مطهره حمزه رباطی

هدف این پژوهش که در بازه زمانی 1399-1400 انجام شده است، پیشنهاد چارچوبی برای اندیشه ورزی نقادانه بوده است که با روش شناسی کیفی انجام شد. برپایه تحلیل درونمایه ادبیات نظری و دستاوردهای زمینه ای برآمده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 26 نفر از اندیشه پرداران دانشگاهی، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند و نیز با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، اصلی ترین ویژگی های شناختی و گرایش درونی اندیشه ورزی نقادانه شناسایی شد. همچنین چارچوب مفهومی اندیشه ورزی نقاد، بسان گذرگاهی برای یادگیری پایدار که در برگیرنده شش نشانگر- بازشناسی مسئله؛ بازکاوی و تفسیر درست پدیده ها؛ استدلال ورزی؛ روشن سازی ابعاد گوناگون مسئله (تبیین)؛ داوری درباره روایی داده ها؛ بازاندیشی نقادانه- بسان ویژگی های شناختی و فراشناختی و نُه نشانگر- گرایش فزاینده به مسئله؛ کنجکاوی؛ گشودگی ذهنی؛ فروتنی؛ اندیشیدن بی باکانه؛ دوری جستن از هرگونه نقد جانبدارانه؛ استقلال اندیشگی؛ انتقادپذیری؛ اخلاق مداری- بسان ویژگی های گرایشی و انگیزشی اندیشه نقادانه، به تصویر کشیده شد. چارچوب پیشنهادی شاید بتواند راه را برای نقادانه اندیشی و نواندیشی درباره یادگیری آینده در سپهر اندیشه ورزی "پایداری" بگشاید.

این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های آموزش پایدار انجام شد. روش پژوهش آمیخته اکتشافی است که به شیوه پیاپی در دو بخش کیفی و کمی انجام شده است. در بخش کیفی، با  انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 نفر از متخصصان دانشگاهی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مؤلفه های آموزش پایدار شناسایی شدند. برای اعتباربخشی یافته های کیفی، از راهبردهای: بازبینی مشارکت کنندگان و بازبینی همکاران استفاده شده است. در بخش کمی در چارچوب روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و با پرسش نامه پژوهشگر ساخته، دیدگاه های 262 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده بودند، گردآوری شد. روایی ابزار به وسیله متخصصان، و پایایی آن با محاسبه نرخ ناسازگاری تأیید شد. برای تحلیل داده ها، در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا و در بخش کمی از روش فرایند سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی، مؤلفه های آموزش پایدار از نظر اهمیت به ترتیب اولویت عبارت اند از: گنجاندن مفاهیم پایداری در فرایند یادگیری با وزن نسبی 075/0، یادگیریِ یادگیری و کاربست رویکرد میان رشته ای با وزن نسبی 046/0، به کارگیری راهبردهای نوآورانه در فرایند یادگیری با وزن نسبی 034/0، اندیشه ورزی نقادانه با وزن نسبی 0318/0، و بین المللی شدن آموزش با وزن نسبی 0185/0.

پیدایش مفهوم های توسعه پایدار و سپس پایداری و گستره ادبیات دانشگاهی و اسناد ملی و بین المللی در مفهوم سازی آن ها و در نقد فرایند توسعه رشدمحور (اقتصادی) که دهه ها بر جوامع بشری در قلمرو ملی و بین المللی حکمفرما بوده است، همگی بیانگر آن است که این الگوواره (پارادایم) واپس گرایانه کنونی، پیامدها و خسارت های اجتماعی و زیست محیطی فراوانی برای اجتماعات بشری پدید آورده است. بخشی گسترده از دشواری های کنونی که بشریت و زیست بوم او با آن دست به گریبان است، برآمده از دانش رشته ای و از هم گسیخته ای به نظر می رسد که به دلیل حاکمیت «گفتمان سودجویانه اقتصادی» و ابزارگرایانه جریان حاکم اقتصادی پدید آمده است. از این رو، در این جستار، نخست مفهوم توسعه پایدار با رویکردی انتقادی بازکاوی و سپس با تکیه بر الگوواره پایداری، مفهوم آموزش پایدار که مفهومی در حال تحول است با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران دانشگاهی بازکاوی و بازاندیشی شد. بر پایه یافته های نظری و میدانی این جستار، راه برون رفت از بحران و ناپایداری کنونی و دست یافتن به توازن و پایداری، نخست، نیازمند نقد دانش کنونی و پیامدهای ناشی از عملکرد مبتنی بر آن است و هم هنگام، نیازمند دانش آفرینی نوین بر پایه همکنشی جمعی و با رویکردی بین المللی و فرارشته ای است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین ذهنیت فلسفی با ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه مدیران و معاونان مدارس است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، تمامی مدیران و معاونان مدارس متوسطه سال 92-93 شهر ارومیه در نظرگرفته شده است (N=240) که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 148 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسشنامه های ذهنیت فلسفی و ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه پاسخ دادند. برای تعیین روایی پرسشنامه ها از نظرات متخصصان استفاده شد و پایایی آنها با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ به ترتیب 77/0 و 85/0 محاسبه شد. یافته های به دست آمده با استفاده از روش تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که ابعاد ذهنیت فلسفی رابطه معناداری با ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه مدیران و معاونان دارند. تحلیل کانونی دو مجموعه معنادار بین ذهنیت فلسفی و ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه را نشان داد که در این مجموعه، ابعاد جامعیت، تعمق و انعطاف پذیری رابطه معناداری با خلاقیت، مخاطره پذیری، نیاز به توفیق و جایگاه کنترل داشتند. به طورکلی می توان نتیجه گرفت هر چقدر مدیران و معاونان از ذهنیت فلسفی بالایی برخوردار باشند توان کارآفرینی نیز در آنها افزایش می یابد.

هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه ارتباط بین شایستگی های محوری اعضای هیأت علمی و ابعاد کیفیت آموزش عالی بود. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه در سال تحصیلی 92-1391 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی 331 نفر برای پاسخگویی به پرسشنامه ها انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آنها بررسی و تأیید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آزمون های t تک نمونه ای، تحلیل مانوا و رگرسیون چندگانه استفاده شد.یافته ها حاکی از آن بودند که:1- میانگین ابعاد اهداف، اساتید و امکانات پایین تر و بعد دانشجویان بالاتر از میانگین نظری بود؛ 2- در مورد شایستگی ها نیز میانگین بعد مدیریتی بالاتر و بعد پژوهشی پایین تر از میانگین نظری قرار داشت؛ 3- نتایج آزمون تحلیل مانوا نشان داد که ارتباط معنی داری بین ابعاد آموزشی، پژوهشی و ارتباطی با ابعاد کیفیت آموزش عالی وجود دارد؛ 4- تحلیل رگرسیون چندگانه نیز حاکی از این بود که هر یک از ابعاد شایستگی ها پیش بینی کننده های معنی داری برای برخی از ابعاد کیفیت آموزش عالی بودند.