مجتبی انصاری مقدم

انتظار به معنای چشم به راه بودن است و منتظر به کسی گفته می شود که از وضع موجود راضی نبوده است و به دنبال تغییر وضعیت بوده است. هدف از انجام این تحقیق آشنایی با مسأله انتظار، ابعاد انتظار، وظایف منتظران و اینکه این انتظار چه آثاری بر انسان ها داشته است، بوده است. دستاورد این تحقیق آگاهی نسبت به مساله انتظار و تلاش در جهت خودسازی و تقویت روحیه و ایجاد انگیزه در شخص منتظر بوده است که این مهم با دعا برای فرج مولا، بر پا داشتن ذکر و نام ایشان، ارتباط با علما و فقها، آمادگی معنوی و نظامی و ... مورد تأکید بوده است. این تحقیق به لحاظ موضوع ساده و تک لایه و به لحاظ تعلق موضوع به علوم، تک رشته ای و به لحاظ هدف تحقیق بنیادی و کاربردی و شیوه پردازش اطلاعات توصیفی و تحلیلی بوده است. روش تحقیق نقلی و تاریخی بوده است.

ولایت از جمله مقاماتی است که شیعه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) به پیروی از آن حضرت و ائمه اهل بیت (ع) آن را حق مسلم امیر المؤمنین «علی بن ابی طالب» می دانند. رسول گرامی اسلام (ص) در روزهای متعددی از جمله یوم الانذار و غدیر خم از جانب خداوند متعال مأمور اعلام این مطلب بودند. ، بی شک علی بن ابی طالب (پس از پیغمبر اکرم) والامقام ترین انسانی است که پا به عرصه وجود گذاشته ، که به فرموده نبی مکرم، جز خداوند متعال و وجود مبارک حضرتش، کسی او را به حقیقت نشناخته است. آیه ای که بر پیامبر خدا نازل شده و به انذار خویشان نزدیکش دستور داده است، آیه وَأَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ است. انذار به معنای ترساندن و در اصطلاح به هشدار دادنی که مایه ترس است گفته می شود. پیامبران ص طی مأموریت الهی خود از ابزارهای گوناگونی چون انذار و تبشیر برای ارشاد و برانگیختن مردم به سوی بعضی از کارها و اجتناب دادن آنان از برخی دیگر بهره برده اند. پیامبر ص رسالت خود را در سه مرحله به اجرا گذاشتند و آن را با دعوت خویشاوندان نزدیکش آغاز نمود چراکه وقتی مردم مشاهده کنند الگویشان (پیامبر) و خویشاوندان نزدیکش پیش از همه مورد انذار پروردگار هستند، آن ها نیز به راحتی به حقانیت پیامبر  و رسالتش ایمان می آورند. آیه انذار از ادله محکم ولایت علی می باشد و روایات معتبر از فریقین بر این امر دلالت می کنند. ولی نویسندگان مکتب بنی امیه با جعل روایات ساختگی خواسته اند دلالت آیه را از ولایت منحرف کنند.

از مهم ترین مشکلات بشری، چالشهای پیش روی خانواده هاست. گذر از سنت به مدرنیته، افزایش آمار طلاق بویژه طلاق عاطفی و توافقی، تغییر ذائقه ها و تقلید از سبک زندگی غربی، شبکه های ماهواره ای و .. از مهمترین تهدیداتی است که خانواده ها را دچار اختلال کرده است، لذا فاصله گرفتن از ملاکها و اصول قرآنی نشان دهنده خطر است. عنوان مقاله «شاخص های تحکیم خانواده بر اساس سوره احزاب با تأکید بر اصول عاطفی» است. روش تحقیق نقلی وحیانی، روش گرداوری اطلاعات کتابخانه ای و روش پردازش اطلاعات توصیفی و تحلیلی است. این مقاله در دو بخش اصل سازش و مدارا که در آن مطالبی با عناوین تأثیر سازش و مدارای والدین در تربیت فرزندان، تأثیر مدارای زن نسبت به شوهر، تأثیر مدارای مرد نسبت به همسر خود و در ادامه نیز اصل حیا آمده است. با بررسی و توصیف این اصول از دیدگاه سوره احزاب یافته ها این است که خداوند درآموزه های قرآنی برای محقق شدن هدف تحکیم خانواده، زن و مرد را به تکالیفی در این باب دعوت نموده است. از جمله این تکالیف عبارتند از اصل سازش و مدارا و اصل حیا که همسران با کنار گذاشتن خودخواهی و جایگزینی مدارا در زندگی و رعایت حیا که به مثابه دژی استوار به جهت تعدیل روابط و به عنوان نیروی کنترل کننده ی درونی است، قطعاً کانون خانواده را به آرامش خاطر همراه با عواطف شایسته انسانی نزدیک و موجبات استحکام خانواده همراه با نسلی سالم و پویا و خوشبخت در دنیا و آخرت را فراهم کرده است.

