مصطفی ضیایی

مسئله تصادفات رانندگی در ایران یک معضل جدی است و ایران جزو کشورهایی است که آمار بالایی از مرگ ناشی از تصادفات رانندگی را به خود اختصاص می دهد. با نگاه پویا به مسئله یادشده در ایران و بررسی متغیرهای مهمی مثل تعداد تلفات سالیانه ناشی از تصادفات می توان بیشتر به اهمیت موضوع پی برد. به طورکلی مسئله تصادفات رانندگی ابعاد گوناگونی دارد و یک موضوع چندبُعدی یا چندوجهی و دارای پیچیدگی های خاص خود است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد پویایی های سیستم، ابتدا پس از بیان مسئله در طول زمان، با توجه به پیشینه و مصاحبه های صورت گرفته چهار دسته عامل اصلی به عنوان عوامل یا متغیرهای مهم و اثرگذار لحاظ شده و با توجه به عوامل شکل دهنده هر یک از متغیرها، روابط علّی - معلولی استخراج می شود. در این راستا سیستم موردبررسی به چندین زیرسیستم یا بخش اصلی تقسیم شده و برای هر بخش یا زیر بخش نمودار علّی- معلولی ارائه و در پایان سیاست های راهبردی بهبوددهنده رفتار متغیرهای اصلی سیستم، مانند فعال سازی یا راه اندازی سازمان متولی با نام سازمان راهبر پیشنهاد می شود.

مقدمه: اعتیاد مسئله است که درحال حاضر، جامعه ایران با آن مواجه است. این پدیده مشکلات عدیده ای برای مصرف کننده و در نهایت کل جامعه به بار می آورد. باتوجه به فراگیری اعتیاد به عنوان یکی از معضلات و آسیب های مهم اجتماعی و گسترش قلمرو استفاده و خریدوفروش مواد مخدر ازسویی و افزایش شهرنشینی از سوی دیگر، بررسی این دو موضوع هدف مطالعه بود و مقاله به دنبال این است که آیا شهرنشینی باعث گسترش اعتیاد شده است. روش: پژوهش از نظر ماهیت و هدف کاربردی است، روش بررسی به صورت توصیفی، تحلیلی و در نهایت تبیین می باشد. داده ها به صورت ثانویه گردآوری از مراکز رسمی از جمله مرکز آمار ایران جمع آوری شده اند. داده ها به صورت مقطعی و گاهاً سری زمانی می باشند. متغیر وابسته وضعیت اعتیاد و متغیر مستقل ضریب شهرنشینی می باشد. برای سهولت تحلیل ها و رابطه سنجی داده ها به صورت سهمی بی مقیاس سازی شده اند. مقیاس مکانی داده ها استان های کشور می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که ازنظر شهرنشینی، بیشترین درصد شهرنشینی در استان های قم، تهران، البرز، اصفهان و یزد مشاهده می شود. درحالی که در استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، گلستان و خراسان شمالی، کمترین جمعیت در شهرها زندگی می کنند قرار داشتند. در ادامه مقایسه بین رتبه شهرنشینی و رتبه دستگیرشدگان در ارتباط با مواد مخدر در استان های کشور، نشان می دهد که با بالارفتن درصد شهرنشینی میزان اعتیاد نیز بالا رفته است نتایج: تحلیل همبستگی بین رتبه جمعیت و رتبه کشف مواد مخدر بسیار پایین است و حتی درباره کشف مرفین این ضریب 002/0- است. در ضمن سطح معنی داری نیز بیش از ۰٫۰۵ است؛ بنابراین فرضیه صفر رد می شود و بین جمعیت و کشف مواد مخدر رابطه وجود ندارد و میزان کشف مواد مخدر به عامل جغرافیایی و موقعیت ژئوپلتیک بستگی دارد.