سید کاظم ملکوتی

اهداف: برنامه بهداشت روان در کشور ایران از سال 1367 تصویب و در نظام مراقبت های اولیه به ویژه در مناطق روستایی ادغام شد. این برنامه طی چند دهه گذشته توسعه زیادی یافته است. با توجه به تغییرات جمعیت شناختی در کشور وگسترش زیاد شهرها نیاز به برنامه ای منسجم برای ارائه خدمات سلامت روان در مناطق شهری احساس شده است. هدف از انجام این مطالعه ارائه الگویی کاربردی برای خدمات سلامت روان در بیماران مبتلا به اختلالات روان پزشکی شدید در مناطق شهری بود. مواد و روش ها: این طرح بر اساس مرور منابع، استفاده از بهترین شواهد، الگوی سازمان جهانی بهداشت، خدمات موجود در کشور، همکاری بین بخشی، شرح وظایف سازمان های ذی نفع، برخورداری از نظرات متخصصان و صاحب نظران ملی و بین المللی تدوین شد. در این الگو خدمات بهداشت روان شهری برای جمعیت صدهزار نفری برآورد شده است. یافته ها: الگوی تدوین شده برای ارائه خدمات فوری روان پزشکی انسجام بیشتر و افزایش ظرفیت آموزشی و مهارتی میان کارکنان سرویس های 110، 115 ،123 و 1480 و نیز فضایی برای بستری سه تا پنج بیمار اورژانسی در جنب بیمارستان عمومی را پیشنهاد می کند. نظر به بیماردهی جمعیت صدهزار نفری، به خدمات جامعه نگر شامل دو تا سه تیم ویزیت در منزل برای پوشش هشتاد بیمار برای هر تیم و سه مرکز روزانه برای ارائه خدمات به چهل بیمار نیاز خواهیم داشت. در صورت ایجاد خدمات جامعه نگر، برای ارائه خدمات بستری به دوازده تخت حاد روان پزشکی و پنج تخت برای بستری میان مدت توان بخشی نیاز داریم. از نظر اشتغال و اسکان نیز به ترتیب پنجاه بیمار نیاز به اشتغال حمایت شده خواهند داشت و دو آپارتمان به مساحت حدود 60 متر برای اسکان حدود هشت نفر نیاز خواهد بود. تهیه و ارائه خدمات گفته شده نیاز به مشارکت همسو میان سازمان های ذی نفع دارد. پزشک خانواده در استمرار خدمات درمانی به بیماران شدید و خفیف روان پزشکی تحت نظارت مستمر متخصصین نقش مهمی ایفا خواهد کرد. نتیجه گیری: برای رسیدن به الگوی مطلوب خدمات سلامت روان در شهرها به گونه ای که بتواند خدمات جامع به بیماران در سطوح مختلف از پیشگیری و مراقبت تا درمان و بازتوانی را ارائه کند، نیاز به هماهنگی بین سازمان های ارائه دهنده این خدمات دارد. برای ایجاد چنین شبکه ای، استفاده از خدمات موجود، بار مالی و ساختاری کمی را به سیستم مدیریتی سلامت روان کشور تحمیل خواهد کرد.

شیوه ها و سبک های یادگیری که یکی از عوامل موثر در یادگیری است را می توان تغییرات نسبتا پایدار از نحوه دریافت، تعامل و سازش فرد با محیط یادگیری بیان کرد. از آنجایی که وظیفه یاددهی و بهبود وضعیت و شرایط موجود برای یادگیری فراگیران، یکی از فعالیت های کلیه ی مراکز آموزشی محسوب می گردد، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی مراحل و سبک های یادگیری بر اساس نظریه ی کلب در فراگیران اولین دوره MBA در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. مطالعه ی حاضر یک مطالعه توصیفی-مقطعی است که در سال ۱۳۹۹ بر روی فراگیران شرکت کننده در اولین دوره MBA در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشن امه استاندارد شده سب ک های یادگیری کلب بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون کای- دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین سنی فراگیران ۵5/۷± ۴۸/۴۱ بود. به طور کلی سبک یادگیری فراگیران جذب کننده 90/51٪، واگرا 7 90/25٪، همگرا و انطباق یابنده10/11٪ بود که از لحاظ آماری تفاوت معنی داری با هم داشتند (آزمون کای ۲، ۰۰۱/۰ P<). نتایج مطالعه حاضر نشان داد یادگیری در فراگیران دوره مدیریت کسب و کار در دانشگاه علوم پزشکی ایران، مفهوم سازی انتزاعی و مشاهده تاملی بود که در سبک جذب کننده قرار دارد. بنابراین جهت برخورداری از نتایج بهتر، پیشنهاد می شود یادگیری با روش تجارب، ایفای نقش، روش های تمرین و دریافت بازخورد در گروه های کوچک و پروژه ها نیز در روش های مذکور تلفیق گردد.