با توجّه به اهمیّت ازدواج و نظام مقدّس خانواده و حفظ آن، نگاه به قصد ازدواج از حکم اوّلیّه حرمت نگاه به نامحرم استثنا شده و فقها حکم به جواز آن داده اند که در اصل جواز این مسأله بین فقها اختلافی نیست، ولی به دلیل اختلاف روایات این باب، فقها در محدوده و شرایط این نگاه اختلاف نظر دارند که در این مقاله سعی شده به روش توصیفی-تحلیلی پس از ذکر آراء و اقوال فقها و همچنین شرایط و زمان این نگاه به مبانی فقهی مورد استناد در این مسأله از دیدگاه آیت الله خویی پرداخته شود؛ نتیجه مجموعه مباحث مطرح شده در این نوشتار حکم جواز نگاه مرد به زنی است که قصد ازدواج با او را دارد؛ هرچند در محدوده نگاه بین فقها اختلاف است که سه نظریه در بیان محدوده نظر مطرح شد که آیت الله خویی قائل به جواز نظر به وجه و کفین و مو و محاسن زن هستند که پس از ذکر مستندات و ادلّه روایی، ایشان در جواز این نگاه عدم قصد لذت و امکان فعلی ازدواج برای زن، احتمال حصول توافق و همچنین احتمال حصول آگاهی از خصوصیات زن و همچنین اینکه قصد ازدواج با زن خاصی داشته باشد را شرط می دانند، ولی اذن و رضایت زن را در این نگاه شرط نمی دانند و در سرایت و تعدّی این حکم از مرد به زن اشکال جدّی کرده اند.

شخصیت و هویت انسانی تبلور در جامعه به عوامل گوناگونی از جمله امکان تأثیر گذاری و تأثیر پذیری از رهگذر حضور در عرصه ی سیاسی و انجام فعالیت های سیاسی وابسته است، که این فعالیت ها با تدبر امور و مصلحت اندیشی به قصد تأثیر گذاری در امور حکومتی ریز و درشت جامعه انجام می گیرند، از این رو در حرکت احیاگرانه اولیاء الهی از جمله حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) توجه ویژه ای به این موضوع گردیده است. و معرفی جایگاه سیاسی زن در رفتار پیامبر (صلی علی علیه و آله) با حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و فعالیت های سیاسی حضرت در حیات پیامبر (صلی علی علیه و آله و سلم) و پس از رحلت ایشان تجلی یافت و ایشان به عنوان الگویی جامع برای زنان هر عصری قرار گرفتند. بررسی الگوی رفتاری و عملی حضرت فاطمه و ایستادگی وی در برابر ظلم و جور پس از رحلت پیامبر با تمام ضوابط دینی خاص زنان و حضور دلاورانه او در عرصه ی عمومی، حساسیت نسبت به امور پیرامونی که از حق انسانی زن مسلمان ناشی می شود را به نمایش میگذارد و ضرورت اتخاذ حضور زنان را در عرصه و عمل سیاسی برای حفظ اصالت آموزه های آیین نبوی در همیشه تاریخ را آشکار می سازد، که در مقاله حاضر ابتدا فعالیتهای سیاسی حضرت را قبل و بعد از حیات پیامبر مورد بررسی قرار می دهیم و سپس به تأثیر گذاری این فعالیت ها بر زن قبل و بعد از انقلاب می پردازیم. این پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری شده است و پردازش اطلاعات به صورت توصیفی - تحلیلی و تاریخی - نقلی می باشد.

