آتنا عطاران

واژة «قسمت» و عبارت های هم معنای آن مفاهیم عجین شده در فرهنگ فارسی هستند که به کاربردن صحیح و فهم آنها نیاز به تعمق و بررسی دارد؛ ازاین رو، در این پژوهش کوشیدیم تا نگاهی زبانی تاریخی به باور تقدیرگرایی در جامعة ایران بیندازیم و با به کاربردن نظریة اسنادی به بررسی دقیق تر این باور بپردازیم؛ بنابراین، در 4 ماه، 280 موقعیت گفتمانی از افراد با گروه های سنی، سطح تحصیلات و مشاغل مختلف گردآوری شد. سپس، با استفاده از مدل هایمز (1967) تفکر تقدیرگرایی واکاوی شد و معنای مفهوم قسمت و واژگان هم نشین با آن بررسی شد. افزون بر این، با بهره گیری از فرهنگ کاوی این باور در جامعه، «زباهنگ جبرگرایی» را معرفی کردیم و نشان دادیم که می توان مفهوم «قسمت» را فصل مشترک دو زباهنگ «جبرگرایی» و «صراحت گریزی» دانست. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد تقدیرگرایی با سن رابطه ای مستقیم و با تحصیلات رابطه ای معکوس دارد.

یکی از اصلی ترین منابع درس روان شناسی زبان در رشتة آموزش زبان انگلیسی کتاب روان شناسی زبا ن آموز: تفاوت های فردی در یادگیری زبان دوم، نوشته زلتان درنیه (Zoltan Dornyei) است. نخستین بار این کتاب در سال 2005 منتشر شد و پس از آن در سال 2015 بازبینی گردید و در «راتلج» به چاپ رسید. با توجه به نقش مهمی که حوزة روان شناسی در رشتة آموزش زبان انگلیسی دارد، در این مقاله تلاش شده است این اثر نقد و بررسی گردد. نویسندة کتاب موردبحث مفاهیم مطرح شده در کتاب را به خوبی پیکره بندی کرده است؛ اما تأثیرات محیط و جامعه را بر ابعاد روان شناسانة زبان آموز لحاظ ننموده است. افزون براین، نویسنده به تشریح و توضیح نارسای برخی از مفاهیم پرداخته و از مفاهیمی چون هوش هیجانی که خود یکی از اساسی ترین مسائل مرتبط به یادگیری و روان شناسی زبان دوم است، بهره نبرده است. همچنین، به نظر می رسد نویسنده تلاش کرده است بدون اتکا به ابعاد فلسفی مفاهیم مطرح شده، به تعریف و تبیین آن ها بپردازد و این مفاهیم را به چالش نکشد. به طور کلی، محدودشدن اثر به جریان های پژوهشی غربی، درنظرنگرفتن عوامل محیطی و فرهنگی و به چالش نکشیدن مفاهیم ارائه شده در کتاب، ذهن مخاطب را بسیار محدود کرده است#,

با توجه به اهمیت تبلیغات در به تصویر کشیدن زبان تفکرات غالب جامعه، پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی موشکافانة کنش گفتاری «استدلال» در زبان تبلیغات فارسی و انگلیسی مجلات بپردازد. بدین منظور، صد تبلیغ از مجلات انگلیسی و فارسی (پنجاه تبلیغ از مجلات فارسی و پنجاه تبلیغ از مجلات انگلیسی) که در ده سال اخیر به چاپ رسیده اند، مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن که تبلیغ های ذکرشده به صورت تصادفی انتخاب و گردآوری شدند، از مدل تولمن (1958) برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج آماری آزمون «کای دو» روی عناصر مختلف کنش گفتاری استدلال، تفاوت های معناداری میان تبلیغات فارسی و انگلیسی نشان داد. یافته های این پژوهش نشان داد استدلال های تبلیغات فارسی بر پایة «ادعا» استوار است؛ حال آن که تبلیغات انگلیسی بیشتر از «داده» استفاده می کنند. در پایان، دلایل فرهنگی که به نظر می رسد منجر به این تفاوت شده است، مورد بحث قرار گرفتند.

با توجه به اهمیت گویش مشهدی در مقایسه با دیگر گویش ها، این پژوهش به دنبال بررسی فعل ""رفتن"" به معنای ""شدن"" درگویش مشهدی زبان فارسی و زبان انگلیسی است و به مقایسه کاربرد این فعل با زبان انگلیسی می پردازد. از این رو، نگاهی به نظریه صورت و تحلیل نقش تجربی می اندازد. از دیگر اهداف این پژوهش می توان به بررسی تاثیر متغیرهایی از قبیل سن، جنسیت، سطح تحصیلات و طبقه اجتماعی بر میزان استفاده از فعل رفتن در گویش مشهدی اشاره نمود. به منظور گردآوری داده،300 مکالمه در موقعیت های مختلف از خانم ها و آقایانی با سنین مختلف (13 تا 76 سال)، سطح تحصیلات و شرایط اجتماعی متفاوت (پایین، متوسط و بالا) جمع آوری شد و نتایج به صورت جدول ارائه شد. همچنین، جهت بررسی نگرش افراد به گویش مشهدی و شم زبانی آن ها، ده نفر از افراد مذکور به صورت تصادفی انتخاب شده و مصاحبه ای با آن ها انجام گرفت. مصاحبه شوندگان نیز همچون سایر افراد شرکت کننده، خانم ها و آقایانی از سنین، سطح تحصیلات و شرایط اجتماعی مختلف بودند. جهت گردآوری داده در بخش انگلیسی و بررسی پیکره زبانی از بانک های اطلاعاتی زبان و کتب مرجع استفاده شد.

درک تفاوت های فرهنگی نقش بسزایی در برقراری ارتباطات میان فرهنگی دارد و به برقراری ارتباطی موفق کمک می کند. بی شک، صداقت و به دنبال آن راستگویی در استحکام روابط تأثیر دارد؛ بنابراین، در این پژوهش درصد هستیم تا کاربردهای کنش گفتاری «قسم» را در دو زبان فارسی و انگلیسی مقایسه کنیم. برای دست یابی به این هدف، 100 فیلم (50 فیلم انگلیسی و 50 فیلم فارسی) مطالعه شدند و گزاره های حاوی قسم یادداشت و پیاده سازی گردیدند. پس از جمع آوری داده ها، آن ها را براساس مدل هایمز (1967) واکاوی کردیم و کاربردهای قسم را از ابعاد مذهبی- جامعه شناختی بررسی نمودیم. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که استفاده از قسم فضای ناباوری و نبود اطمینان در جامعه را نشان می دهد و کاربردهای این کنش گفتاری در زبان فارسی 17 مورد و در زبان انگلیسی 6 مورد است. این درحالی است که مراجع قسم نیز در زبان فارسی متفاوت تر و متنوع تر از زبان انگلیسی است. در مقاله دلایلی که منجر به این تفاوت ها شده موردبحث قرار گرفت.