اهداف: جمعیت سالمندان در جهان رو به افزایش است. با توجه به اهمیت سالمندی در مکان و تأثیر آن در شیوه زندگی افراد، این مطالعه به بررسی ارتباط دلبستگی مکان و عملکرد اجتماعی در سالمندان می پردازد. مواد و روش ها: این مطالعه توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری در این تحقیق 400 سالمند جامعه شهر تهران هستند که از طریق نمونه گیری سهمیه ای وارد تحقیق شدند. داده ها از طریق مقیاس دلبستگی مکانی و مقیاس خود ارزیابی انطباق اجتماعی جمع آوری شدند و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: شرکت کنندگان شامل 234 مرد (58/5 درصد) و 166 زن (41/5 درصد) بودند. میانگین سنی آنان 6/78± 66/31 سال بود. ابعاد هویت مکانی (β=0/23 ، P<0/001)، وابستگی مکانی (β=0/17 ، P=0/001) و پیوندهای اجتماعی در همسایگی (β=0/19 ، P=0/001) قادر به تبیین بعد کیفیت فعالیت های عملکرد اجتماعی و ابعاد وابستگی مکانی (β=0/31 ، P<0/001) و پیوندهای اجتماعی در همسایگی (β=0/22، P<0/001) قادر به تبیین بعد کیفیت روابط عملکرد اجتماعی بودند. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، دلبستگی مکانی قادر به تبیین عملکرد اجتماعی است، بنابراین با بهبود دلبستگی مکانی می توان وضعیت عملکرد اجتماعی سالمندان را ارتقا داد.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی گروه درمانی تحلیلی بر همدلی، پذیرش اجتماعی و کفایت اجتماعی دختران نوجوان شهر تهران بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی نوجوانان دختر مدارس دولتی دوره اول و دوم متوسطه شهر تهران در سال 99-1398 بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی تعداد 30 نفر از آنان در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت 6 جلسه 90 دقیقه ای گروه درمانی تحلیلی لکانی قرار گرفتند؛ ادر این مدت گروه کنترل در لیست انتظار گروه درمانی تحلیلی لکانی قرار داشتند. از مقیاس همدلی اساسی جولیف و فارینگتون (2006)، مقیاس پذیرش اجتماعی کراون-مارلو (1960) و مقیاس کفایت اجتماعی فلنر و همکاران (1990) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل کواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که گروه درمانی تحلیلی به طور معنیداری باعث افزایش پذیرش اجتماعی و کفایت اجتماعی دختران نوجوان شد . بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که گروه درمانی تحلیلی به کار رفته در این پژوهش می تواند مشکلات شناختی، عاطفی و اجتماعی دختران نوجوان را بهبود بخشد . لذا به کارگیری گروه درمانی تحلیلی در مراکز مشاوره و روان درمانی برای بهبود مشکلات دختران نوجوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مقدمه: وقوع تغییرات چشمگیر در نوجوانی می تواند همدلی، پذیرش اجتماعی و کفایت اجتماعی نوجوانان را تحت الشعاع قرار دهد. بنابراین، مداخلات روان تحلیلی بر سازش یافتگی هیجانی و اجتماعی نوجوانان ضرورت دارد. هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی گروه درمانی تحلیلی لاکانی بر همدلی، پذیرش اجتماعی و کفایت اجتماعی بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل با پیگیری دو ماهه بود. در این پژوهش جامعه آماری کلیه نوجوانان دختر مدارس دولتی دوره متوسطه منطقه ۲ شهر تهران در سال ۹۹-۱۳۹۸ بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد ۳۰ نفر از آنان در دو گروه آزمایش (۱۵ نفر) و کنترل (۱۵ نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت ۶ جلسه ۹۰ دقیقه ای گروه درمانی تحلیلی لاکانی قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماند. از مقیاس همدلی جولیف و فارینگتون (۲۰۰۶)، پذیرش اجتماعی کراون- مارلو (۱۹۶۰) و کفایت اجتماعی فلنر، لیس و فلیپس (۱۹۹۰) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل کواریانس با SPSS ورژن ۲۴ استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که گروه درمانی تحلیلی لاکانی بر همدلی عاطفی(۶/۲۹=F) و شناختی(۴/۴۱=F)، پذیرش(۵/۳۶=F)، کفایت شناختی(۱۸/۴۷=F)، رفتاری(۲۰/۹۹=F)، هیجانی(۴/۳۴=F) و آمایه های انگیزشی(۱۷/۵۴=F) گروه آزمایش تأثیر معناداری در پس آزمون و پیگیری داشته است (P<۰/۰۵). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش اثربخشی گروه درمانی تحلیلی لاکانی را در بهبود همدلی، پذیرش اجتماعی و کفایت اجتماعی دختران نوجوان مورد تائید قرار داد. بنابراین با توجه به اثربخشی گروه درمانی تحلیلی در محیط های مشاوره و روان درمانی برای بهبود مشکلات دختران نوجوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

