رسول یاری فرد

سود یکی از با اهمیت ترین اقلام صورت های مالی است که در شرکت ها به عنوان یکی از معیارهای تصمیم گیری برای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه اقتصادی محسوب می شود. استفاده از برآوردها و روش های مختلف حسابداری باعث شده است که نتوان به سود به دید قابل اتکا نگریست. سرمایه گذاران و اعتباردهندگان برای جلوگیری از تصمیمات نادرست نباید تنها به رقم سود اتکا نمایند، بلکه بایست توجه خود را به سودی با کیفیت معطوف کنند. لذا مطالعه عوامل مؤثر بر کیفیت سود حائز اهمیت می باشد. بر اساس مطالب بیان شده، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی بر ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت و کیفیت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. به منظور دستیابی به هدف فوق، اقدام به تدوین دو فرضیه شد. بر این اساس به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، نمونه ای متشکل از 140 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1394 الی 1400 انتخاب شد. جهت آزمون فرضیه های پژوهش نیز از مدل رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد مسئولیت اجتماعی شرکت بر کیفیت سود تأثیر مثبت و معناداری دارد، یعنی افزایش مسئولیت اجتماعی شرکت، افزایش کیفیت سود را به دنبال دارد؛ علاوه بر این، نتایج بیانگر این است که ویژگی های کمیته حسابرسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکت و کیفیت سود را تقویت می کند.

کمیته حسابرسی جهت انجام نقش نظارتی و حفاظت از منافع سهامداران باید مستقل از مدیریت سازمان باشد از طرفی با توجه به اینکه کمیته حسابرسی یکی از سازوکارهای راهبری شرکتی است، در رابطه با پایش و راهبری کیفیت اطلاعات واحدهای تجاری نقش اساسی دارد. لذا اعضای کمیته حسابرسی اثر بخش، قادر خواهند بود مدیریت را از دستکاری نتایج مالی منع کنند بر همین اساس این پژوهش به دنبال بررسی رابطه بین اثر بخشی کمیته حسابرسی با ریسک پذیری بانک ها است. در این پژوهش تعداد 13 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1400-1391 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیه ها از مدل های رگرسیونی خطی پانل و غیر خطی لجستیک استفاده شده، یافته های پژوهش نشان می دهد که بین اثربخشی کمیته حسابرسی با انحرافات استاندارد بازده دارایی ها و نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات رابطه منفی و معناداری وجود دارد. اما بین اثربخشی کمیته حسابرسی و ریسک ورشکستگی آلتمن رابطه معناداری وجود ندارد.

رشد روزافزون اشتباه در بازار سرمایه نگرانی های ذینفعان این حوزه را افزایش داده است. علاوه بر سرمایه گذاران و اعتباردهندگان، حسابداران و حسابرسان نیز از خسارات وقوع این پدیده بی نصیب نمانده اند. لذا ارائه رهنمودهایی جهت کاهش و یا شناسایی عوامل وقوع اشتباه کمک شایانی در این زمینه محسوب می گردد. هدف پژوهش حاضر بررسی این موضوع است که آیا میان ویژگی های حسابرس و شناسایی اشتباه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه ای وجود دارد یا خیر. جامعه آماری این تحقیق شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره هفت ساله 1401-1395 می باشند. ۱۲۰ شرکت به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شد. اطلاعات موردنیاز از طریق صورت های مالی حسابرسی شده شرکت ها مورد رسیدگی جمع آوری شده است. برای آزمون عدم وجود هم خطی بین متغیرهای مستقل از طریق ماتریس همبستگی، عدم وجود خود همبستگی یا همبستگی پیاپی بین خطاها از آزمون دوربین واتسون، برای بررسی واریانس ناهمسانی آزمون بروش و پاگان، برای آزمون فرضیه از آزمون رگرسیون لجستیک استفاده شده است. این محاسبات از طریق نرم افزار Excel و Eviews انجام گرفته است. نتایج حاکی از رابطه منفی و معنادار بین تخصص حسابرس در صنعت، استقلال حسابرسان و دوره تصدی حسابرس با کشف اشتباه در صورت های مالی است و همچنین بین اندازه موسسه حسابرسی و تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی با کشف اشتباه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود ندارد.

