خدیجه سلیمانی هارونی

گردشگری یک بخش عمیقاً مهم اقتصادی و از پرسرعتترین بخشهای درحال رشد برای اکثر کشورهای جهان و به عنوان گذرنامه توسعه معرفی شده است. اما امروزه به روشنی مشخص شده که گردشگری هم هزینه و هم منافع را برای جامعه میزبان به ارمغان خواهد داشت و با یک استراتژی و سیاست کلی باید نسبت به ایجاد تعادل در این دو بعد اقدام کرد. بنابراین توسعه گردشگری پایدار به عنوان بزرگترین چالش برنامهریزان و سیاستمداران شناخته شده است و دیگر نمیتوان گردشگری را صنعت پاک یا همان صنعت سفید تلقی کرد بدون لحاظ کردن اصول پایداری در اجرای آن. لذا همزمان با ظهور اشکال گردشگری پایدار، گردشگر جامعه محور (CBT)، بیش از سه دهه به عنوان ابزار توسعه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی و نیز ابزار رفع نیازهای جامعه محلی از طریق تولیدات گردشگری مورد توجه قرار گرفته و به عنوان یک جایگزین برای گردشگری عمومی و نیز رهیافتی برای پایدارتر شدن گردشگری معرفی شده است که اگر خوب توسعه یابد میتواند موجب کاهش فقر شده و منافع اقتصادی و زیست محیطی بیشتری را برای افراد و جامعه محلی موجب گردد. در این مقاله با مرور منابع مکتوب در این زمینه، ضمن بررسی اهمیت و نقش گردشگری جامعه محور و دلایل ترویج آن به بررسی چالشهای کشور ایران جهت بهرهمندی از مزایای این صنعت پرداخته است.

بررسی روند توسعه کشورها حاکی از آن است که توسعه بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش های اقتصادی و یا حتی فراتر از آن، به عنوان پیش نیاز ضروری برای تحقق توسعه پایدار کشور امری حیاتی است. با تحولاتی که در کشاورزی و تغییر آن از کشاورزی معیشتی به کشاورزی متعارف و بعد از آن صنعتی و حال حرکت به سوی کشاورزی تجاری صورت گرفته است سوال این است که آیا در فرایند تجاری شدن کشاورزی امکان نیل به اهداف توسعه پایدار امکان-پذیر خواهد بود یا خیر؟ و جایگاه کشاورزان خرده پا در این فرایند کجاست؟ در این مقاله با مرور منابع مکتوب در این زمینه ضمن تشریح اهمیت بخش کشاورزی و تجاری شدن آن و ارتباط آن با تأمین امنیت غذایی به بررسی این فرایند پرداخته و بر ضرورت توجه به کشاورزان خرده پا در این فرایند تأکید می نماید. بررسی روند توسعه کشورها حاکی از آن است که توسعه بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش های اقتصادی و یا حتی فراتر از آن، به عنوان پیش نیاز ضروری برای تحقق توسعه پایدار کشور امری حیاتی است. با تحولاتی که در کشاورزی و تغییر آن از کشاورزی معیشتی به کشاورزی متعارف و بعد از آن صنعتی و حال حرکت به سوی کشاورزی تجاری صورت گرفته است سوال این است که آیا در فرایند تجاری شدن کشاورزی امکان نیل به اهداف توسعه پایدار امکان-پذیر خواهد بود یا خیر؟ و جایگاه کشاورزان خرده پا در این فرایند کجاست؟ در این مقاله با مرور منابع مکتوب در این زمینه ضمن تشریح اهمیت بخش کشاورزی و تجاری شدن آن و ارتباط آن با تأمین امنیت غذایی به بررسی این فرایند پرداخته و بر ضرورت توجه به کشاورزان خرده پا در این فرایند تأکید می نماید. کلید واژه:کشاورزی تجاری، کشاورز خرده پا، توسعه پایدار، امنیت غذایی

در این پژوهش، دیدگاه زنان روستایی بخش مرکزی استان کرمانشاه نسبت به موانع کارآفرینی این قشر بررسی شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی بود که جامعۀ آماری آن را 630 نفر از زنان بخش یادشده تشکیل دادند که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان، 234 نفر تعیین گردید و نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه بود و داده ها با نرم افزار SPSS20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که به ترتیب، عامل زمینه ای با 62/22 درصد، عامل حمایتی با 39/9 درصد، عامل دولتی با 35/5 درصد، عامل شغلی با 04/5 درصد، عامل شخصیتی با 99/3 درصد، عامل جنسیتی با 5/3 درصد و عامل آموزشی با 29/3 درصد بیشترین میزان واریانس تبیین شده را به خود اختصاص داده و در کل این 7 عامل مجموعاً 20/53 درصد کل واریانس موانع مؤثر بر کارآفرینی را تبیین کرده ا ند.

