حمید حسن پور

امروزه آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم تلاش می نماید تا امنیت منطقه ای در غرب آسیا را بی ثبات و ناامن نشان دهد و حضور خود را در کشورهای منطقه غرب آسیا توجیه نماید. در این راستا سعی نموده بخش عمده بودجه نظامی خود را صرف ایجاد و توسعه پایگاه های نظامی نماید. مقاله حاضر با هدف بررسی تأثیر توسعه پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا در زمینه توسعه پایگاه های زمینی، هوایی و دریایی به منظور تأثیر آنها بر امنیت نظامی ج.ا.ایران انجام گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی است و تبیین آن از طریق مصاحبه با تحلیل گران جامعه اطلاعاتی آجا و ستاد کل نیروهای مسلح و مطالعه اسناد و مدارک معتبر به روش توصیفی مورد بررسی قرار گرفت. پرسش نامه حاوی 12 سؤال بسته با جامعه نمونه 40 نفری است و پایایی آن از طریق آزمون فرض خی2 با ضریب آلفای کرونباخ 9٪ تأیید شد. نتیجه تحقیق نمایان می سازد که مهمترین دلایل توسعه پایگاه های نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا، در مرحله اول امنیت مسیر حمل و نقل انرژی و در مرحله دوم ایجاد امنیت برای متحدین آمریکا از جمله رژیم صهیونیستی می باشد و جمهوری اسلامی ایران باید با افزایش قابلیت های نظامی، بازدارندگی در عرصه های مختلف را افزایش دهد.

هوانیروز یگان متحرک هوایی نیروی زمینی ارتش است که معمولاً همراه با سایر نیروهای رزمی و پشتیبانی رزمی به کار می رود. و در ارتش های جهان اهمیت زیادی دارد. پس از تهاجم سراسری ارتش عراق به جمهوری اسلامی ایران ، هوانیروز ارتش به عنوان نیروی واکنش سریع ، نقش مؤثری در کندکردن پیش روی دشمن، انهدام تجهیزات، ادوات زرهی و تثبیت متجاوز ایفا نمود.  بر این اساس نوشتار حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که نقش هوانیروز در عملیات واکنش سریع با تأکید بر عملکرد هوانیروز ارتش در جنگ ایران و عراق در سال اول جنگ تحمیلی در منطقه جنوب چگونه بوده است؟  برای تبیین این موضوع، اهداف تحقیق، که نقش هوانیروز ارتش در انهدام تجهیزات، ادوات زرهی و تثبیت متجاوز می باشد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش تحقیق توصیفی بوده، و با بهره گیری از اسناد و مدارک، خاطرات رزمندگان و کتابخانه تخصصی اطلاعات لازم جمع آوری شده است.

طرح ریزی نظامی فرآیند تصمیم گیری است که با دریافت مأموریت شروع و مجموعه فعالیت های فرمانده و ستاد با در نظر گرفتن منابع و راه های کار، جهت تهیه طرح ها یا دستور عملیاتی و وصول به هدف های تعیین شده انجام می شود. طرح ریزی درواقع نقشه راه عملیات نظامی برای رسیدن به هدف است. از این رو این پژوهش با هدف شناسایی عوامل عمده مؤثر بر طرح ریزی عملیات نظامی در جنگ آینده با رویکرد کلاسیک انجام شد تا فرانمای قابل اتکا جهت طراحی نظامی ارائه شود و فرماندهان، افسران ستاد و طراحان عملیات از آن بهره ببرند. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی است که با رویکرد آمیخته انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد از تعداد 108 نفر پژوهش خواندگان، 4/94 درصد از جامعه نمونه معتقدند ابعاد اصول جنگ، توان رزمی، قواعد اساسی رزم، سامانه های رزم زمینی، هنر جنگ و خلاقیت و نوآوری با مؤلفه ها و شاخص های مربوطه در طرح ریزی عملیات نظامی در جنگ آینده با رویکرد کلاسیک اثرگذارند.

به اعتقاد کارشناسان نظامی، عملیات بیت المقدس بزرگ ترین و موفق ترین عملیات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در طول ۸ سال جنگ تحمیلی بوده است. به این دلیل که منجر به دستاوردهای بزرگ تاکتیکی  شد، توانست در سال دوم جنگ، کفه ترازو را به نفع ایران برگرداند. نام هوانیروز آجا با اکثریت عملیات های انجام گرفته در طول هشت سال دفاع مقدس به ویژه عملیات بیت المقدس عجین گشته است. عملکرد مؤثر هوانیروز   در هشت سال دفاع مقدس  با جان فشانی خلبانان و پرسنل فنی این یگان در روزهای ابتدایی جنگ آغاز و با یکی از فتوحات بزرگ جنگ که همان عملیات بیت المقدس است ادامه یافت. سوال اصلی این مقاله، چگونگی عملکرد هوانیروز (در راستای هلی برن، تخلیه مجروحین و پشتیبانی آتش) در عملیات بیت المقدس می باشد. جامعه آماری شامل کارکنان هوانیروز اعم از فرماندهان، خلبانان، کارکنان فنی که در عملیات بیت المقدس شرکت داشته اند می باشد. روش تحقیق، توصیفی- کیفی با رویکرد تحلیل اطلاعات کمی- کیفی (آمیخته) می باشد. داده های اطلاعاتی به روش های میدانی و کتابخانه ای و با ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از آمارهای ﺗوصیفی و استنباطی مورد تجزیه وﺗحلیل قرارگرفته است. یافته های مقاله مؤید آن است که عملکرد هوانیروز آجا تأثیر به سزایی در پیروزی عملیات بیت المقدس داشته است؛ بنابراین پیشنهاد گردیده است: مرکز آموزش هوانیروز  با توجه به شناخت دقیق مأموریت های ذاتی هوانیروز   برای آموزش دانشجویان در تایپ های مختلف خلبانی به طور دقیق اقدام نماید.