هدف : هدف بررسی حاضر مرور نظام مند و مقایسه پژوهش های انجام شده در مورد روش های خودکشی در کشورهای حوزه مدیترانه شرقی، بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی ( WHO )، بود. روش : جست وجوی نظام مند منابع به دو روش الکترونیکی ( Medline (PubMed) ، CINAHL ، Web of Science ISI ، Science direct ، SCOPUS ، PsycINFO ، OVID و Emrmedex and Imemr ) و دستی انجام شد. برای جست وجو کلمه « suicide » و « Mesh word » آن و نام کشورهای حوزه مدیترانه شرقی، بر پایه تقسیم بندی WHO در سال 2010 به همراه دیگر عبارت های مربوط به کشورهای این حوزه به کار رفت. هر پژوهشی که تعداد، درصد فراوانی یا نسبت انواع روش های خودکشی را در افراد بالای 15 سال در یک دوره مشخص از زمان در یکی از کشورهای حوزه مدیترانه شرقی یا مناطق زیرمجموعه آنها گزارش کرده بود، وارد بررسی شد. پس از حذف هم پوشانی ها، دو فرد جداگانه عنوان و چکیده 4152 مقاله را بررسی کردند. از این تعداد 167 مقاله انتخاب شد که با بررسی متن کامل، در نهایت 19 مقاله وارد بررسی نهایی شد. برای ارزیابی کیفیت مقاله های انتخاب شده «تقویت گزارش بررسی های مشاهده ای در همه گیرشناسی» ( STROBE ) به کار رفت. یافته ها : روش های دارزدن، مسمومیت ها و سوختگی ها در بیشتر پژوهش ها بیشترین درصد فراوانی را به خود اختصاص داده بودند. نتیجه گیری : در انتخاب روش های خودکشی تفاوت های به نسبت زیادی میان کشورهای حوزه مدیترانه شرقی وجود دارد. افزون بر تفاوت میان کشورها، تفاوت جنسیتی نیز بارز است.

این مطالعه به بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر جامعه و مقایسه دو نوع مداخله مدیریت مورد (کارشناسان بهداشت و اعضای خانواده بیماران) بر کیفیت زندگی بیماران اسکیزوفرنی پرداخته است. این مطالعه از نوع شبه تجربی بود که در آن 176 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا تحت دو نـوع مداخلـه مدیریت مورد شرکت کردند که با آزمون کیفیت زندگی ویسکانسین قبل و بعد از مداخله مورد بررسی قرار گرفتند. یافتـه ها نشان دادنـد که نه تنها در تمـامی خرده مقیاس های کیفیت زندگی تفاوتی معنا دار بین خدمات گروه کارشناسان و اعضای خانواده وجود نداشت، بلکه در بعضی از خرده مقیاس ها مانند وضعیت اقتصادی، رضایت و علائم بیماری، گروه اعضای خانواده میانگین بالاتری کسب کردند. هم چنین مداخله مبتنی بر جامعه و مدیریت مورد، صرف نظر از گروه ارائه دهنده خدمات در منزل، به بهبود معنا دار کیفیت زندگی انجامید. در نتیجه برای انجام مداخله مدیریت مورد می توان به اعضای خانواده بیماران با سطح تحصیل دیپلم نیز اعتماد کرد و ارائه این گونه خدمات را با هزینه کمتر انجام داد.

