حسن اللهیاری

حسن اللهیاری

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

جایگاه سادات در منصب کلانتری در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سادات منزلت اجتماعی صفویان کلانتر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
تعداد بازدید : ۱۶۸۷ تعداد دانلود : ۷۵۷
دورة صفویه به دلیل اتخاذ روی کردهای مشخص در حوزه سیاست و مذهب، دوران حضور پررنگ سادات است. این حضور سادات را می توان در قالب مناصب اختصاصی و غیراختصاصی پی گیری کرد. در پژوهش های صفویه شناسی، کلانتری از مناصب غیراختصاصی است. بررسی ها نشان می دهند حضور سادات در این منصب فراگیرتر از دیگر شغل های غیراختصاصی آن هاست. حتی گاهی وراثت نیز در این پدیده دیده شده است. در این پژوهش با تحلیل های آماری و تبیین های علّی، حضور چشم گیر سادات در منصب کلانتری بررسی شده است؛ بنابراین اسم و رسم تمام سادات صاحب منصبِ کلانتری استخراج شده است. برپایه نتایج این پژوهش، شغل کلانتری با صبغه بینابینی (حکومت- رعایا) با سیادت که- در جامعه منزلت داشت و دارای کارکرد برای حکومت بود- نسبت مستقیم دارد؛ ازهمین رو، هم حکومت صفوی و هم جامعه در موقعیت های برابر، سادات را برای تصدی این شغل ترجیح می دادند. همچنین، وراثت نیز در این تصدی گری لحاظ می شده است.
۲.

تحلیل تاریخی مهاجرت سادات از ایران به هند در عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران هند صفویان گورکانیان مهاجرت سادات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۶۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۸۵
سادات به عنوان گروهی با منزلت اجتماعی انتسابی، بنابر اتخاذ رویکردهای مذهبی شیعی از سوی حاکمان صفوی که خود نیز داعیه سیادت داشتند، در ابعاد مختلف سیاسی، اداری، اقتصادی و اجتماعی عصر صفوی، حامل نقش و جایگاه تاثیرگذاری بودند . با وجود این، در همین عصر شاهد مهاجرت معنادار آنها از ایران به هند هستیم . این پژوهش تلاش دارد تا علل و عوامل این مهاجرت را بررسی و تبیین نماید . یافته های این پژوهش که بر مبنای تبیین تاریخی انجام شده است، نشان می دهد، گرچه عوامل عمو می همچون تنگ نظری های فکری و مذهبی صفویان در قیاس با وسعت نظر گورکانیان، عدم اقبال مناسب حکام صفوی به مقوله هنر و ادبیات فارسی و در مقابل استقبال حکام گورکانی از ادیبان و هنرمندان، وجود جاذبه های اقتصادی در هند و حاکمیت خاندان های شیعی در دکن در مهاجرت فوق بی تاثیر نبوده، اما تنش های سادات با یکدیگر و تنش با حکومت صفوی نقش روشن و برجسته ای در شکل گیری این مهاجرت داشته است .
۳.

تحول و تنوع مفهوم سیادت در عصر صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیادت دوره ی صفویه سادات فاطمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۸ تعداد دانلود : ۷۸۹
سادات از مهم ترین گروه های اجتماعی در تاریخ اسلام هستند، گرچه در رویکرد به مفهوم سیادت در ادوار مختلف، شاهد تغییراتی هستیم. در دوره صفویه نیز، مفهوم و مصداق سیادت از چالش های نظری مؤثر بر واقعیت های آن عصر به شمار می رود. در این پژوهش، گستره ی مفهومی سیادت (هاشمی، طالبی، علوی...) و نحوه ی انتساب سیادت(پدری، مادری) براساس تحلیل مفهومی و متنی منابع مختلف، مورد بررسی قرار گرفته تا تعریفی کامل از مفهوم سید و سیادت در این دوره به دست آید. بر اساس بررسی های انجام شده، هرچند درباب مفهوم سیادت و نحوه ی انتساب آن، در منابع فقهی، حدیثی، جدلی و نسب نامه نگاری عصر صفوی با دیدگاه های متنوعی روبه رو هستیم، اما دقت در منابع تاریخی این عصر نشان می دهد؛ مفهوم سیادت در این دوره با تعریف سیادت فاطمی انطباق داشته است.
۴.