حسابرسی داخلی در مسیری قرار دارد که در چند سال آینده نیاز خواهد بود استاندارهای جدیدی در رابطه با کارایی آن ایجاد شود یکی از شاخص های مهم در این حوزه، اندازه حسابرسی داخلی می باشد که بر اساس ویژگی های شرکت و خصوصیات صنعت قابل تغییر است بر همین اساس این پژوهش به دنبال تاثیر ویژگی های شرکت بر اندازه حسابرس داخلی با تاکید بر عدم تقارن اطلاعاتی می باشد. در این پژوهش تعداد 116 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1400-1394 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیه ها از مدل های رگرسیونی خطی پانل استفاده شده، یافته های پژوهش نشان می دهد که ویژگی های شرکت از جمله تعداد کارکنان، دارای شرکت فرعی و درصد فروش های خارجی، هم به صورت انفرادی و هم بر صورت تعاملی با متغیر عدم تقارن اطلاعاتی بر اندازه حسابرسی داخلی تاثیر مثبت و معناداری دارد.

کمیته حسابرسی جهت انجام نقش نظارتی و حفاظت از منافع سهامداران باید مستقل از مدیریت سازمان باشد از طرفی با توجه به اینکه کمیته حسابرسی یکی از سازوکارهای راهبری شرکتی است، در رابطه با پایش و راهبری عملیات و کیفیت اطلاعات واحدهای تجاری نقش اساسی دارد. لذا اعضای کمیته حسابرسی اثر بخش، قادر خواهند بود مدیریت را در راستای کاهش ریسک هدایت نمایند. بر همین اساس این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر ساختار کمیته حسابرسی بر ثبات بانکها است. در این پژوهش تعداد 13 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1400-1391 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیه ها از مدل های رگرسیونی خطی پانلی استفاده شده، یافته های پژوهش نشان می دهد که تمامی شاخص های کمیته حسابرسی از جمله اندازه، استقلال و تخصص مالی کمیته حسابرسی بر ثبات بانک تاثیر مثبت و معناداری دارد.

ارزش شرکت، ادراک ذینفعان، به ویژه سرمایه گذاران، از سطح دستاورد شرکت مربوط به قیمت های بازار سهام است و با درصدها و مفاهیم اقتصادی که ارزش تجاری را در یک تاریخ معین منعکس می کند، اندازه گیری می شود. ارزش شرکت را می توان با توانایی کنترل پتانسیل (مالی و غیر مالی) در بلندمدت برای وجود شرکت افزایش داد. بنابراین تلاش برای افزایش ارزش شرکت مورد نیاز است. با توجه به موارد فوق اهمیت تعیین ارزش شرکت و عوامل مؤثر بر آن مشخص می گردد. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر کیفیت حسابرسی، حاکمیت شرکتی و مدیریت سود بر رابطه بین گزارشگری مسئولیت اجتماعی و ارزش شرکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. به منظور دستیابی به هدف فوق، اقدام به تدوین چهار فرضیه شد. بر این اساس به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، نمونه ای متشکل از 165 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1395 الی 1402 انتخاب شد. جهت آزمون فرضیه های پژوهش نیز از مدل رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد گزارشگری مسئولیت اجتماعی بر ارزش شرکت شرکت تأثیر مثبت و معناداری دارد، یعنی افزایش گزارشگری مسئولیت اجتماعی، افزایش ارزش شرکت به دنبال دارد؛ علاوه بر این، نتایج بیانگر این است که کیفیت حسابرسی و حاکمیت شرکتی رابطه بین گزارشگری مسئولیت اجتماعی و ارزش شرکت را تقویت می کند. درحالی که، مدیریت سود رابطه بین گزارشگری مسئولیت اجتماعی و ارزش شرکت را تضعیف می کند.

سود به عنوان یکی از اساسی ترین و مهم ترین اقلام صورت های مالی در تصمیم گیری های مالی و اقتصادی محسوب می شود که توسط افراد بسیاری مورد توجه قرار می گیرد. اما گاهی اوقات مدیران به دلیل حداکثر کردن منافع خود، ممکن است سود را طوری گزارش کنند که با هدف تأمین منافع عمومی استفاده کنندگان مغایرت داشته باشد. به مجموعه اقداماتی که مدیران در جهت آراستن اطلاعات برای دستیابی به اهداف خاص انجام می دهند، مدیریت سود اطلاق می شود. از عوامل مؤثر بر مدیریت سود می توان به کیفیت گزارشگری مالی و حسابرسی داخلی اشاره کرد. بر اساس مطالب ذکرشده هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر حسابرسی داخلی بر رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و مدیریت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به منظور دستیابی به هدف فوق، اقدام به تدوین دو فرضیه شد. بر این اساس به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، نمونه ای متشکل از 169 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1394 الی 1402 انتخاب شد. جهت آزمون فرضیه های پژوهش نیز از مدل رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد کیفیت گزارشگری مالی بر مدیریت سود شرکت تأثیر منفی و معناداری دارد، یعنی افزایش کیفیت گزارشگری مالی، کاهش مدیریت سود به دنبال دارد؛ علاوه بر این، نتایج بیانگر این است که حسابرسی داخلی رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و مدیریت سود را تقویت می کند.