سیستم «مدیر مورد» یکی از اثربخش ترین روش های مداخله بیماران اسکیزوفرنی و خانواده های آنان است. مطالعـه حاضر بـا هـدف استفـاده از خدمـات مدیریت مورد توسط مصرف کنندگان خدمـات روان پزشکی و اعضاء خانواده بیماران اسکیزوفرنی و مقایسه اثربخشی آن با گروه کارشناسان بهداشت انجام شده است. روش این مطالعه از نوع مداخله ای و دو سر کور بود. اعضاء خانواده 117 بیمار اسکیزوفرنی پرسشنامه های «سلامت روانی GHQ-28»، «پرسشنامه آگاهی سنجی خانواده های مبتلایان به اسکیزوفرنیا»، فرم کوتاه آزمون برنامه مصاحبه تجارب خانواده های بیماران روانی را قبل و بعد از ارائه خدمات در منزل توسط دو گروه مدیر مورد کارشناسان بهداشت روان و اعضاء خانواده بیماران تکمیل کردند. نتایج نشان داد که اثربخشی مداخله توسط گروه اعضاء خانواده با اثربخشی مداخله توسط کارشناسان گروه بهداشت، یکسان بوده است و آگاهی و فرسودگی خانواده های بیماران تنها در اثر مداخله، بدون در نظر گرفتن گروه مداخله گر افزایش معنا داری یافته است. استفاده از افراد غیر متخصص در مدیریت مورد امکان استفاده بیشتر و گسترده تر خانواده های بیماران را از خدمات بهداشت روانی فراهم می کند.

مؤسسه زدایی از درمان بیماران روانی آن را به موضوعی خانوادگی تبدیل کرده است. نقش مراقبت از بیماران در خانواده، فرسودگی و اختلالات روان پزشکی را برای مراقبان به دنبال دارد. در تحقیق حاضر فرسودگی و سلامت روانی مراقبان در رابطه با شدت سایکوپاتـولوژی ـ نشانه های مثبت و منفی بیماری ـ مهارت های زندگی بیماران، دانش خانواده ها و خصوصیات جمعیت شناختی بیماران بررسی می شود. 117 بیمار اسکیزوفرنی و اعضاء خانواده آنان پرسشنامه های سلامت روانی GHQ-28، پرسشنامه آگاهی سنجی خانواده های مبتلایان به اسکیزوفرنیا، فرم کوتاه آزمون برنامه مصاحبه تجارب خانواده های بیماران روانی، آزمون سطح شناختی آلن و مقیاس علائم مثبت و منفی (PANSS) را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد که نشانه های کلی سایکوپاتولوژی و مهارت های زندگی بیماران با فرسودگی مراقبان همبسته است، اما بین طول بیماری و آگاهی مراقبان با فرسودگی یا سلامت روانی آنان همبستگی معناداری بدست نیامد. ارائه آموزش، مهارت ها و یا منابع به خانواده این بیماران، می تواند علاوه بر ارتقاء سلامت روانی و جسمی آن ها به بهبود عضو بیمار خانواده نیز کمک کند.

هدف: این پژوهش به منظور مقایسه طرح واره های ناسازگارانه در بیماران افسرده اقدام کننده به خودکشی، بیماران افسرده غیر اقدام کننده به خودکشی و جمعیت غیربالینی انجام شد. روش: در یک طرح پژوهشی مقایسه ای- مقطعی، نمونه ای 63 نفر متشکل از 16 بیمار افسرده اقدام کننده به خودکشی ، 22 بیمار افسرده غیراقدام کننده به خودکشی و همچنین 25 نفر از جمعیت غیربالینی که به شیوه نمونه گیری دردسترس انتخاب شده بودند، بااستفاده از پرسشنامه طرح واره های یانگ (YSQ) مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی، تحلیل کوواریانس، تحلیل واریانس یک طرفه چندمتغیره با روش تعقیبی توکی استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان دهنده تفاوت معنادار نمره طرح واره ها در سه گروه شرکت کننده در پژوهش بود. به این ترتیب که دو گروه بالینی در تمامی طرح واره های ناسازگارانه اولیه با گروه غیربالینی تفاوت داشتند (001/0p<)، ولی دو گروه بالینی فقط در سه طرح واره محرومیت عاطفی، وابستگی و بی کفایتی، و آسیب پذیری در مقابل صدمه و بیماری با یکدیگر تفاوت معنا دار داشتند (05/0p<). این تفاوت ها مستقل از شدت افسردگی بیماران بود) 074/0>p). نتیجه گیری: نتایج پژوهش فوق، با یافته های پ‍ژوهش های مشابه همسو و حاکی از تفاوت ساختار شناختی در بیماران افسرده اقدام کننده به خودکشی با بیماران افسرده غیراقدام کننده به خودکشی و جمعیت غیربالینی است. این یافته ها همچنین تاییدکننده نظریه شناختی و نشان دهنده اهمیت انجام مداخلات درمانی بر سه طرح واره محرومیت عاطفی، وابستگی و بی کفایتی، و آسیب پذیری بیماران افسرده اقدام کننده به خودکشی در مقابل صدمه و بیماری است.