بررسی تاریخی زمینه ها و مصادیق تأثیر ادب ایرانی بر ادب عربی و پی آمدهای آن در قرون نخستین اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: ادب عربی زبان عربی تاریخ صدر اسلام دیوان سالاری ادب ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۳ تعداد دانلود : ۱۴۶۷
یکی از پی آمدهای ظهور دین اسلام و نزول قرآن کریم به زبان عربی، خارج شدن این زبان از مهجوریت و محدودیت دوران جاهلی و تبدیل آن به زبان اول و رسمی جهان اسلام در عرصه های مختلف سیاسی، علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بود. بدیهی است که زبان عربی در دوران جاهلی به دلیل کاربرد صرفاً گفتاری، آن هم در یک محیط جغرافیایی نسبتاً محدود، نمی توانست با همان توان محدود، چنین نقشی را در جهان اسلام ایفا نماید. بنابر این، بلافاصله پس از تثبیت و استقرار دین اسلام و شروع فتوحات بزرگ و همچنین شکل گیری نهاد خلافت و دیوان سالاری، مسلمانان ناچار شدند برای غنا بخشیدن به زبان و ادب عربی، از زبان و ادبیات و فرهنگ سایر ملل بهره گیرند. در این میان به دلایل متعدد تاریخی و ویژگی های منحصر به فرد، زبان و ادبیات پارسی توانست جایگاه نخست را به دست آورد و در طول چند قرن اثرهای گسترده و قابل توجهی بر زبان مقدس مسلمانان بگذارد. این مقاله کوشیده است در یک بررسیِ به صورت عمده تاریخی، و با روشی وصفی تحلیلی، پیشینه، زمینه ها و مصادیق تأثیرات ایرانی بر ادب عربی و برخی پی آمدهای آن در قرون نخستین اسلامی را بکاود
۵.

سیادت و جنسیت؛ بررسی مفهوم سیادت در دو نسخه خطی نویافته(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عصر صفوی سیادت و جنسیت سید حسین مجتهد کرکی سیداحمد علوی عاملی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی سیاسی و انقلاب و جنگ جامعه شناسی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی جنسیت
تعداد بازدید : ۱۱۸۴ تعداد دانلود : ۸۵۹
یکی از مفاهیم نیازمند بررسی در تاریخ اسلام و ایران، به ویژه در دورة صفوی، مفهوم سیادت است. گرچه این مفهوم از آغاز تا دورة صفویه مسیری انقباضی (هاشمی، طالبی، علوی، و فاطمی) طی کرد، دربارة انتساب سیادت (پدری یا مادری) دیدگاه های تازه ای نیز پدید آمد. نگارندگان این مقاله موفق شدند دو رساله به نام های الاشراف علی سیادة الاشراف تألیف سیدحسین بن مجتهد کرکی (د 1001ق) و رسالة فی اولاد البنات یا اثبات سیادة اولاد الاناث تألیف سیداحمد بن زین العابدین علوی عاملی (د 1060ق) را بازشناسی کنند که نویسندگان آن ها درصددند ره یافتی متفاوت با گفتمان غالب عصر خویش دربارة انتساب سیادت ارائه دهند. هم چنین در این پژوهش برآنیم ضمن بازشناسی و معرفی این دو نسخة خطی با تکیه بر تحلیل تاریخی مفهومی و متنی نسخ فوق به بررسی اندیشه های مؤلفان آن دربارة مفهوم سیادت بپردازیم.
۶.