توان رزمی، قدرت جنگیدن است که عوامل سخت افزاری، نرم افزاری و عوامل برترساز ابعاد آن را تشکیل می دهند. عوامل نرم افزاری توان رزمی علی رغم غیر ملموس بودن از متغیرهای اثرگذار و تعیین کننده بر سرنوشت هر جنگ به شمار می آیند. این پژوهش بر آن است تا عناصر نرم افزاری توان رزمی را تشریح و اولویت آن ها را در جنگ ناهمتراز مشخص نماید. نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن توصیفی با رویکرد آمیخته است. جامعه آماری شامل فرماندهان و جانشینان قرارگاه های لشکری و منطقه ای نزاجا می باشد. گردآوری داده ها از طریق اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسش نامه صورت پذیرفته است. جهت رتبه بندی عناصر نرم افزاری توان رزمی از مقایسه داده ها و از نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش نشان می دهد حد بالای آن مربوط به آموزش با میانگین 57/4 و پایین ترین حد آن مربوط به حمیت قسمتی با میانگین 53/3 می باشد.

هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران با توجه به مقدورات خود در پشتیبانی آتش، هلی برن، شناسایی و تخلیه مجروحین از شروع تا پایان جنگ درعملیات های آفندی و پدافندی حضور که در این میان با توجه به راهبرد نظامی جمهوری اسلامی ایران در بیرون راندن دشمن و دفع تجاوز دشمن بعثی در سال دوم جنگ تحمیلی، نقش مؤثرتری داشته است. بنابراین ضروری است تا تجارب و عملکرد این یگان و کارکنان آن در زمینه ابعاد پیش گفته، بررسی و نقش آن در پیروزی و دفع تجاوز دشمن تبیین گردد. هدف کلی این مقاله تبیین عملکرد هوانیروز در ابعاد پشتیبانی آتش، هلی برن نیروها، شناسایی هوایی و تخلیه مجروحین در سال دوم جنگ در دفع متجاوز می باشد. جامعه این تحقیق از میان خلبانان و فرماندهان هوانیروز و طراحان و فرماندهان در رده لشگر، تیپ و جانشینان آنان بوده و روش تحقیق تاریخی- توصیفی با رویکرد آمیخته و داده ها با روش میدانی و کتابخانه ای و با ابزارهایی مانند اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده است. نتایج نشان داده که هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران در ابعاد پشتیبانی آتش از یگان های آفندی و پدافندی در مناطق عملیات جنوب و در زمینه هلی برن نیروها و ترابری مهمات و تدارکات در مناطق عملیاتی غرب و شمال غرب و همچنین تخلیه مجروحین و شهدا در مناطق جنوب و شمال غرب و نیز در زمینه شناسایی هوایی در مناطق عملیاتی جنوب و شمال غرب کشور نقش و عملکرد مؤثری در پیروزی های سال دوم جنگ تحمیلی داشته است.