حوزه اجتماع از جمله عرصه هایی است که از زمان صدر اسلام برای زنان مسلمان بستر فعالیت بوده است. پیامبر اکرم (ص) با توجه به محدودیت زنان در برخوردهای اجتماعی چگونه آنان را در فعالیت های اجتماعی شریک و ایشان را عهده دار چه وظایفی می کردند؟ پرسشی است که نویسنده به منظور ارائه الگوی حسنه از زنان اجتماعی در صدد پاسخ به آن است. نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه ای جمع آوری و به شیوه توصیفی به آن پرداخته شده است، مسؤولیّت های اجتماعی سپرده شده به زنان را در سه عرصه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تقسیم بندی می کند. بیعت، هجرت و مشارکت در جنگ با افعالی مانند پرستاری، تهیه دارو، تجهیز لوازم در عرصه سیاست؛ شرکت در نماز جماعت، مشاعره و سخنرانی از جمله فعالیت های حوزه فرهنگ و کشاورزی، دامداری، فروشندگی نیز از فعالیتهای عرصه اقتصادی بانوان در این مقاله معرفی شده اند.

یکی از اصول بنیادین حاکم بر قراردادها، اصل نسبی بودن قرارداد است. مفاد اصل مزبور این است که قرارداد صرفاً نسبت به طرفین و قایم مقام آنها مؤثر است و اصولاً نسبت به اشخاص ثالث اثری نخواهد داشت. قانون گذار افغانستان و ایران، به طور استثناء اصل نسبی بودن قرارداد را در مورد قرارداد افاقی نقض کرده اند. قرارداد ارفاقی، قراردادی است که بین تاجر ورشکسته و تمام یا اکثریت طلبکاران منعقد می گردد، به موجب این قرارداد تاجر متعهد می شود که مبالغ معینی را در سررسیدهای مشخص به طلبکاران خود بپردازد تا در عوض بتواند دوباره به زندگی عادی تجاری خود بازگردد. قرارداد افاقی بر مبنای اصول حقوقی افغانستان و ایران با توافق طرفینی صورت می گیرد. این نوع قرارداد، به عنوان استثنای بر اصل نسبی بودن قرارداد، نسبت به اشخاص ثالث یا همان طلبکاران مخالف نیز دارای اثر می باشد؛ بدین توضیح که قرارداد مزبور، نه تنها نسبت به طرفین، بلکه نسبت به اشخاص ثالث نیز ایجاد حق و تکلیف می کند. تکلیف ناشی از قرارداد ارفاقی نسبت به طلبکاران مخالف این است که قرارداد مذکور نسبت به آنها واجب الاحترام می گردد؛ بدین بیان که آنها نمی توانند با قراردادی که بین اکثریت طلبکاران و تاجر منعقد شده است، مخالفت نمایند. بنابراین، قانون گذار افغانستان و ایران در چهار چوب قانون، اقلیت را تابع اراده اکثریت اعلان کرده اند؛ بدین ترتیب که اولاً: تاجر را، بدون رضایت اقلیت، از قید توقف رها و به زندگی عادی تجاری برمی گرداند؛ ثانیاً: امضاء کنندگان قرارداد افاقی را در استیفای مابقی طلب شان از دارایی تاجر بر دیگران مقدم می دارد. اما حقی که، به نظر می رسد، قرارداد ارفاقی برای طلبکاران مخالف ایجاد می کند این است که اگر تاجر از اجرای شرایط قرارداد ارفاقی خودداری نماید یا مرتکب تقلب منجر به ورشکستگی شده باشد و یا اینکه معلوم شود که قبل از قرارداد ارفاقی میزان حقیقی دارایی و قروض خود را اعلام نکرده است، طلبکاران مخالف، به عنوان اشخاص ثالث، حق اقامه دعوا علیه او مبنی بر اعلام فسخ یا ابطال قرارداد ارفاقی را خواهند داشت، چرا که آنها در این دعوا ذی نفع هستند و نفع آنان در لغو آثار قرارداد مزبور است؛ بدین معنا که با فسخ یا ابطال قرارداد مذکور همه آثار آن از جمله حق تقدم طلبکاران موافق از بین می رود و در نتیجه کلیه طلبکاران؛ اعم از موافق و مخالف در استیفای مابقی طلب شان از دارایی تاجر، که ممکن است در آینده نصیب وی شود، در یک سطح و یک مقام قرار می گیرند. به علاوه، منطق حقوق حکم می کند که در مقابل وجوب احترام به قرارداد ارفاقی، در موارد فوق، حق درخواست فسخ یا ابطال آن نیز برای طلبکاران مخالف که اشخاص ثالث به شمار می روند، منظور گردد.