تحلیل تاریخی حذف حکومت سادات کیایی توسط صفویان (با تأکید بر مبانی نظری)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: صفویان سادات کیایی حذف خاندان کیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۵ تعداد دانلود : ۴۳۷
خاندان سادات کیایی، که قریب یک قرن و نیم قبل از برآمدن صفویان موفق به تشکیل حکومتی محلی و ریشه دار در گیلان شده بودند، با پناه دادن به اسماعیل میرزا، شاه اسماعیل بعدی، نقش مهمی در ممانعت از نابودی قطعی صفویان و احیای آنها برای نیل به هدف سیاسی خود در آغازین سال های قرن دهم ه ..ق داشتند. با وجود این، سرنوشت حکومت کیایی، حذف و انقراض در ابتدای قرن یازدهم ق توسط صفویان بود. این پژوهش تلاش می کند تا فرایند و مبانی این پدیده، یعنی سرکوب سادات کیایی را به روش تحلیل تاریخی بررسی نماید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که با وجود نشانه های متعدد، صفویان در تعامل با سادات کیایی هرگز موفق نشدند آنها را به طور کامل کنترل کنند. امرای کیایی با سابقه ای مبتنی بر سیادت طریقت و داعیة حکومت بر مبنای شاه آرمانی، در مقیاس محلی خویش، بنیان نظری صفویان را هدف قرار داده بودند، بدین روی، به سخت ترین شکل ممکن سرکوب شدند.
۷.

علل و پیامدهای اجتماعی شکل گیری محله خراباتیان شیراز در عصر زندیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شیراز زندیه اوضاع اجتماعی محله خراباتیان علل و پیامدهای شکل گیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۷۳۳
با تأسیس حکومت زندیان اوضاع اجتماعی حاکم بر جامعه شهری شیراز متأثر از سیاست گذاری های هیئت حاکم به دوره جدیدی وارد شد. این تنوع اجتماعی سبب برخی تحولات در جامعه پایتخت شد. یکی از مهم ترینِ این نوع تحولات در این دوره، شکل گیری محله خراباتیان و فعالیت زنان روسپی در آنجا بود. به نظر می رسد این محله که به دنبال برنامه های اجتماعی حکومت، فعالیت خود را آغاز کرد تأثیرات مختلفی در ابعاد گوناگون جامعه شهری پایتخت برجای گذاشت. از این رو، مسئله پژوهش حاضر، بررسی علل ایجاد محله خراباتیان و پیامدهای اجتماعی آن در جامعه شهری شیرازِ عهد زندیه است. مقاله حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای به بررسی مسئله مزبور پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که کنترل و مدیریت کنشگران سیاسی در شیراز، مدیریت جامعه بحران زده بعد از سقوط صفویه، انگیزه بخشی به کنشگران برای به سازی و بازسازی شهر شیراز به علاوه گرایش کریم خان زند به این گروه از زنان، در ایجاد این محله مؤثر بوده است. از طرفی، مجموعه محله خراباتیان منبع درآمدی برای حکومت زند نیز محسوب می شد. از جمله پیامدهای اجتماعیِ ایجاد این محله می توان به اختلال در بنیان خانواده ها اشاره کرد. علاوه بر آن، این نوع فعالیت اجتماعی از آنجا که با رویکرد مذهبی و اجتماعی مردم مغایرت داشت، سبب بروز برخی رفتارهای ناهنجار عرفی و شرعی از سوی بخشی از جامعه پایتخت نیز شده بود.
۸.