پژوهشِ توصیفی- همبستگی حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان شرق شهرستان رامهرمز در اجرای طرح های آبیاری انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه بود که روایی ظاهری آن را پانلی از متخصصان شامل استادان علوم ترویج و آموزش کشاورزی بررسی کردند و اصلاحات لازم صورت گرفت. پایایی پرسش نامه نیز با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ (83/0) تأیید شد. جامعۀ آماری تحقیق را 300 کشاورز دهستان حومۀ شرقی شهرستان رامهرمز تشکیل دادند که از میان آنها، 170 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونۀ آماری انتخاب شدند. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد میان متغیرهای اعتماد اجتماعی، منزلت اجتماعی و تمایل با میزان مشارکت کشاورزان در طرح های آبیاری رابطۀ مثبت و معنی داری وجود دارد. بر پایۀ آزمون رگرسیون خطی گام به گام، متغیرهای اعتماد اجتماعی و تمایل افراد برای انجام کارهای جمعی 34/0 درصد از تغییرات میزان مشارکت کشاورزان در اجرای طرح های آبیاری را تبیین کردند.

افزایش شناخت نسبت به اثرات منفی بازسازی اقتصادی بر رفاه اجتماعی و محیط زیست در سطح جهانی، نگرانی نسبت به خطرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی نسبت به سیستم جهانی غذا موجب جلب توجه متخصصان و عموم مردم نسبت به پایداری و امنیت غذایی گردیده است. اگرچه بهترین راه رسیدن به توسعه سیستم های غذایی هنوز یک معماست اما کشاورزی اجتماع پشتیبان یکی از اشکال کشاورزی جایگزین است که به عنوان یک استراتژی بازاریابی مستقیم برای تولیدکنندگان کوچک و به عنوان راهی برای توسعه روابط مثبت بین تولیدکنندگان کوچک و به عنوان راهی برای توسعه روابط مثبت بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تبلیغ شده است. در واقع CSA یک رهیافت منحصر به فرد است که به دنبال ساختاردهی مجدد ماهیت خرید و فروش کالاهای کشاورزی با ایجاد اتحاد بین کشاورزان و مصرف کنندگان است که در این مقاله با استناد به منابع و مقالات موجود در این زمینه مطالعاتی به بررسی مزایا و معایب و نیز چالش های این رهیافت پرداخته است.

متخصصان سراسر جهان اتفاق نظر دارند که برنامه های توسعه جز با مشارکت زنان به ویژه زنان روستایی نمی تواند پایدار و موفق باشد و صنعت گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همسو بودن مهارتها و توانمندیهای ویژه زنان و نیازمندیهای صنعت گردشگری همچون تهیه غذا، مهمانداری و صنایع دستی توجه به مشارکت این قشر از جامعه روستایی در فرایند برنامه ریزی جهت توسعه فعالیتهای گردشگری را ضروری تر می سازد که متأسفانه شواهد موجود نشان از عدم مشارکت قشر زنان دارد. با وجود این که زنان عهده دار بخشی از فعالیت های این صنعت هستند اما از عایدات ناشی از آن چیزی نصیب شان نمی شود. ذکر این نکته ضروری است که بدون مشارکت مردم محلی بویژه زنان روستایی در برنامه ریزی جهت توسعه فعالیت های گردشگری و نیز عدم دانش و آگاهی از درک و نگرش این قشر از جامعه میزبان نسبت به پیامدهای این صنعت نمی توان امید موفقیت در کسب منافع ناشی از این صنعت و در نهایت نیل به توسعه پایدار امید چندانی داشت. لذا در این پژوهش که یک پژوهش پیمایشی توصیفی است با استفاده از ابزار پرسشنامه به بررسی و تحلیل جنسیتی رضایتمندی، انتظارات و نگرش جامعه میزبان که ساکنان هشت روستا از شهرستان ایذه در استان خوزستان (325 نفر حجم نمونه براساس جدول تاکمن و نمونه گیری به روش تصادفی ) پرداخته شد و تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS صورت گرفته است. نتایج حاکی از نگرش مثبت زنان نسبت به پیامدهای گردشگری روستایی در این شهرستان می باشد. همچنین میزان رضایتمندی، نگرش و انتظارات زنان نسبت به مردان از گردشگری بیشتر بوده و بین زنان و مردان در این متغیرها تفاوت های آماری معنی داری وجود داشته است.