سید ابراهیم راد

کشور عزیزمان ایران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست توسعه پایدار با بحران ها و چالش های اساسی و عدیده ای در حال و آینده مواجه هست. لذا تلفیق شاخصه های پایداری در برنامه های راهبردی دانشگاه ها، در پاسخگویی اجتماعی به نیازهای جامعه و دستیابی کشور به توسعه پایدار  ضروری به نظر می رسد. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و جمع بندی نتایج پژوهش های انجام شده در زمینه آموزش عالی پایدار است، بنابراین با استفاده از روش کیفی فرا ترکیب، تعداد 15 مقاله مورد بررسی قرار گرفت و جمع آوری و تحلیل داده ها نیز به روش تحلیل چارچوبی مبتنی بر کدگذاری باز، محوری و انتخابی، به وسیله  نرم افزار Nvivo-10 صورت گرفت. در نهایت، 203 مورد از شاخص های پایداری دانشگاه ها در 25 مولفه و 8 بعد سازماندهی شد. ابعاد به لحاظ تعداد ارجاع و تعداد منابع به ترتیب نزولی عبارت است از: مدیریت زیست محیطی پردیس؛ آموزش پایدار؛ مشارکت کنندگان؛ مدیریتی پایدار؛ سرمایه اجتماعی؛ پژوهش پایدار؛ نظارت، ارزیابی و گزارش دهی؛ اداری و مالی. نتایج یافته ها نشان داد که: پژوهش های کمتری با رویکرد بومی و جامع به آموزش عالی پایدار انجام شده؛ به بعد زیست محیطی توسعه پایدار بیشتر از بعد اجتماعی و اقتصادی توجه شده و نیز به بعد فرهنگی که کلید و زیربنای، دیگر ابعاد توسعه پایدار می باشد، توجه نشده است. لذا طراحی و تبیین الگویی جامع و کل نگر در خصوص پایداری دانشگاه ها، مطابق با فرهنگ غنی ایران اسلامی و الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت برای پژوهش های آتی پیشنهاد می شود.

تحقیق حاضر با هدف بررسی تفاوت وضعیت موجود و مطلوب عوامل اثرگذار بر فرهنگ مطالعه در فضای مجازی انجام گرفته است. ابزارگرداوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر اساس نظریه های علمی پیرامون موضوع می باشد که به صورت انلاین با استفاده از ابزار گوگل فرم طراحی و جمع آوری گردید. جامعه آماری تحقیق حاضر را اولیای دانش آموزان کلاس پنجم ابتدائی در دبستان شهدا پارس آباد تشکیل می دهند، با توجه به کوچک بودن جامعه آماری و جمعیت هدف از سرشماری برای نمونه گیری استفاده شده است. از آنجایی که در کل شماری، نمی توان از روشهای آمار استنباطی استفاده کرد لذا از آمار توصیفی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از تغیرات محسوس در عوامل مطالعه شده در گروه آزمایش است به طوری که عامل علاقه با 77 درصد دارای بیشترین و عامل محیط یادگیری با 46 درصد کمترین تغیرات را داشتند. عوامل انگیزش با 54 درصد، برنامه آموزشی 69 درصد محیط خانواده 54 درصد و عوامل فردی 62 درصد بیشتر از حد متوسط بودند.

توجه آموزش عالی و آموزش و پرورش به موضوع مدیریت سبز و آموزش همگانی حفظ محیط زیست نیاز مبرم جامعه در مواجهه با چالش ها و بحران های اساسی زیست محیطی است. در این راستا هدف این پژوهش شناسایی و دسته بندی مؤلفه های دانشگاه سبز در دانشگاه فرهنگیان بوده است، رویکرد پژوهش کیفی، روش تحقیق مطالعه موردی بوده و جامعه پژوهش برای مصاحبه، خبرگان و متخصصان دانشگاهی، در بخش اسناد، اسناد راهبردی بلندمدت دانشگاه های داخلی و خارجی، یادداشت ها، دستورالعمل ها، گزارش ها و اقدامات دانشگاه های سبز، در خصوص مصنوعات انسانی نیز مقالات منتشرشده داخلی و خارجی در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها و ایجاد پایگاه داده ها از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA12 و برای تحلیل داده ها در آن از روش تحلیل شبکه مضمونی استفاده شده است. یافته های تحلیل شبکه مضامین نشان داد 7 مضمون اصلی (فراگیر) و 30 مضمون فرعی (سازمان دهنده) و 380 کد اولیه (پایه) مؤلفه ها و مقوله های دانشگاه سبز هستند. مقوله های اصلی دانشگاه سبز در دانشگاه فرهنگیان در قالب 7 بعد ارائه شد که عبارت اند از «آموزش و یادگیری»، «مشارکت و شبکه تعاملات اجتماعی»، «سیستم مدیریت زیست محیطی»، «پژوهش، فناوری و نوآوری»، «رهبری و برنامه ریزی»، «نظارت، ارزیابی و گزارش دهی» و «مدیریت منابع انسانی و مالی». دانشگاه فرهنگیان براساس ابعاد هفتگانه یادشده با پیگیری دو رویکرد اصلی یکی عاملیت دانشگاه به رعایت ملاحظات زیست محیطی در برنامه های راهبردی و فعالیت های روزمره و دیگری تلفیق مسائل زیست محیطی در بحث آموزش، پژوهش و فناوری دانشگاه می تواند به مدد ظرفیت دانشجومعلمان در فرهنگ سازی حفظ محیط زیست در جامعه نقش ارزشمندی ایفاکند.