مذاکرات سیاسی ایرانیان و مسلمانان در دوره فتوحات (11 تا 21 ه.ق)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: ایرانیان اعراب مسلمان فتوحات ساسانیان مذاکرات سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۵۹۵
سرزمین ایران در دوره ساسانیان به دست مسلمانان گشوده شد و پس از آن، تسلط تدریجی اعراب مسلمان بر جامعه ایران آغاز شد. بررسی منابع مربوط به این دوره نشان می دهد که در جریان فتوحات سال های 11 الی 21 ه.ق. در محدوده مرزهای ایران و اعراب مسلمان، گفت وگوهای سیاسی متعددی میان رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی ساسانیان و مسلمانان انجام شد، اما این مذاکرات به نتیجه ای نرسید و نتوانست مانع از برخورد نظامی گردد. این پژوهش در پی آن است با تکیه بر روش تحلیل تاریخی مبتنی بر تحلیل متن و با استفاده از منابع کتاب خانه ای ضمن بررسی چگونگی مذاکرات، دلیل اصلی به نتیجه نرسیدن مذاکرات و وقوع جنگ را تبیین نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهند چندین مذاکره، بدون ایجاد ناآرامی در بین طرفین صورت گرفت، اما به دلیل باورهای دینی مسلمانان و گفتمان راهبردی مبتنی بر تحلیل مادی ایرانیان، گفت وگوهای بین طرفین بیشتر به سمت رجز خوانی سوق پیدا کرد. سرانجام این رویکرد متفاوتِ طرفین، همراه با خود بزرگ بینی ایرانیان در جریان گفت وگوها بروز جنگ را گریزناپذیر کرد. با این حال به نظر می رسد در پی این مذاکرات، تزلزلی پنهان در اردوگاه ساسانی پدید آمده بود.
۹.

بررسی و نقد اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۵۵۸
مطالعات تاریخ دریایی از زمینه های مهم پژوهش های تاریخی است. با این حال، تاکنون در زبان فارسی تحقیقاتی پراکنده و اندک در این زمینه انجام شده و اغلب نویسندگانی غیرمتخصص به این مهم دست یازیده اند. اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران اثر تازه و مفصلی است که آن را گروهی از محققان دانشگاهی به سرپرستی دو تن از محققان رشته تاریخ تألیف کرده اند. مقاله حاضر می کوشد تا در چهارچوب نقد اثر، نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی و بررسی کند و در اصلاح ایرادات و بهبود کیفیت علمی این اثر در چاپ های بعدی یاری کند. درکل، ارزیابی و نقد کتاب نشان می دهد که نقطه قوت این اثر جامعیت و استفاده از منابع و تحقیقات گوناگون درکنار بهره گیری از نقشه ها، تصاویر، و جدول های گویاست. درحالی که پراکندگی و ناهم گونی مطالب و عدم توازن علمی میان بخش خلیج فارس و دریای عمان با بخش دریای مازندران ضعف عمده آن است.
۱۰.

انتخاب جزیره خارک به عنوان تبعیدگاه در دهه 1320 و 1330ش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عصر پهلوی دوم خلیج فارس جزیره خارک تبعیدگاه حزب توده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۹۷
هدف: جزیره در دهه 1320و 1330ش به شکل کم سابقه ای پذیرای تعداد زیادی از تبعیدیان ازسوی حکومت مرکزی بود. عموم این تبعیدیان یا عضو حزب توده بودند و یا به عقاید آن حزب تمایل داشتند. در میان تبعیدیانْ افراد شناخته شده زیادی نیز بودند.   در این مقاله سبب انتخاب خارک به این منظور بررسی می شود روش/ رویکرد پژوهش : داده ها از اسناد آرشیوی و منابع کتاب خانه ای گرداوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری : محدودیت های اقلیمی خارک و سابقه تبعیدگاهی این جزیره، آن را محل مناسبی برای جلوگیری از توسعه قدرت، و ترویج   حزب توده و دیگر جریان های سیاسی  ساخت.  جزیره خارک زندان طبیعیِ دور از دسترس واجد ابعاد تأمینی و تأدیبی تبعیدگاه بود.
۱۱.