با توجه به اینکه عناصر رهبری و مردم دو رکن اساسی انقلاب می باشد و بلاتردید انقلاب اسلامی ایران از مردمی ترین انقلاب های معاصر بوده است و نقش امام خمینی به عنوان رهبر در حفظ انقلاب اسلامی از آسیب ها بر کسی پوشیده نیست، هدف از نگارش این مقاله ارائه الگوی رهبری پیامبرگونه امام خمینی در زمان معاصر و فراهم آمدن شناخت الگوی رهبری در اسلام است و گوشزد کردن خطر دائمی دشمنان علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد که با وحدت کلمه و پشتیبانی مردم مانع از آسیب رساندن به انقلاب اسلامی می شود و نقش امام خمینی را در حفظ انقلاب اسلامی بیان می کند روش به کارگرفته در گرد آوری مطالب کتابخانه ای است. امام خمینی با خلق انقلاب اسلامی اثرات و ثمرات غیر قابل توصیف بر جای گذاشت که نه تنها الگوی جوانان بلکه الگوی مسلمانان در هر جای دیگر دنیا می باشد. جایگاه مردم در استقرار و تداوم نظام اسلامی نقش بسزایی دارد حضور همیشگی ملت و اطاعت و پیروی آنان از افکار و اندیشه های امام راحل مانع آسیب رسیدن به مملکت، حفظ نظام مقدس و حل مشکلات و سازندگی ایران اسلامی می باشد و مادامی که مردم پشتیبان انقلاب باشند این انقلاب شکست ناپذیر خواهد بود.

بررسی اینکه چه کسانی در حکومت حضرت علی علیه السلام با وی بیعت کردند و چه کسانی سرباز زدند از این جهت اهمیت دارد که پژوهشگر با فضای عصر حکومت آن حضرت بیشتر آشنا می شود و می تواند چالش ها و مسائلی که حضرت با آن روبرو بودند را به خوبی درک کند و اینکه بیعت کردن یک فرد سرشناس چقدر در پیشبرد اهداف حضرت موثر بوده است و بالعکس بیعت نکردن چنین افرادی وابراز مخالفت چه هزینه هائی را به حکومت حضرت تحمیل کرده است و بر این اساس میزان رسیدن حضرت به اهدافی که برای حکومت خود داشتند را می توان سنجید اینکه چه کسانی باحضرت بیعت کردند؟ چه کسانی از ابتدا بیعت نکردند؟ چه کسانی ازبیعت خود منصرف شدند؟ دلایل آنها چه مسائلی بوده است؟ را اینگونه می توان جواب داد که به طور کلی حضرت امام علی علیه السلام در طی حکومت خود با دو دسته افراد مخالف و غیر همسو با خود رو به رو بود. اول کسانی که از ابتداء با او بیعت نکردند که برای این دسته می توان گروه قاعدین را مثال زد که با حضرت بیعت نکردند و در هیچ کدام از جنگ ها حضرت را یاری نکردند، دوم کسانی بودند که ابتدا با حضرت بیعت کردند، اما به دلایل مختلف بیعت خود را شکستند. که این دسته هم به دو گروه مارقین و ناکثین تقسیم می شوند.این دو گروه دلایل و بهانه هایی برای مخالفت و بیعت شکنی خود با حضرت داشتند. دلایل عبارت بود از دنیا طلبی، ریاست خواهی، کینه های پنهان و جهل و نادانی بهانه ها هم عبارت بوداز: قتل عثمان،همگانی نبودن بیعت و ادعای اجباری بودن بیعت،گروه هایی که با حکومت حضرت مخالف بودند متاسفانه با اقدامات خرابکارانه خود نظر حضرت را به جای این که صرف حکومت و مردم و امور دینی شود به مقابله با خود معطوف کردند و جنگ هایی از قبیل صفین، نهروان و جمل را به حکومت نو پای حضرت علی علیه السلام تحمیل کردند و باعث ضربات مادی و معنوی زیادی شدند. روش کار در این تحقیق کتاب خانه ای و تحلیل محتوا بوده است. از این پژوهش می توان نتیجه که مخالفت ها چه از اول در قالب عدم بیعت وچه در اثنای حکومت در قالب بیعت شکنی حضرت را ازرسیدن به اهداف حکومتی اش بازداشت و توان حکومت اسلامی را به جای رسیدگی به امور دینی صرف جنگ و احتجاج با مخالفان و متخلفین از بیعت کرد.

