل و افزایش دقت و اعتبار این فرآیند گردد. از جمله می توان به مدلهای دفتر حسابرسی کانادا، سازمان بهداشت جهانی، مدل سرآمدی، مدل خطی درون داد و برونداد و. .. اشاره نمود. بدین لحاظ با درک و شناخت دقیق مدلها وابزارهای مدیریت عملکرد و چگونگی بکارگیری آنها می توان عملکرد یک سازمان را بهبود بخشید و بر کارآیی و اثربخشی آن افزود. دراین مقاله به بررسی و مقایسه این مدلها پرداخته شده است.