جایگاه سیادت و نقش سادات در تاریخ نگاری عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: صفویه تاریخ نگاری سادات سیادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۴۴
پس از به قدرت رسیدن صفویان با ادعای سیادت، نقش سادات و جایگاه سیادت در تاریخ ایران برخلاف ادوار پیشین وارد مرحله جدیدی شد. به این ترتیب دو مفهوم سیادت و سادات در تاریخ نگاری دوره صفوی نمود ویژه ای پیدا کرد. مسئله اصلی این پژوهش بررسی نقش سادات و جایگاه سیادت در تاریخ نگاری عصر صفویه است. می باشد. یافته های این پژوهش که با روش تاریخی انجام شده، نشان می دهد که منابع تاریخ نگارانه آن دوره با تأکید بر سه مقوله نسب بنیان گزار سلسله صفویه، نقش اساسی سادات کیایی در تأسیس صفویه و نقش سادات سه گانه در نبرد چالدران، به مفهوم سیادت توجه ویژه ای داشتند. توجه غالب منابع تاریخی به این سه مقوله با تأکید بر کنش گری سادات در رویدادهای دوره صفوی و توجه سادات به تاریخ نگاری نشانگر تحول جایگاه سیادت و نقش گروه اجتماعی سادات در ایجاد یک گفتمان غالب در تاریخ نگاری عصر صفوی است.
۱۲.

تأثیرپذیری معماری شهری کرانه شمالی خلیج فارس از مناطق پیرامونی در دوره اسلامی تا قرن هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زنگبار ساج سیراف خلیج فارس معماری اسلامی معماری شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۹۵
معماری شهرهای کرانه شمالی خلیج فارس در بستر سبک و اصول حاکم بر معماری ایران بعد از اسلام شکل گرفته است، با این حال با آن اختلافاتی نیز دارد. شهرهای کرانه شمالی خلیج فارس از طریق دریا با شهرهای بزرگ تجاری در آسیا و آفریقا در ارتباط بودند و از این طریق این شهرها در حوزه معماری از آن مناطق تأثیر پذیرفته بودند. پرسش اصلی مقاله این است که معماری شهری کرانه شمالی خلیج فارس از مناطق پیرامونی خود در آسیا و آفریقا چه تأثیراتی گرفته است؟ نتایج این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده نشان می دهد که به سبب موقیعت تجاری منطقه در بازه مورد پژوهش در معماری شهری، عنصر بازار و کاروانسرا غالب بوده است. همچنین بنابر شباهت اقلیمی و ارتباط گسترده تجاری شهرهای کرانه شمالی خلیج فارس با دو ناحیه جنوب و جنوب شرق آسیا و زنگبار در شرق آفریقا در حوزه معماری شهری از این مناطق تأثیر پذیرفته است. این تأثیرات به ویژه در کاربرد گسترده از مصالح چوب به ویژه چوب ساج و چندل و در سبک و طراحی ساختمان های چند طبقه نمود بیشتری دارد.
۱۳.

تَوَّج؛ از شکوفایی تا زوال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جغرافیای تاریخی توج خلیج فارس پارچه توزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۶۲۲
شهر تاریخی توَّج، در پس کرانه شمالی خلیج فارس، در دوره ای نسبتاً طولانی از شهرهای شناخته شده ایران به شمار می آمده است. اوج رونق این شهر در دوره آل بویه بوده ، اما پس از آن به سرعت دچار رکود شده است. اکنون نیز از این شهر جز نامی در متون کهن باقی نمانده و حتی ویرانه های آن نیز ناشناخته است. مقاله حاضر علل پیدایی و پویایی این شهر و عوامل زوال آن را بررسی می کند. این پژوهش، که به روش تحلیل تاریخی مبتنی بر منابع کتابخانه ای صورت گرفته است، نشان می دهد که دو مؤلفه اقتصادی، یعنی موقعیت تجاری واسطه ای توَّج در بنادر خلیج فارس و نواحی مرکزی ایران، و تولید پارچه های کتانی توزی، عوامل اصلی شکوفایی این شهر در عصر آل بویه بوده اند. بررسی ها درباره سقوط این شهر نیز دخالت عوامل انسانی را در کنار عوامل طبیعی نشان می دهند. در این باره، منازعات جانشینی عضدالدوله در فارس، حملات مکرر ملوک شبانکاره و قرامطه به کرانه ها و پس کرانه ها، و تغییر مسیر تجارت دریایی از خلیج فارس به دریای سرخ، به عنوان یک عامل فرامنطقه ای، در زوال توَّج مطرح اند. نظر به این ها، تطورات توَّج را می توان مصداق و نمونه بارزی از تأثیر تحولات مسیرهای بازرگانی بر تغییرات سکونتگاه های انسانی در نظر گرفت.
۱۴.