آسیب، عاملی است که سبب اختلال، ناهنجاری و آفت در پدیده ها می شود و آسیب شناسی به مطالعه و بررسی دقیق عوامل زمینه ساز، پدید آورنده و یا ثبات بخش آفات و آسیب های موجود می پردازد. هر واقعیت اصیلی، مورد هجمه وسیعی، برای ارائه بدل آن قرار می گیرد. مراد از انتظار در این نوشتار، انتظار انقلاب حضرت موسی علیه السلام است. تاریخ بشر به منتظران حضرت حجت علیه السلام، یادآور می شود که در دوران برخی از معصومین پیشین، مردم انتظار انقلاب آنها را کشیده اند و این چشم به راه بودن آنها، با آفاتی مواجه شد که مانع از بهره برداری کامل منتظران، از این انتظار شده است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، انتظار منتظران حضرت موسی علیه السلام را مورد بررسی قرار داد و این نتیجه حاصل شد که منتظران حضرت موسی علیه السلام با مشاهده و لمس سختی ها و معجزات و دیدن بلاهای وارده بر دشمنان و نجات خودشان به خاطر همراهی با ولی خدا، نتوانستند این انتظار را به سرانجام برسانند و درگیر آسیب هایی همچون عدم اعتماد به ولی خدا، عدم اطاعت از جانشین منتَظَر، انحراف خواص در موقعیت ها و فساد اقتصادی و فرهنگی و...شدند. تبیین این آسیبدها، هشداری برای منتظران حضرت حجت علیه السلام بوده تا گرفتار این آسیبدها نشده و از مزایای انتظار خود، بی بهره نمانند.

یکی از ادعیه معروفی که مستحب است درهر شب از ماه مبارک رمضان خوانده شود دعای افتتاح است که دارای مضامین عالی و بلندی می باشد؛ و گنجینه ای است ازمعارف توحیدی و خداشناسی که در آن صفات جمال و جلال پروردگار و تدبر و تصرف حق تعالی در عالم خلق ذکر شده است. هدف در مقاله تحلیل و بررسی معارف دعای افتتاح در قالب محور اعتقادی،محور اجتماعی، محور مسائل اخلاقی وبرنامه های حکومت جهانی بوده است. مطالب این مقاله از طریق دروس کتابخانه ای گردآوری شده است، یکی ازمهم ترین دستاوردهای تحقیق این بوده است که بهترین قالب ارتباطی میان انسان و معبود خود که قالب دعا و نیایش است در دعای افتتاح به چشم میخورد و دعای افتتاح این ارتباط را به خوبی رقم می زند.

با توجه به این که تعداد کثیری از افراد جامعه را بانوان تشکیل می دهند و این خیل عظیم جمعیت بعضا به عنوان همسر، مادر، دختر خانواده در رشد و تعالی سایر افراد جامعه نقش کلیدی ایفا می کنند. بنابراین باید به بحث آموزش دینی، تربیت اهمیت داد. یکی از راه های تعالی معنوی و ایمانی افراد جامعه ترویج برخی امور مذهبی است. یکی از مباحثی که اسلام در بحث انسان سازی بر آن تاکید کرده، مساله اقامه نمازهای جماعت است. در سال های اخیر متولیات فرهنگی به برپایی نمازهای جماعت بانوان در اماکنی مانند مدارس اهتمام ویژه دارند. مشهور فقهای امامیه امامت جماعت زنان برای زنان را جایز دانسته اند لذا لازم است مقوله اذن همسر را نیز بررسی شود. با برسی های اجمالی صورت گرفته مشخص شد چنان چه برپایی نماز جماعت موجب تضییع حق زوج و تصرف در مال وی بدون اذن او نباشد، جایز است و بانوان با طیب خاطر می توانند به این امر مستحبی اما مهم اهتمام داشته باشند.

حضرت علی (ع) در شرایطی حکومت را در دست گرفت که تغییر رویه ی خلفای پیشین نسبت به سیره و روش پیامبر (ص) باعث به وجود آمدن نا برابری های اقتصادی واجتماعی میان مردم شده بود و حضرت در صدد بود تا توزیع درآمد های عمومی به شیوه ای عادلانه ومنصفانه انجام گیرد و در این راستا به اقدامات اقتصادی نظیر:گزینش کارگزاران و نظارت بر عملکرد آنان،تنظیم و نظارت بر بازار،تشویق به کار،تولید و آبادانی،تقسیم عادلانه بیت المال،نظارت بر مالیات،مبارزه با مفاسد اقتصادی و رعایت توازن در مصرف پرداختند.

امام هادی (ع) در دوران امامتش شرایط و فضای سیاسی بسیار سختی در پیش داشت. عصر امام هادی (ع) از دوره های مهم گسترش و تثبیت تشیع بوده و مقاله ی حاضر با بهره گیری از روش مطالعات اسنادی و تحلیلی در منابع تاریخی آن دوره ارائه شده است. امام هادی (ع) به مدت 33 سال هدایت معنوی و سیاسی شیعیان اثنی عشری را بر عهده داشتند. با تمرکز بر تاریخ اسلام، می توان جریان فکری و سیاسی دوران امامت امام دهم را ذیل سه جریان قرار داد: 1-جریان عباسی: که پس از سقوط خلافت امویان اداره ی سرزمین های اسلامی را به دست گرفتند. آنان همانند علویان با شعار «الرضا من آل محمد» وارد رقابت سیاسی شدند و از لحاظ مبانی کلامی وابسته به اهل سنت بودند؛ 2-جریان علوی: علویان گروهی بودند که با اصل کلامی امامت به میدان آمده بودند و هدف آنان براندازی حکومت عباسیان و قرار گرفتن خلافت به دست علویان بود؛ و 3-جریان ملی گرایی: جریان ملی گرایی در زمان امام هادی (ع) به وجود آمد و به تیره ی حسن بن علی (ع) و امام حسین (ع) منتسب بودند. اندیشه ی سیاسی امام هادی (ع) و دشمنان اسلام کاملا مشخص است. تنگناهای سیاسی زیادی وجود داشت که امام هادی (ع) با آن ها مواجه بود و ایشان ضمن رعایت تقوای الهی و صداقت و یکرنگی، شایسته سالاری را در عرصه ی سیاست لازم و ضروری دانسته اند. مردم نیز باید آگاهانه و با اطلاعات کافی و داشتن روحیه ی نصیحت و خیرخواهی، بدون تعصب امورات زندگی خویش و حکومت خودشان را با راهبردهای سیاست متناسب ایشان در آن دوران اتخاذ می کردند.

توحید، از آموزه های اعتقادی اسلام می باشد و دارای اقسام و مراتبی است. و نهایت بعثت انبیاء بیان مسأله توحید و ساختن انسان کامل بوده است. اعتقاد به وحدانیت خدا، خطوط کلی جهان شناسی وجهان بینی انسان را ترسیم می کند. ایمان به خدا، افزون بر نقشی که در اعتقاد انسان دارد، آثاری در حوزه رفتار انسانی بر جا می گذارد. بنابراین بررسی این موضوع در رفتار انسان از اهمیت زیادی برخوردار است. بدین جهت این مقاله به این سؤال پاسخ داده است که اندیشه توحیدی در نظم امور چه نقشی می تواند داشته باشد؟ با بررسی کتب تفسیری، روایی و مقالات مرتبط، به نقش اندیشه توحیدی در رفتارفردی و اجتماعی پرداخته شد، واین نتیجه مهم حاصل شد که انسان موحد با پیروی از دستورات اسلام، همواره نظم در خوردن، عبادت، پایبندی به عهد و پیمان و گفتار را رعایت می کند و این امر مهم در زندگی مردان الهی به وضوح دیده می شود. پس می توان نتیجه گرفت، هر چه اعتقاد توحیدی فرد قویتر باشد عمل او نیز بی نقص خواهد شد.

نظر به توسعه روز افزون مهندسی ژنتیک و محصولات تراریخته در سطح جهان و واردات بدون نظارت این محصولات و همچنین با توجّه به اختلاف نظر دانشمندان این حوزه در مزایا و مضرّات این تکنولوژی، جامعه هنوز به اطمینان خاطر جهت تولید، مصرف و تجاری سازی این محصولات نرسیده و تولید و مصرف این محصولات با چالش هایی در داخل کشور روبرو است. با توجّه به اینکه احکام شرع مبنای قوانین موضوعه در جامعه ماست، بررسی مستندات فقهی و تبیین حکم فقهی این موضوع، اهمیّت ویژه ای دارد. در پژوهش حاضر با نگاه توصیفی- تحلیلی تلاش می شود بعد از تبیین موضوع، ابتدا نظر کارشناسان موافق و مخالف، در قالب مزایا و نگرانی های توسعه محصولات تراریخته مورد توجّه قرار گرفته و سپس مستندات فقهی تولید، این محصولات براساس فقه امامیّه مورد بررسی قرارگیرد. به علت مستحدثه بودن این فن آوری، دربررسی کتاب ها، مقالات و سایت های اینترنتی با موضوع تراریخته ، مطالب قابل توجهی درباره مستندات فقهی تراریخته مشاهده نشد و بعضی ازمعدود آثار موجود نیزدارای سبقه سیاسی یا نفع اقتصادی بود. با این وجود هرچند فواید و مزایای زیادی برای این فن آوری در زمینه های مختلف شمرده شده، متناسب با آن مخاطرات قابل توجّهی نیز متوجّه این محصولات است. لذا یافته ها حاکی از آن است که با توجّه به تنوّع این گونه محصولات، براساس قاعده فقهی دفع ضرر محتمل باید جانب احتیاط را رعایت نمودو تا سلامت هرنوع ازآنها بطور جداگانه احراز نشده نباید قوت غالب مرم قرارگیرد. از طرف دیگر باید با حمایت از دانشمندان و تحقیقات، زمینه بهره مندی صحیح از این فن آوری فراهم شده از تسلّط کفّار به مسلمین جلوگیری شود. ایجاد قوانین لازم جهت تعیین محدوده آن و ساختار نظارت دقیق براجرای آنها درابعاد تولید یا واردات و توزیع این محصولات الزامی است.

تفسیر قرآن یکی از مهمترین علوم مسلمانان از گذشته تاکنون بوده است؛ چراکه تمام احکام و قوانین نظام اسلامی مطابق با معارف قرآنی تنظیم می شود، بدین رو یکی از علوم مهم مسلمین به شمار می رود. پژوهش حاضر به بررسی تفسیری مفهوم و مصادیق صراط مستقیم در سوره مبارکه فاتحه می پردازد؛ این بررسی تفسیری با روشی توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر تفسیر المیزان علامه طباطبایی (ره) دانشمند بزرگ معاصر شیعی انجامیده می شود. محقق به تشریح دقیق صراط مستقیم پرداخته است. صراط مستقیم راهی است به سوی خدا، که هر راه دیگری که خلایق به سوی خدا دارند، شعبه های از آنست، و هر طریقی که آدمی را به سوی خدا رهنمایی می کند، بهره های از صراط مستقیم را دارا است. همچنین باید گفت که هدایت عبارتست از دلالت و نشان دادن هدف، به وسیله نشان دادن راه، و این خود یک نحو رساندن به هدف است، و کار خدا است، چیزی که هست خدای تعالی سنتش بر این جریان یافته که امور را از مجرای اسباب به جریان اندازد، و در مسئله هدایت هم وسیله های فراهم می کند، تا مطلوب و هدف برای هر که او بخواهد روشن گشته، و بندهاش در مسیر زندگی به هدف نهایی خود برسد .

شرط امری است مربوط به آینده که تحقق یا از بین رفتن تعهد مربوط به آن است. نه تنها اموری که در متن عقد به آنها اشاره شده بلکه حتی مواردی که عرفا لازمه عقد و قرارداد هستند نیز لازم است به آنها وفا شود. بحث شروط از مباحث مبتلا به است به این دلیل که در نظام اجتماعی روزانه قراردادهای متنوعی بسته می شود که شروط در تصحیح آنها نقش بسزایی دارند لذا به همان اندازه که بحث پیرامون عقود و قراردادها مهم و ضروری است سخن گفتن از شروط و اقسام و احکام آن نیز ضروری است. شرط به اعتبارهای مختلفی قابل تقسیم است. یکی از این اقسام؛ ارتباط یا عدم ارتباط شرط با عقد است که شامل سه نئع بوده و هر کدام دارای احکام و آثاری است. برای پایبندی به هر عقدی لازم است که شروط آن عقد شرایط صحت از جمله؛ مخالف نبودن با کتاب و سنت، جایز بودن، مقدور بودن و....را داشته باشند تا بتوان به آن عقذ یا قرار داد وفا کرد. در این مقاله پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی شرط در عرف و اصطلاح فقهی به بررسی اقسام شرط به لحاظ ارتباط یا عدم ارتباط با عقد و احکام و آثار آن همچنین شرایط صحت شرط پرداختیم.

یکی از اهداف مهم انبیا و جانشینان آنها در طول تاریخ که قرآن کریم هم به آن تأکید می کند، دعوت به توحید و حل و فصل اختلافات دینی بوده است، در این راستا، مناظره یکی از شیوه های مرسوم تبلیغی در میان پیامبران و اولیای الهی برای دعوت به توحید و کنار گذاشتند اختلافات، جنگ ها و نزاع ها بوده است، آنچه بر اهمیت موضوع مناظره می افزاید وضعیت موجود در جامعه امروزی است، با توجه تنیش های موجود در دنیای اسلام، که از سوی قدرت های بزرگ دامن زده می شود، ضرورت مناظره بر سبک مناظره که پیش وایان دین و آیاتی از قرآن که از آن به جدال احسن یاد می کند بشتر احساس می شود، این روش سابقه طولانی در ادیان مختلف، در میان انبیاء داشته و تا دوره جانشینان آن ها ادامه داشته و در عصر امام رضا (ع) به اوج خود می رسد و امام رضا (ع) با استفاده از آیات قرآن، سیره نبوی و به کار گیری از استدلالات عقلی و نقلی که بر قوه عقل، تدبر و منطق استوار می باشد، در مناظرات گوناگون، بر مخالفین پیروز شده و آنها تحت تأثیر استدلال های متین امام قرار می گرفتند، به گونه ای که در همان جلسه تسلیم حق می شدند.

تعامل اجتماعی از مهمترین علل بقای انسانی به شمار می رود؛ دین مبین اسلام برای تمام ابعاد انسانی به خصوص تعاملات اجتماعی اهتمام ویژه ای ورزیده است، بدون شک هیچ دینی در میان ادیان به اندازه اسلام؛ احکام، قوانین و نگاه خاصی به بعد اجتماعی حیات انسانی نداشته است. اکثریت آیات قرآن کریم به نحوه کنش جمعی انسان ها اشاره دارند، ائمه اطهار علیهم السلام هم در ابعاد مختلف علمی و عملی به این مهم پرداختند. بدین اهمیت پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی به واکاوی تعاملات اجتماعی سبط اکبر حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام می پردازد. یافته های پژوهش حاصل آن است که امام حسن مجتبی علیه السلام در تعامل با دیگران تلاش فراوانی را در ابعاد علمی و عملی نموده اند، ایشان مصداق عملی آیات قرآن بوده اند، ایشان آنچه که خداوند متعال در قرآن به صورت نظری اشاره نموده است را به صورت عملی در زندگانی خویش پیاده کرده اند. از مصادیق عملی تعاملات اجتماعی ایشان می توان به «گذشت، انفاق، نهی از مدح، پرهیز از بدی، خوش برخوردی، آموزش وضوء، پاسخ نیکی، تواضع، عفو قاتل، شجاعت، صبر، خوش کلامی، صداقت، روش دوست یابی وغیره» اشاره نمود. نتیجه آنکه دین مبین اسلام به تعامل اجتماعی اهتمام فوق العاده ای دارد و برای مشاهده عینی نحوه به کاری گیری این تعاملات باید به زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام مراجعه نمود.