نظریه پردازی اقتصاد مالی کلاسیک بر فردگراییِ روش شناختی در چارچوب معرفت شناسی دکارتی استوار شده است. بر مبنای این ساختار عقل گرا، سرمایه گذار بهره مند از عقلانیت نامحدود، خودخواهی نامحدود و اراده نامحدود است. براساس این سه فرض، اصول اولیه رفتار سرمایه گذار در قالب یک مجموعه اصل موضوعی، صوری سازی شده و همه قضایا و نظریات با استنتاج منطقی از اصول موضوعه تولید می شوند. این رویکرد روش شناختی مدعی است توانسته به شکل توصیفی و تجویزی، رفتار سرمایه گذار را در قالب اصل عامل بهینه یاب توصیف، تبیین و پیش بینی نماید؛ امّا درعمل، رفتار مشاهده شده بازارهای مالی با آنچه این نظریات پیش بینی کرده اند فاصله معناداری دارد؛ به ویژه آنکه مشاهده بحران های مالی متعدد و ناتوانی این دانش در توضیح دلایل بروز آنها، اعتبار این دانش را خدشه دار نموده است. دیدگاه های رقیب ازجمله ابزارگرایان، ساختارگرایان، نهادگرایان، رفتارگرایان و... تلاش کرده اند مبتنی بر باورهای خود توضیحی برای بحران های مالی ارائه نمایند. در این میان دیدگاه رفتاری دلیل عدم تحقق پیش بینیها را به وجود انواع سوگیری های رفتاری سرمایه گذاران نسبت می دهد؛ یعنی انتخاب واقعی افراد تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی منطبق با الگوی عامل بهینه یاب نیست و رفتار آنان فاصله قابل پیش بینی از الگوهای مدنظر مالی کلاسیک دارد. در سه دهه گذشته نظریه پردازان مالی رفتاری انواع سوگیری در رفتار سرمایه گذاران را شناسایی و دسته بندی کرده و ادبیات غنی دراینباره فراهم آورده اند؛ امّا پرسش این مطالعه آن است که چرا باید توجه خود در یافتن منشأ بحران ها را به رفتار سرمایه گذاران محدود نموده و دراینمیان نظریه پردازان را بری از هر نوع سوگیری بدانیم؟ ازآنجاکه نظریه پردازان انسان هستند و روش نظریه پردازی در مالی کلاسیک نیز مبتنی بر عقلانیت است، احتمال وجود سوگیری در رفتار نظریه پردازان وجود ندارد؟ این مطالعه با روش استفهامی به بررسی مبانی، فرایند تکامل و چگونگی وفاداری اقتصاددانان به مبانی روش شناختی این دانش پرداخته و مواقعی را که محتمل است نظریه پردازان درگیر سوگیری هایی از روش این دانش شوند بررسی کرده است. براساس یافته های این پژوهش، نظریه پردازان مالی کلاسیک در دو موضوع انتخاب «روش نظریه پردازی «و انتخاب «ابزار ریاضی» درگیر سوگیری بوده اند و این عامل در کنار سوگیری های سرمایه گذاران، منتج به بحران اعتبار شده است. پیش نیاز رفع این اشکال، بازنگری در روش شناسی دانش اقتصاد مالی کلاسیک است که تحقق آن در ساختار فلسفی دانش مرسوم اقتصاد ممکن نیست.

سکوت سازمانی پدیده ای است که طی آن، کارکنان از اظهار ایده ها، نظرات و اطلاعات راجع به موضوعات و مسائل سازمانی، تعمداً خودداری می نمایند و باعث می شود کارکنان با مدیران و همکاران خود در بیان ایده ها و چاره جویی برای حل مشکلات سازمان، مشارکت نداشته و بی تفاوت از کنار مشکلات عبور کنند. هدف مقاله حاضر تبیین شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر سکوت سازمانی کارکنان پایور در ابعاد مدیریتی و سازمانی در ارتش جمهوری اسلامی ایران است. این تحقیق کاربردی، با مطالعه دیدگاه های علمی موجود در کتب و مقالات، مصاحبه با خبرگان آجا و پرسشنامه، با حجم نمونه 252 نفر از کارکنان و مدیران ستاد آجا انجام شده است. نتایج نشان داد که مهم ترین شاخص های مؤثر بر سکوت سازمانی در کارکنان و مدیران ستاد آجا عبارت اند از: عدم استقبال مدیر یا فرمانده از بازخوردهای کارکنان، وجود تفاوت های شناختی و فردی، قومی، تجربی و دانشی بین مدیر، فرمانده و کارکنان و نیز شاخص، ضعف در توجه کافی فرمانده به نیازهای مادی و معنوی کارکنان. همچنین در بُعد سازمانی عواملی مانند؛ کمبود مشاغل سازمانی و یا عدم توسعه شغلی کارکنان، فقدان مکانیسم بازخورد از پایین به بالا و نیز وجود ضعف های اجرایی و محتوایی در سامانه ارزیابی عملکرد کارکنان از دیدگاه گروه نمونه، مورد تبیین قرار گرفت.

تصمیم گیری مهم ترین اقدام در هر عملیات است. قدرت تصمیم گیری فرماندهان می تواند معادلات جنگ را تغییر دهد بازی جنگ یکی از ابزارهای تقویت قدرت تصمیم گیری فرماندهان است. هدف این تحقیق تبیین نقش بازی جنگ در ارتقا توان تصمیم گیری فرماندهان نیروهای مسلح می باشد. سؤال اساسی تحقیق این است؛ نقش بازی جنگ در ارتقا توان تصمیم گیری فرماندهان نیروهای مسلح  چگونه است؟ پژوهش حاضر کاربردی است زیرا از دستاوردهای آن فرماندهان، طراحان نیروهای مسلّح بهره مند می شوند. روش تحقیق، توصیفی بوده و گردآوری داده ها به روش میدانی، کتابخانه ای و خودنگاشت انجام گرفته است. نتیجه تحقیق حاکی از آن است بازی جنگ ابزار قدرتمند تصمیم گیری  بوده و نظامیان، طراحان و فرماندهان نیروهای مسلّح را قادر می سازد راه های کار خودی و دشمن را تحلیل نمایند و با تدوین سناریوهای پیچیده در صحنه ی رزم، هنر جنگیدن، توان پیش بینی، قدرت تحلیل و تصمیم گیری را ارتقا بخشند.