نقش جامعه شهری و شهرسازی غربی در تداوم و تحولِ کالبدی- فضایی شهر تهران عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تهران عصر ناصری شهرسازی غربی جامعه شهری نوسازی شهری تحولات کالبدی - فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۸ تعداد دانلود : ۲۱۷
شهرسازی تهران تا دوره ناصرالدین شاه هم چنان به شیوه شهرسازی دوره صفوی ادامه یافته بود. این شیوه تنها جواب گوی نیازهای یک شهر سنتی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسیِ محدود بود. اما از دوران ناصرالدین شاه تهران به عنوان پایتخت ایران در دوره قاجاریه و در مواجهه با دنیای غرب به بستری برای تحولات در زمینه شهرسازی و الگویی برای دیگر شهرهای ایران در این زمینه تبدیل شد؛ هرچند این تحولات در شکل خالص غربی وارد شهر مذکور نشد و در نمودی ترکیبی و متأثر از جامعه سنتی ایرانی نمایان شد. ازاین رو مسئله پژوهش حاضر بررسی چگونگی تأثیر شهرسازی غربی و جامعه شهری تهران در تداوم و تحول کالبدی فضایی شهر مذکور در دوره ناصری است. این تحقیق با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی به بررسی مسئله مزبور پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بخش کالبدی شهر تهران در دوره ناصرالدین شاه متأثر از تمدن غربی وارد مرحله جدیدی شد. این تغییراتِ کالبدی فضایی صرفاً تحت تأثیر دنیای مدرن غرب صورت نگرفت؛ بلکه نیروهای اجتماعی، فرهنگی و هنری بومی و سنتی، تأثیرات جدید را با معماری ایرانی ترکیب کردند. تحولات مزبور از یک جهت در شیوه نوسازیِ شهری در ابعاد مختلف و از جهت دیگر در بُعد کمیتی و رشد و زایش و تکثیر عناصر شهر محقق شد. در این بین کارویژه های برخی از عناصر شهری تهران مطابق با نیازهای جدید تغییر کرد.
۱۵.

تحلیل تاریخی عوامل موثر بر رشد موقعیت سمیرم علیا در نیمه دوم عصر صفوی (1135-1006 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سمیرم علیا صفویه خاندان چوله موقعیت اقتصادی - سیاسی و نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۲۰۱
شهر سمیرم علیا با وجود نزدیکی به سومین پایتخت صفویان، اصفهان، کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. این مساله معلول کم توجهی منابع آن دوره بوده است. با این حال، بررسی حیات سمیرم علیا در نیمه دوم عصر صفوی، رشد و ترقی آن شهر به نسبت نیمه نخست این عصر را نشان می دهد. به این ترتیب مسأله پژوهش پیش رو، بررسی عوامل موثر در ساخت، رشد و تقویت جایگاه آن شهر در نیمه دوم عصر صفوی است. مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای به بررسی مساله فوق پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد برآیند شرایط اقلیمی سمیرم علیا به همراه نزدیکی به اصفهان آن منطقه را بخصوص در نیمه دوم عصر صفوی واجد کارویژه اقتصادی برمحور دامداری و کشاورزی کرده بود. این کارویژه برای برطرف کردن نیازهای پایتخت ضروری به نظر می رسید. از این رو در کانون توجه حکام صفوی قرار گرفت. سمیرم علیا در راستای همین توجه و با کوچ اجباری خاندان چوله به آنجا به عنوان خاندانی حکومتگر از سوی صفویان، ضمن افزایش کارکردهای پیشین، به شهری نظامی بر سر راه پایتخت به کهگیلویه و لرستان، که کانون بحران هایی درازدامن در این دوره بود، نیز تبدیل شد. سرانجام، حضور همزمان افرادی از خاندان چوله در مناصب درباری نیز باعث رشد جایگاه این شهر در نیمه دوم عصر صفوی شد.
۱۶.

واکاوی خشک سالی و قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس و واکنش ها نسبت به آن (1324-1317ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس نواحی شمالی خشک سالی قحطی مرگ ومیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۵۳
ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود با خشک سالی ها و قحطی های زیادی در طول تاریخ مواجه بوده است. یکی از این موارد خشک سالی و قحطی گسترده و فراگیر در نواحی شمالی خلیج فارس در فاصله سال های ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۴ ش بوده است. با وجود پژوهش هایی چند در این زمینه، تصویری ناقص از این بحران توسط پژوهشگران فراهم شده است. این پژوهش در پی آن است تا بازتاب این بحران در نواحی شمالی خلیج فارس واقع در استان های هفتم و هشتم در دوره زمانی مذکور را بررسی نموده و اقدامات انجام شده در قبال این بحران را بررسی نماید. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، اسناد آرشیوی، نشریات و منابع محلی نویافته انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد این بحران در نشریات آن دوره، اسناد دولتی و کتب خاطرات در قالب گزارش کمبود شدید مواد غذایی، ناامنی، مرگ ومیر فراگیر و مهاجرت گسترده، انعکاس قابل توجهی یافته است. بااین حال مراجعه به همین منابع نشان می دهد دولت مرکزی بنا بر عوامل مختلف نتوانست نقش مؤثری در کنترل این خشک سالی و قحطی ایفا کند. در همین رابطه درخواست کمک از متفقین برای تأمین ارزاق نیز چندان نتیجه بخش نبود. هرچند در مواردی اقداماتی توسط آن ها انجام شد. در مقابل، نقش بخشی از اقشار اجتماعی نواحی درگیر در این بحران، در کاستن از رنج مردم مؤثر و قابل توجه بوده است.
۱۷.

رهیافتی نو به الگوی حکمرانی شاه عباس اول؛ زمینه ها و نمودها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شاه عباس اول مدل رهبری هوش هیجانی شاه اسماعیل دوم زمینه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
برجستگی کنش برخی رهبران سیاسی در تاریخ پدیده ای است که تکیه بر توانایی های فردی نمی تواند به طور کامل آن را تحلیل نماید. آنچه بر اهمیت این مساله می افزاید حکمرانی موفق در دوران جوانی است که هنوز واجد تجربه بخصوصی نیست. بر این اساس پژوهش حاضر در پی آن است تا نسبت میان هوش هیجانی و الگوی حکمرانی شاه عباس اول را بررسی نماید. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعه کتابخانه ای انجام شده است. نتایج این تحقیق، نشان می دهد هوش هیجانی نقش موثری در حکمرانی موفق شاه عباس داشته است. این عامل موثر، خود محصول الگوگیری از بافت سیاسی و اجتماعی دوران کودکی و نوجوانی شاه عباس و بازتولید خاطره جمعی جامعه ایران از حیات کوتاه اما معنادار شاه اسماعیل دوم و آشوب های عصر پدر خود، شاه محمد خدابنده، بوده است. نتایج این تحقیق ابعادی از بروز هوش هیجانی در حکمرانی موفق شاه مانند درک بی واسطه از جامعه و کشف عناصر نادیده و توجه به اجرای عدالت اجتماعی، گشایش روحی در قبال جامعه و درک درست از محیط پیرامون را نشان می دهد. در واقع مجموعه تحولات عصر پادشاهی پدر و رفتار اجتماعی شاه اسماعیل دوم و بازخورد مثبت آن در جامعه که بخشی از آن در جنبش های اسماعیل میرزاهای دروغین بروز یافت توانایی همه جانبه درک جامعه هدف را در شاه نوجوان تقویت و به الگوی عمل وی بدل نمود.
۱۸.

پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس (1317- 1324ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نواحی شمالی خلیج فارس قحطی مرگ ومیر مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۴
هدف: بررسی پیامدهای اجتماعی قحطی در نواحی شمالی خلیج فارس در فاصله سال های 1317ش تا 1324ش.روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی، منابع کتاب خانه ای و نشریات انجام شده است. پس از ارزیابی و تحلیل داده های تاریخی نتیجه گیری انجام شده است.یافته ها و نتیجه گیری: این قحطی باعث مرگ ومیر قابل توجه سکنه نواحی شمالی خلیج فارس از حدفاصل استان هشتم (هرمزگان) تا مناطقی از استان هفتم مانند لارستان و بوشهر شد؛ هم چنین سبب گسترش ناامنی در این مناطق شد. مهم تر از این، تداوم خشک سالی و قحطی باعث شد تا سکنه مناطق مذکور برای فرار از بحران به استان ششم (خوزستان) مهاجرت کنند. این مهاجرت بر فعالیت گسترده صنعت نفت در خوزستان و امید مهاجران به کسب درآمد و تأمین معاش در آن جا متکی بود. نتیجه این بحران تغییرات گسترده اجتماعی در نواحی شمالی خلیج فارس بود.
۱۹.

بررسی چالش ها و تکاپوهای تبعیدیان حزب توده ایران در جزیره خارک (1327-1337ه .ش.)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حزب توده ایران تبعید جزیره خارک دوره پهلوی دوم حیات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۳
جزیره خارک در عصر حکومت محمدرضا پهلوی میزبان تبعیدیانی از حزب توده ایران بود. جریانی که به نوعی منسجم ترین تشکل سیاسی کشور به شمار می رفت. عمده آنها زندگی در یک محیط جزیره ای با حداقل امکانات و شرایط طبیعیِ طاقت فرسا را تاکنون تجربه نکرده بودند. بدین ترتیب زندگی آنها با سابقه ای از فعالیت سیاسی ضد رژیم حاکم، با چالش هایی مواجه بود. این پژوهش درپی آن است تا ضمن بررسی چالش های تبعیدیان حزب توده در چارچوب شرایط طبیعی - امنیتی جزیره خارک در فاصله سال های 1327 تا 1337 ه .ش. اقداماتشان برای غلبه بر آن چالش ها را تبیین نماید. بنابراین پرسش پژوهش پیش رو این است که: زندگی تبعیدیان حزب توده ایران در جزیره خارک بین سال های 1327 تا 1337 ه .ش. تحت تأثیر چه عواملی بوده و آنها چه اقداماتی برای غلبه بر چالش های خود انجام دادند؟ این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، اسناد آرشیوی، نشریات و داده های مبتنی بر تاریخ شفاهی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد زندگی تبعیدیان وابسته به حزب توده در جزیره خارک در زمان مذکور آمیزه ای از تمامی محرومیت های جغرافیایی جزیره و محدودیت های تأمینی و تأدیبی بود. اما آنها توانسته بودند با بهره گیری از تنوع قابلیت های تخصصی خود، کادرسازی و تقسیم مسئولیت ها و تعامل با جامعه کوچک بومیان خارک، بر مشکلات خود فائق آیند و تا حدودی از محدودیت های خود در تبعیدگاهی امنیتی بکاهند و محیط جزیره را برای ادامه حیات خود مناسب تر کنند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان